Mensen die veel ultrabewerkt voedsel uit een fabriek eten, lopen 24 procent meer kans op een hartaanval of beroerte. Beter dus om het niet te eten, maar hoe doe je dat en wat levert het op? "Sommige producten zien er gezond uit, maar zijn het niet."

Eva Kestemont (33) nam de proef op de som. De Vlaamse journaliste besloot, samen met negen anderen, een maand lang geen fabrieksvoedsel te eten. "We wilden erachter komen of we ons beter zouden voelen, of dat we er anders zouden gaan uitzien."

Ultrabewerkt voedsel

Het experiment leidde tot het boek Verbeterd recept - waarom je te veel ultrabewerkt voedsel eet en hoe dat anders kan. Kestemont hoopt dat het een gesprek op gang brengt, maar het boek dient ook als kompas in een wereld waarin het meeste voedsel 'ultrabewerkt' is.

Dat is eten en drinken dat in een fabriek wordt gemaakt of bewerkt. Behalve te veel suikers, verzadigde vetten en zout, bevat het vaak ook allerlei kunstmatige ingrediënten als bindmiddelen, smaakstoffen en kleurstoffen.

Wat gezond lijkt, is het niet

"40 tot 80 procent van het eten in de supermarkt bestaat uit ultrabewerkt voedsel", legt Kestemont uit. "Dat zijn ook veel producten die op het eerste gezicht gezond lijken. Zoals bijvoorbeeld een bakje hummus, mueslirepen of yoghurt met bepaalde smaakstoffen."

Kestemont vindt het daarom belangrijk dat het onderwerp bespreekbaarder wordt. "Op deze manier worden mensen bewuster over wat ultrabewerkt voedsel inhoudt en wat het met je lichaam doet."

Bekijk ook

• 

  Embryo kleiner als vrouw veel ultrabewerkt voedsel eet voor en tijdens zwangerschap, effect vergelijkbaar met roken

  • 27-12-2022

Veel zelf maken

TIjdens haar experiment om geen ultrabewerkt voedsel te eten, bezocht Kestemont de supermarkt nauwelijks meer. "Als je geen ultrabewerkt voedsel wil eten, dan moet je een groot deel van het voedsel uit de supermarkt overslaan."

"Je moet veel meer nadenken over je eten en veel zelf maken", vertelt ze. "Ook haalde ik veel van mijn vers eten bij ambachtelijke winkels, markten en traiteurwinkels. Als ik zin had in frisdrank, maakte ik bijvoorbeeld mijn eigen siroop."

Ultrabewerkt is makkelijk

Kestemont realiseert zich dat dit voor veel mensen een drempel is. Ultrabewerkt eten is smakelijke en goedkope voeding, die weinig bereidingstijd vraagt. Een uitkomst dus voor mensen die druk zijn en geen tijd hebben om lang in de keuken te staan.

"Begrijpelijk, maar wel echt een probleem", zegt ze. "Want uiteindelijk word je er ziek van."

Gezondheidsrisico's

"Een hoge consumptie van ultrabewerkt voedsel vergroot het risico op ziektes zoals bijvoorbeeld obesitas, kanker en dementie." Ook loop je dus 24 procent meer kans op een hartaanval en een beroerte, blijkt uit een recent onderzoek van European Society of Cardiology.

"Onderzoekers zijn nu bezig met het in kaart brengen van de oorzaken daarvan. Jarenlang werd aangenomen dat de hoge gehaltes vet, suiker en zout de boosdoener waren. Nu Kijken ze bijvoorbeeld ook naar bepaalde additieven en hun effect op de darmwerking."

Bekijk ook

• 

  Waarom hebben arme mensen gemiddeld 24 minder gezonde levensjaren dan rijken? 'Met weinig geld word je vaker oud met zorgen'

  • 21-12-2022

Veranderingen na het experiment

Wat Kestemont vooral merkte toen ze een maand lang geen ultrabewerkt voedsel at, was dat ze lichaamsvet verloor, vooral bij haar buik. "Dat was best opmerkelijk, want we aten en dronken wat we wilden. Alleen was het verschil dat dit voedsel door onszelf of ambachtelijk was gemaakt. Het is niet dat we structureel honger hebben geleden."

