Bloedvergiftiging, ontstekingen in je longen, huid, botten of gewrichten: allemaal symptomen van 'groep-A-streptokok' die in opmars lijkt te zijn. Maar er is geen reden tot grote paniek, zegt arts-micobioloog Bart Vlaminckx.

Sinds half januari 2023 zijn artsen en laboratoria verplicht om mensen te melden die ernstig ziek zijn én bij wie de groep-A-streptokok-bacterie wordt aangetoond in hersenvocht, bloed, longvliezen en botten. De cijfers tot en met maart zijn nu bekend: er waren 380 gevallen, waarvan 17 kinderen.

Ongemerkt meedragen

Allemaal hadden ze een groep-A-streptokok-bacterie. "Bij het overgrote deel van de gevallen kan het zonder dat het ook maar een klacht geeft worden meegedragen door mensen", zegt arts-microbioloog Bart Vlaminckx. "Dus op enig moment heeft ongeveer 10 procent van de mensen die en merkt er helemaal niks van. In een enkel geval wordt het echt een infectie en wordt men er ziek van."

"In het overgrote deel van de gevallen hebben mensen een niet-invasieve infectie zoals krentenbaard of een keelontsteking. In een enkel geval wordt het een invasieve infectie", zegt hij. "Dan hebben mensen last van kraamvrouwenkoorts, bloedvergiftiging, hersenvliesontsteking of het afsterven van weefsel. Dat kan amputaties tot gevolg hebben."

Druppeltjes vocht

Hoe je het kan oplopen, is vrij simpel. "Veel mensen dragen de bacterie bij zich in de neus- of keelholte of op de huid, zonder daar ziek van te worden. Groep A-streptokokken kunnen overgedragen worden door middel van druppeltjes vocht die vrijkomen tijdens hoesten, niezen en praten", vertelt de arts-microbioloog.

"Mensen kunnen deze druppeltjes inademen en besmet raken. Iemand met de bacterie kan anderen ook besmetten via de handen."

Meeliften

In 2020 en 2021 was het aantal invasieve infecties vrij laag, maar sinds het voorjaar van 2022 neemt het aantal toe. "Er is nu één type dat heel sterk verrijkt is en ook nog eens het meest ziekmakend", vertelt Vlaminckx. "Hij is nog ziekmakender geworden en maakt eiwitten aan die het lichaam ontregelen."

Daarnaast heeft de coronapandemie er iets mee te maken volgens Vlaminckx. "Er was toen een verminderde circulatie van virussen en bacteriën. De kans op een ernstige infectie is dan veel groter. Na corona zijn waterpokken, een ander virus dat de huid kapot maakt, ook toegenomen en de streptokok heeft daarop meegelift."

Naar verwachting dalen

"We schrokken van die ongekend hoge aantallen begin dit jaar", zegt Vlaminckx. "Een aanzienlijk deel overleeft het namelijk niet of houdt complicaties. Maar het is geruststellend dat het cijfer niet doorstijgt. In april nam het af en ook in mei zal het naar verwachting blijven dalen."

"Het klassieke beloop door de jaren heen is als een soort 'zaagtand'. Het begint altijd in december- en januari, en dan daalt het in april, mei en juni."

Nog geen vaccin

Helaas is er nog weinig tegen de infectie te doen. "De hoeveelheid hersenvliesontstekingen zijn de afgelopen jaren geweldig gedaald", zegt Vlaminckx. "Maar we zien nu dat streptokokken toeneemt. Voor meningokokken en pneumokokken is er een vaccinatie opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma, maar voor streptokokken is nog geen goedgekeurd vaccin."

En dus is het vooral belangrijk dat mensen weten dat dit speelt, zegt de arts-microbioloog. "Veel artsen kennen dit ziektebeeld, maar er moeten nog meer bellen afgaan als mensen 'onbegrepen' ziek zijn. Op tijd goede zorg is superbelangrijk, want in principe is het goed te behandelen met penicilline. Je moet er alleen op tijd bij zijn", legt hij uit. "En daarnaast: de absolute aantallen zijn zeker toegenomen, maar het blijft relatief zeldzaam."

De kogel is door de kerk: de publieke omroep wordt grondig hervormd. Van de dertien omroepen blijft een handvol 'omroephuizen' over en de NTR verdwijnt, waardoor nog onduidelijk is wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal gaat maken.

