Slay, queen en bro: het zijn zomaar een paar woorden die jongeren dagelijks gebruiken, vaak overgenomen van social media. Onder elkaar gaat dat prima, maar in gesprek met hun ouders kan het voor gekke situaties zorgen, weten Geertje en haar dochter Silje.

"Leg dat eens uit dan, wat betekent 'buma'? Buurman zeker?" vraagt Geertje (49) aan haar 10-jarige dochter Silje. "Nee, het betekent geld", antwoordt ze. En zo gaat het wel vaker bij hen thuis. Silje komt dan weer met een nieuw 'hip' woord - ontdekt via social media of gehoord op het schoolplein - en haar moeder moet dat ontcijferen.

Eindeloos scrollen

"Ja, ze kijkt best veel YouTube", vertelt Geertje. "Ze kan eindeloos blijven scrollen. Ik denk dat ze de meeste woorden toch wel daar en op het schoolplein oppikt."

Dat kan kloppen, want uit cijfers van het Nederlands Jeugd Instituut blijkt dat kinderen tussen de 7 en 12 jaar in 2021 gemiddeld 44 minuten per dag op YouTube zaten. Ze kijken op het socialmediaplatform vooral vlogs en video's van influencers, en nemen hun woorden dan over om ze vervolgens in het 'echte leven' te gebruiken.

Identiteitsvorming

Maar waarom kiezen kinderen en jongeren er eigenlijk voor om hun eigen taal te creëren? Volgens Lieke Verheijen, die universitair docent is bij het departement Taal en Communicatie van de Radboud Universiteit, heeft het te maken met identiteitsvorming.

"Het gebruik van andere woorden of online afkortingen helpt bij het creëren van een soort groepstaaltje. Het helpt bij het vormen van een identiteit, net zoals kledingkeuze dat kan doen. Vooral rond de middelbareschoolleeftijd is er een heel sterke behoefte om creatief te zijn, te experimenteren met van alles en nog wat." En dus ook met taal, legt Verheijen uit.

Bekijk ook

'Wij zijn de slay girls'

"Bij mij in de klas gebruiken meisjes vooral 'slay' en 'slay, girl'", vertelt Silje uit over de taal die zij met haar basisschoolvriendinnen spreekt. "En ik zeg zelf heel vaak 'bruh', alleen tegenwoordig gebruikt bijna niemand dat meer."

"'Bruh' vind ik gewoon leuk klinken en 'slay' gebruik ik omdat heel veel mensen het gebruiken. En het is gewoon een handig woord. Als iemand iets moois of grappigs heeft gedaan of geknutseld, dan zeg je: 'Oh, dat is echt zo slay.' En: 'Wij zijn de slay girls.' Dat soort dingen."

Mix van Engels en Nederlands

"De jongens die zeggen meer 'gappie' en 'alles flex', zij gebruiken woorden waar de meisjes niks van snappen. En de jongens snappen niks van wat de meisjes zeggen", vertelt Silje. En ook hun ouders snappen er steeds minder van. De taal die jongeren tegenwoordig met elkaar spreken is een mix van Engels en Nederlands. Een veelgehoorde angst is dat dit voor verengelsing of zelfs taalverloedering zorgt.

"Taalverloedering, een problematisch woord vind ik dat", zegt Verheijen. "Als taalwetenschapper heb je het dan over taalverandering. Taal staat nooit stil en verandering kun je niet tegenhouden."

Bekijk ook

'Ik snap het niet meer'

Maar het bijhouden van taalveranderingen is best moeilijk, volgens Geertje. "Ik denk wel een paar keer per week van: oké, ik word oud, ik snap het niet meer. Als je probeert een beetje mee te doen en hip te blijven, dan loop je er achteraan. Dus ik zeg nu bijvoorbeeld 'oh awkward', maar dat is alweer uit."

"En ik vind het ook een beetje raar klinken als ik het gebruik met mijn 49 jaar", vervolgt ze. "Aan de ene kant wil ik wel meedoen aan de hippe woorden, maar aan de andere kant denk ik: ja, het is niet bij te benen. Dan kom je toch tot de conclusie dat je het maar moet laten."

Dit betekenen de woorden die Silje gebruikt

Een halfuur googelen

Toch probeert ze het af en toe te snappen, vooral omdat ze in de gaten wil houden wat haar dochter met haar vrienden bespreekt. "We hebben de afspraak dat ik ook af en toe in haar app mag kijken, om er een beetje zicht op te houden. Maar dan begrijp ik er gewoon helemaal niks van omdat er dan vooral van dat soort 'slay queen' en 'bruh' of wat dan ook doorheen komt", vertelt Geertje.

"De eerste keer dat ik het woord 'bruh' las, heb ik echt zitten googelen van wat betekent dat? Ik kon echt nauwelijks iets vinden." Een halfuur later had ze eindelijk het antwoord. "Uiteindelijk kwam ik erachter dat het een multi-interpretabel woord is, dus het kan op meerdere manieren worden gebruikt. Zowel positief als negatief."

Bekijk ook

Vraag gewoon om uitleg

Maar over al te veel Babylonische spraakverwarringen hoeven ouders zich volgens Verheijen niet druk te maken. Door haar jarenlange onderzoek naar online taalgebruik onder jongeren weet de universitair docent dat jongeren hun eigen taaltje zo min mogelijk gebruiken als ze met ouderen communiceren. "Als ze dat wel doen, belemmert dat effectieve communicatie. En effectief communiceren is meestal wel het doel. Ook jongeren passen hun taalgebruik aan hun gesprekspartner aan. Dat noemen we accommodatie."

Doen ze dat niet en gebruiken ze toch wel hun eigen taal, dan heeft Verheijen de perfecte oplossing: "Een ouder kan natuurlijk gewoon om uitleg vragen: wat bedoel je? Wil je dat even uitleggen?"

'Ik zit in een prela'

Ondertussen heeft Geertje - na al haar googlen, YouTuben en TikTokken - zelf ook een favoriet hip woord gevonden: "Ik denk dat mijn favoriete woord wel 'prela' is." Maar dat is volgens dochter Silje dan weer een woord dat bijna niet voorkomt op het schoolplein.

"Dat is echt niet een woord dat wij gebruiken", zegt ze afkeurend tegen haar moeder. "Maar ik heb het wel eens gehoord op TikTok, Silje", reageert Geertje stellig. "Dat je in een 'prela' zit, je bent dan zeg maar een beetje aan het daten, maar hebt ook nog niet echt een relatie. Ja, dat is denk ik wel mijn favoriet."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.