"Een ander interessant aspect was de opmerkelijke daling van het kwikgehalte bij alle deelnemers." Ook was er een proefdeelnemer die voor het experiment regelmatig last had van heftige migraineaanvallen. Tijdens het experiment bleek dat deze proefdeelnemer daar nauwelijks meer last van had, vertelt Kestemont.

Beleidsmaatregelen

In de maand dat Kestemont alleen maar onbewerkt voedsel at verbeterde haar gezondheid dus enorm. En dat gezonde gevoel gunt ze iedereen. "Daarom moeten er betere middelen komen voor mensen die het financieel niet breed hebben." Die groep kiest relatief vaak voor ultrabewerkt voedsel, omdat het goedkoop en makkelijk is.

"Op dit moment zien wij het voeding enkel als een individuele verantwoordelijkheid, maar er is ook een taak voor de overheid", besluit Kestemont. "Gezond en vers voedsel moet voor iedereen betaalbaar worden. Het afschaffen van btw op groente en fruit zou al een stap in de goede richting zijn."

Bekijk ook

• 

  Is het nu wel of niet mogelijk om btw op groente en fruit af te schaffen? Volgens wetenschappers levert het veel op

  • 05-04-2023

'Dodenweg' wordt hij genoemd, de rijksweg N36 tussen Ommen en Almelo. Jaarlijks vallen er slachtoffers. Ook deze maand kwamen er twee mensen om het leven. Wat maakt de N36 zo gevaarlijk?

Deze week was het opnieuw raak op de N36. Een bestuurder raakte gewond bij een botsing tussen een busje en een vrachtwagen. Twee weken geleden verongelukten bij een frontale botsing tussen een auto en een kleine vrachtwagen twee mannen. Eind februari viel er een zwaargewonde op de weg. In nog geen half jaar tijd vielen er 3 doden en 7 gewonden op de 36 kilometer lange weg.

Gevaarlijke situaties met inhalen

De lijst met (ernstige) ongevallen is nog veel langer. Vrachtwagenchauffeur Gert van het Almelose Bolk Transport snapt wel waarom de N36 een 'dodenweg' genoemd wordt. Hij zit zo'n 3 keer per week op de weg en ziet het vaak misgaan.

De gevaarlijke situaties ontstaan met name wanneer mensen gaan inhalen. "Dat mag niet, maar mensen proberen het toch, vooral als ze achter een vrachtauto zitten."

'Het gaat vaak nét goed'

Een vrachtwagen is lang en gaat niet snel. Een ander probleem op de weg is dat je geen kant op kunt als er plots een tegenligger is. "Je hebt niet veel ruimte om uit te wijken hier."

Zo zat hij een keer achter een personenauto die heel langzaam reed. De persoon die weer achter Gert reed dacht dat hij alleen de vrachtwagen moest inhalen waardoor hij én de vrachtwagen én de auto moest inhalen. Het gaat vaak maar nét goed, zegt hij.

Een fout kan fataal zijn

Wat ook een probleem is, zijn de te korte op- en afritten op sommige plekken. "Dat maakt invoegen moeilijk." En vooral in de ochtend en avond is het 'gigantisch druk', vertelt chauffeur Gert. Maar ondanks die drukte zijn ze ook bezig met hun telefoon.

Het is overigens niet zo dat mensen gevaarlijker rijden op een N-weg, zegt Fieke van Schaik van de ANWB. "Wat je op de N36 ziet, en ook op andere N-wegen, is dat op stukken waar geen middenberm is, je heel snel op de andere kant van de weg kan komen. En dan is een fout fataal."

Relatief veel doden

Op N-wegen vallen relatief gezien de meeste verkeersdoden, zo'n 20 procent van de verkeersdoden valt op een rijksweg. Dat zit hem dus met name in hoe de wegen zijn ingericht, legt Van Schaik van de ANWB uit. Ze zijn vaak tweebaans, met beide rijbanen een andere richting op.

De wegen zijn daarnaast vaak smal en er zijn weinig uitwijkmogelijkheden in de berm. "Als er een korte berm naast zit en je raakt van de weg, dan beland je bijvoorbeeld snel in een sloot." Een ander probleem wat op veel N-wegen speelt, is een korte invoegstrook, er is vaak weinig ruimte om in te voegen.

