Drie kwart van ons plastic afval verdwijnt in de verbrandingsoven. Dat is veel te veel, stellen experts. Zij pleiten voor een verbod op het verbranden van plastic. Alleen zo kunnen we de klimaatambities halen.

Jos Keurentjes is voorzitter van het Transitieteam Kunststoffen. In die rol houdt hij zich sinds 2017 bezig met de omslag naar een economie met een volledig hergebruik van materialen. Zo moeten in 2050 alle gebruikte plastic verpakkingsmaterialen in Nederland volledig terugkomen in de keten. Maar die ambitie gaan we bij lange na niet halen, vreest hij.

Verbranden is goedkoopste route

Volgens Keurentjes gaat het niet goed met het recyclen van plastic in Nederland. "Wat we eigenlijk aan het doen zijn, is olie in de fik steken", doelt hij op een van de belangrijkste bestanddelen van plastic. Daarom moet het roer om.

Daarvoor ziet hij een belangrijke rol weggelegd voor de overheid. "De verbrandingsoven is economisch de goedkoopste route. Daar moeten we vanaf. We moeten ervoor gaan zorgen dat verbranding door een hard verbod niet meer mogelijk is. Zo realiseer je dat recyclen dé route wordt."

Weinig onderzoeksgeld

Recyclen is op dit moment te duur. Dat komt deels omdat goede technieken om plastic te scheiden ontbreken.

De TU Delft test wel een machine die plastic sorteert op kleur, soort en samenstelling. Maar geld om het project in een stroomversnelling te krijgen, is er niet. Recycle-professor Maarten Bakker moet vaak bedelen om onderzoeksgeld, maar dat is tot nog toe tevergeefs.

Recyclen goedkoper maken

Terwijl onderzoeksgeld juist zo nodig is om recyclen goedkoper en daarmee interessanter te maken voor bedrijven. "Als het bedrijfsleven op dit moment niet kan verdienen met plastic recyclen, waarom zouden ze dan investeren in sortering?

"Het is het kip en het ei", legt Maarten Bakker uit. "Je moet eerst de sortering perfect krijgen, wil je fabrikanten kunnen overtuigen dat het de moeite waard is om te recyclen."

Weinig veranderd

Keurentjes is inmiddels 5 jaar voorzitter van het transitieteam. In die tijd zag hij verschillende initiatieven langskomen. "Maar als ik eerlijk ben is er niet veel veranderd." Ook Bakker ziet nog weinig vooruitgang. Vanwege geldgebrek kan de professor alleen met zijn studenten werken aan betere scheidingstechnieken.

"Als we in dit stadium blijven, dan zie ik misschien over 10 of 15 jaar hier iets uitkomen en daar kunnen we eigenlijk niet op wachten." Beide experts zijn het erover eens. Op deze manier is de ambitie van een circulaire kunststofketen over 28 jaar onhaalbaar.

Verbod als onderdeel van maatregelenpakket

Staatssecretaris Vivianne Heijen staat open voor een verbod op het verbranden van plastic, maar niet als eerste stap. "Het is noodzakelijk dat in wordt gezet op een breed pakket van maatregelen, gericht op de gehele keten." Een verbod op het verbranden van plastic ziet ze in de aanpak als "een passend sluitstuk".

Wel is de staatssecretaris ervan overtuigd dat er meer nodig is om de doelen voor een circulaire economie te halen. Voor het einde van het jaar stuurt de staatssecretaris haar plannen aan de Tweede Kamer.

Israël voert de militaire strijd tegen Hamas op en wil delen van de Gazastrook bezetten, zegt premier Benjamin Netanyahu. Maar experts vragen zich af wat het plan is: "Gaza veroveren is niet zo moeilijk, het gebied daarna behouden is veel ingewikkelder."

Premier Netanyahu kondigde vandaag een intensieve militaire operatie aan met als doel om Hamas te verslaan. Volgens hem zal Israël Gaza niet binnenvallen om zich vervolgens weer terug te trekken: "De bedoeling is het tegenovergestelde daarvan."

'Dagen tot paar weken'

Het Israëlische leger heeft inmiddels tienduizenden reservisten opgeroepen voor het aanstaande offensief in Gaza. Een bezetting van de Gazastrook zou dan ook snel een feit kunnen zijn, denkt oud-commandant der landstrijdkrachten Mart de Kruijf. "Ik denk ook dat het Israël gaat lukken."

