Justitie en politie moeten veel makkelijker kunnen onderhandelen met criminelen om topcriminelen te vangen. In ruil voor unieke, belastende verklaringen tegen hun handlangers moet justitie deze kroongetuigen kunnen garanderen dat ze onder hun straf uitkomen en bescherming krijgen, soms zelfs als ze een moord op hun geweten hebben.

In EenVandaag pleit de invloedrijke justitie-expert Cyrille Fijnaut voor deze ingrijpende maatregelen. Een Kamermeerderheid van CDA, PvdA en VVD steunt zijn pleidooi en wil een herziening van het voorzichtige en ingewikkelde beleid dat Nederland nu heeft voor de inzet van kroongetuigen in de opsporing.

Hoogleraar strafrecht en criminologie Fijnaut wil een radicale breuk met de huidige regeling om de georganiseerde misdaad bij te benen en effectiever op te sporen. “Volledige immuniteit moet in bijzondere gevallen mogelijk zijn voor kroongetuigen die een onthullende en controleerbare verklaring afleggen in een zaak die anders niet opgelost zou worden.” PvdA-Kamerlid Jeroen Recourt reageert in de uitzending: “Ik ben voorstander van immuniteit voor kroongetuigen, in die gevallen waarin het echt om hele zware strafzaken gaat die op geen enkele andere manier opgelost kunnen worden. Dan zeg je: we offeren een klein visje en we vangen er een veel grotere mee.”

Ook CDA-Kamerlid Co?kun Çörüz vindt dat justitie meer bevoegdheden moet krijgen: “Zoals het nu gaat werkt het niet. Ik krijg signalen dat justitie met de handen op de rug opereert. Maak het makkelijk om de criminelen die zich bezighouden met terrorisme, mensenhandel, liquidaties onorthodox aan te pakken. De kroongetuige moet je snel en effectief, zonder al teveel poespas, in kunnen zetten.” De Kamerleden gaan de komende maanden aandringen op een herziening van het beleid. In september eindigt de regeling waarop de inzet van kroongetuigen nu is gebaseerd. Recourt: “Dat is een uitstekend moment om veel duidelijker af te spreken wat justitie op dit terrein mag. En dat is wat mij betreft meer dan nu.”

Liquidatieproces

Aanleiding voor de oproep is de afronding van het jarenlang slepende proces over de liquidaties in de Amsterdamse onderwereld. Vanaf vandaag formuleert justitie de strafeis na ruim drie jaar procederen. Het liquidatieproces steunt zwaar op de inzet van één man: kroongetuige Peter La S. Zijn inzet verloopt zeer moeizaam en met grote problemen. La S en justitie liggen al maanden in de clinch over de afspraken rond zijn beveiliging en zijn wisselende verklaringen over de mogelijke opdrachtgevers achter de moorden.

Buitenland succesvoller

Fijnaut en Kamerleden willen dat Nederland buitenlands voorbeeld volgt met de inzet van kroongetuigen. Fijnaut maakte een vergelijkende studie die binnenkort verschijnt in het blad Justitiële Verkenningen. “In de Verenigde Staten, Italië, Duitsland en Engeland hebben politie en justitie vergaande en heldere bevoegdheden om ‘deals’ te sluiten met spijtoptanten. Justitie kan daar een uitgebreid beschermingsprogramma en zelfs volledige immuniteit aanbieden. Met succes: tal van georganiseerde misdaadnetwerken werden op die manier opgerold”. In Nederland kan justitie hooguit beloven minder straf te eisen tegen een ‘overloper’. Het uiteindelijke oordeel daarover is aan de rechter. En dat leidt regelmatig tot misverstanden.

Politie en justitie willen niet reageren in EenVandaag. Wel wil de top van het Openbaar ministerie, het College van Procureurs-Generaal, kwijt 'dat intern bestudeerd en besproken wordt of en in hoeverre de aanwijzing Toezeggingen aan getuigen in strafzaken geactualiseerd zou moeten worden.'

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.