Bekijk ook

• 

  Marloes verloor twee dierbaren door ongelukken op de N36: 'Heel bang geworden voor die weg'

  • 11-04-2022

Alle N-wegen een middengeleider

Niet alleen op de N36 maar op alle N-wegen zouden de rijbanen gescheiden moeten worden. "Dus zo'n geleiderail op de middenberm, is is daar heel belangrijk voor", zegt Van Schaik. De politiek heeft 200 miljoen gereserveerd om alle gevaarlijke N-wegen aan te pakken. "Daarmee kun je maar een heel klein stukje weg aanpakken, terwijl daar eigenlijk veel meer voor nodig is."

Alleen al voor het aanpakken van de hele N36 is 300 miljoen euro nodig, becijferde Rijkswaterstaat. Volgens Van Schaik lijkt verkeersveiligheid geen prioriteit voor dit kabinet. In deze kabinetsperiode is geen extra geld vrijgemaakt voor verkeersveiligheid, die 200 miljoen stamt al uit 2022, legt ze uit. "Er is nu geld nodig."

Bekijk ook

• 

  200 miljoen die kabinet uittrekt voor veilige N-wegen 'druppel op gloeiende plaat': 'Het gaat om levens'

  • 11-04-2022

Minister heeft plan voor rijbaanscheiding N36

In een reactie op uitspraken van de gemeente Almelo laat minister van Infrastructuur en Waterstaat, Barry Madlener, weten nog voor de zomer met een plan te komen voor de N36. Madlener zegt dat nu wordt gekeken hoe de weg op korte termijn over de gehele lengte veiliger kan worden gemaakt. "Ik ben nu aan het kijken of we toch over de hele lengte de rijbaanscheiding kunnen aanleggen", zegt hij tegen EenVandaag.

Extra wensen, zoals verbreding of het aanpassen van viaducten, kunnen niet worden ingewilligd. De minister noemt dat 'luxe' waar op dit moment geen geld voor is. "We moeten echt binnen het budget werken, dat is een slechte boodschap aan de gemeente, maar het is niet haalbaar." Madlener zegt voor de zomer met een plan te komen.

Nog niet de helft van de GroenLinks-PvdA-kiezers (44 procent) vindt dat Frans Timmermans weer lijsttrekker moet worden bij de volgende verkiezingen. VVD-kiezers zijn iets positiever. Maar ze zijn er niet van overtuigd dat Dilan Yeşilgöz moet blijven.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder kiezers die bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen op die partijen hebben gestemd.

'Sorry Frans'

Opvallend is dat kiezers van GroenLinks-PvdA en de VVD nu nog best vertrouwen hebben in hun partijleider. 88 procent van de GroenLinks-PvdA-kiezers staat achter Timmermans als huidige leider van de partij. Driekwart (76 procent) van de VVD-kiezers vindt dat Yeşilgöz het op dit moment goed doet.

Maar of ze ook lijsttrekker moeten worden bij de volgende verkiezingen? Daarover is twijfel. Zo vindt nog niet de helft van de kiezers van Timmermans dat hij dan de kar moet trekken. Een GroenLinks-PvdA-kiezer verwoordt het als volgt: "Hoe goed hij ook is ingevoerd, hoeveel ervaring hij ook heeft, hoezeer zijn hart ook op de goede plek zit. Het is tijd voor nieuw elan. Sorry, Frans."

VVD-kiezers niet overtuigd van Yeşilgöz

63 procent van de VVD-stemmers vindt dat de partij weer met Yeşilgöz de campagne in moet. De rest vindt van niet (22 procent) of weet het niet (16 procent).

"Ze doet het nu best aardig, maar heeft in korte tijd al te veel fouten gemaakt. Juist in de campagne heeft ze laten zien dat ze rare sprongen kan maken", schrijft een VVD-kiezer.

Imagoproblemen Omtzigt

Pieter Omtzigt staat er bij zijn kiezers nog een stuk slechter op. Niet alleen denken de meeste NSC-kiezers, die veelal zijn afgehaakt, dat hij geen lijsttrekker moet zijn bij de volgende verkiezingen. Ook is hij de enige partijleider met minder dan de helft vertrouwen van zijn eigen kiezers.

Veel NSC-kiezers vinden dat hij goede eigenschappen heeft, maar dat die hem niet geschikt maken als politicus. Een kiezer zegt daarover: "Qua kennis en integriteit is hij de juiste persoon. Maar juist die kenmerken zorgen ervoor dat hij in de Haagse slangenkuil opbrandt. En dat is een heel trieste constatering."