Hij verwacht dat Israël de Gazastrook 'binnen een paar dagen of een paar weken' kan veroveren. "Dan heb je heel Gaza wel onder controle. Het probleem is dan alleen: er wonen wel 2,2 miljoen mensen, hoe krijg je die onder controle?", zegt De Kruif. "Land bezetten is iets anders dan land ook daadwerkelijk bezet houden."

Situatie van voor 2005

Een nieuw militair offensief zou goed het einde kunnen betekenen van een Palestijns Gaza, denkt Midden-Oosten-deskundige Peter Malcontent: "Je mag concluderen uit de woorden van politici in het Israëlische veiligheidskabinet dat er een herbezetting komt."

Daarmee zouden we teruggaan naar de situatie van voor 2005, toen Israël tientallen jaren ook de hele Gazastrook in handen had, vertelt hij. "En dus zullen er straks ook nieuwe nederzettingen gebouwd gaan worden voor Israëlische Joden in Gaza."

'Terecht op een kluitje'

Netanyahu liet in zijn aankondiging van het nieuwe militaire offensief weten dat de inwoners van Gaza zullen worden 'verplaatst'. Voor hun eigen bescherming, voegde de Israëlische premier daaraan toe. Malcontent verwacht dat de Palestijnen zullen worden verdreven naar het zuiden. "Die komen daar dan terecht op een kluitje."

Een aantal ministers in het kabinet van Netanyahu zijn volgens de Midden-Oosten-expert extreem nationalistisch. "Die hebben deze plannen al veel langer", weet hij. "Eigenlijk kon je op je vingers natellen dat dit zou gaan gebeuren."

Al weken geen hulp

Het Israëlische leger heeft op dit moment al zo'n 70 procent van de Gazastrook onder controle. Volgens persbureau AP zou een totale verovering betekenen dat honderdduizenden Palestijnen hun verblijfplaats kwijtraken.

Daar komt bij dat de mensen in Gaza al weken zonder voedsel, schoon water, medicijnen en medische hulp zitten. Israël houdt de grenzen met Gaza sinds 2 maart dicht voor humanitaire hulp. Internationale hulporganisaties waarschuwden vorige week dat de laatste voorraden inmiddels zijn uitgedeeld.

'Moet proportioneel zijn'

De Kruif zet dan ook vraagtekens bij een nog verdere uitbreiding van het bezette gebied. "Ik heb beelden gezien van 7 oktober, die zijn vreselijk", zegt hij over de aanslag van Hamas op Israël. "Maar is dat nou een reden om 2,2 miljoen mensen op een heel klein stukje grond te gaan concentreren?"

De maatregelen die Israël neemt in reactie op de aanslag van 7 oktober 2023 moeten wel proportioneel zijn, zegt hij. "Dus die moeten in verhouding zijn met het gevaar dat er uitgaat van de extremisten van Hamas."

Ander soort oorlog

Een volledige bezetting van de Gazastrook leidt uiteindelijk tot een ander soort oorlog met Hamas, legt de oud-commandant uit. "Wij noemen dat een asymmetrische of een irreguliere oorlog." Dat betekent volgens hem dat er straks bijvoorbeeld meer aanslagen zullen worden gepleegd.

De bestrijding hiervan en het handhaven van de status quo is een kwestie van een lange adem die veel inspanning kost, benadrukt De Kruif. "En als er één ding is wat Israel niet heeft, dan zijn het de vele militairen die daarvoor nodig zijn."

Terughalen van gijzelaars

Los van de strijd met Hamas is bovendien de grote vraag of het andere doel van Netanyahu wel bereikt kan worden: het terughalen van de Israëlische gijzelaars in Gaza. "Bij een totale bezetting is de kans juist groter dat de gijzelaars dood gaan", zegt Malcontent. "Een intensivering van de strijd in Gaza heeft dus gevolgen."

Toch is de verwachting van beide deskundigen dat Israël doorzet. "Ze hebben ook het militaire vermogen", vertelt De Kruijf. "Hamas is relatief verzwakt. Maar vooral heeft Israël - waarschijnlijk - de steun van de president van de Verenigde Staten om dit te kunnen doen."

Internationale steun

Tegelijkertijd denkt de oud-commandant dat internationaal de steun voor Israël sterk zal afnemen bij een nieuw offensief in Gaza. "Israël zou zich dat meer moeten afvragen", zegt hij.

Wat is zo'n kortetermijnsucces om een bufferstrook te creëren je waard als je op lange termijn steun verliest in heel de wereld", legt De Kruif uit. "Terwijl je die steun hard nodig kan hebben. Want de echte vijand van Israël is Iran en die wordt gesteund door Rusland. Dus het conflict is nog lang niet ten einde."