Minister Eppo Bruins, die verantwoordelijk voor is mediabeleid, heeft zijn plannen vandaag in een brief naar de Tweede Kamer gestuurd. Volgens hem moet de publieke omroep beter inspelen op veranderingen in de samenleving en de opkomst van de grote techbedrijven, die de digitale media domineren. Ook wil Bruins 157 miljoen euro bezuinigen.

Vier of vijf 'omroephuizen'

Om kosten te besparen moeten de dertien omroepen die er nu nog zijn daarom - als alles meezit - in 2029 opgaan in vier of vijf 'omroephuizen'. Daarmee is het bijna onvermijdelijk dat bekende omroepnamen zullen verdwijnen. In de toekomst hoeven omroepen bovendien geen leden meer te hebben en kunnen er geen nieuwe omroepen meer toetreden tot het bestel.

Maar om ervoor te zorgen dat alle geluiden die te horen zijn in de maatschappij een plek krijgen op televisie, radio en internet, wil Bruins de omroephuizen verplichten om 'mee te bewegen met veranderende geluiden in de samenleving'.

Wat merkt de kijker?

Het is 'onvermijdelijk' dat de kijker of luisteraar iets gaan merken van de plannen, erkent de minister. Dat komt door de jaarlijkse bezuiniging van bijna 160 miljoen euro, maar ook door het verdwijnen van een omroep als de NTR. Die maakt educatieve programma's en (educatieve) jeugdprogramma's. Denk aan Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal, maar ook programma's als Andere Tijden.

De hervormingen van de publieke omroepen leveren volgens Bruins daarnaast niet genoeg geld op om te voorkomen dat in de toekomst ook programma's van andere omroepen op radio en televisie geschrapt zullen moeten worden.

'Meer herhalingen'

"Dit zal leiden tot meer herhalingen en minder productie", verwacht mediahistoricus en omroepdeskundige Huub Wijfjes van de Rijksuniversiteit Groningen. Ook is het volgens hem de vraag wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal - 'die breedgedragen zijn' - zal overnemen.

"De minister wil dat de educatieve taken naar andere omroepen gaan", legt hij uit. "Maar wie neemt dat soort programma's over? Of de geschiedenisprogramma's? Dat is onduidelijk."

Terug naar oude systeem

De mediahistoricus zegt dat Nederland met het nieuwe omroepbestel terugkeert naar het systeem dat voor 1968 bestond: omroepen die voor eeuwig in het bestel zitten omdat nieuwe omroepen niet kunnen en mogen toetreden.

En met het opheffen van de NTR, een zogenoemde 'taakomroep' die culturele en educatieve programma's moet uitzenden, keren we volgens Wijfjes terug naar de situatie van voor 1992. "Mijn grootste zorg is: hoe wordt de kwaliteit overeind gehouden met minder geld?"

'Eindelijk alles op de schop'

VVD-Kamerlid Claire Martens is juist tevreden dat het omroepbestel nu eindelijk op de schop gaat. Haar partij pleit al jaren voor een grondige stelselherziening omdat de publieke omroep niet meer bij de tijd zou zijn.

In het plan van minister Bruins zegt Martens grotendeels haar eigen plannen terug te zien. "Focus op waar wat ons betreft eigenlijk de publieke omroep voor is. Dus meer op journalistiek, en op het maken van culturele programma's."

Minder geld, minder kwaliteit?

Het Kamerlid zegt dat het 'een feit' is dat de publieke omroep het moet gaan doen met minder geld. "Maar dat betekent niet dat de mensen thuis daar last van gaan hebben", vertelt ze. "Wij willen al die managementlagen, al die bestuurslagen gaan afzwakken. Dus minder geld naar de publieke omroep betekent niet minder geld naar de journalistiek."

Maar volgens omroepdeskundige Wijfjes is dat nog maar de vraag: "De hervorming hinkt op twee gedachten: enerzijds bezuinigen, maar anderzijds investeren in de publieke omroep en journalistiek. Dat is moeilijk met elkaar te verenigingen."

In 2024 kozen bijna 10.000 Nederlanders voor euthanasie, 10 procent meer dan in een jaar eerder. Toch zitten er strenge voorwaarden aan verbonden. In deze video leggen we uit hoe het proces precies werkt en waarom veel verzoeken afgewezen worden.