Met Carola Schouten heeft Nederland voor het eerst een minister voor Armoedebeleid. Ze nam meerdere maatregelen, maar toch blijven de cijfers stijgen. Volgend jaar dreigen er 1 miljoen mensen onder de armoedegrens te leven. Experts zijn dan ook kritisch.

Het Centraal Planbureau (CPB) waarschuwde vorige week dat zonder nieuwe maatregelen de armoede in Nederland nog meer zal toenemen. Betekent dit dat de maatregelen van - inmiddels demissionair - minister Schouten niet werken? Experts blikken terug op een jaar armoedebeleid.

'Er zijn stappen gezet'

Schouten heeft volgens lector kinderarmoede aan de Hogeschool Rotterdam Mariëtte Lusse echt geprobeerd het armoedeprobleem in de kern aan te pakken: "Ze heeft de toon van het gesprek gekanteld, van heel veel oordelen en wantrouwen naar een veel positiever mensbeeld."

Daarnaast heeft ze ervoor gezorgd dat mensen in de bijstand meer hulp kunnen krijgen, zegt Lusse. Zo zijn de uitkering en de leeftijdsgrens voor de 'kostendelersnorm' verhoogd. Ook zijn de regels rond bijvoorbeeld het aannemen van boodschappen versoepeld. "Er zijn stappen gezet, maar er zijn nog duidelijk veel stappen nodig."

Vooral tijdelijke maatregelen

Waarom blijven de armoedecijfers dan toch stijgen? Dat komt volgens Lusse onder andere doordat het vaak is gebleven bij tijdelijke maatregelen, zoals de energietoeslag. Dat soort regelingen zijn hard nodig, benadrukt de lector, maar op lange termijn hebben ze weinig effect.

Wel denkt ze dat de minister al aan het voorsorteren was op plannen voor de lange termijn, maar door de val van het kabinet heeft ze niet echt de tijd gekregen om deze uit te voeren. Schouten was sinds het aantreden van Rutte IV uiteindelijk 18 maanden 'missionair' minister.

'Nu structureel doorpakken'

Er zijn meer externe omstandigheden die het Schouten lastig gemaakt hebben om een effectief armoedebeleid te voeren, merkt Lusse op. "We zijn allemaal overvallen door de oorlog in Oekraïne en de inflatie die daarvan het gevolg is."

De armoedecijfers waren een aantal jaar iets aan het dalen, maar begonnen daarna weer met stijgen, legt ze uit. "Er moet nu structureel doorgepakt worden en niet met alleen maar tijdelijke maatregelen."

Bonje om gratis boodschappen

Clara Sies richtte samen met haar man Sjaak in 2002 de eerste voedselbank van Nederland op. Inmiddels hebben ze ook samen een gaarkeuken in Rotterdam, waar ze koken voor mensen die net te veel verdienen voor een voedselpakket, maar te weinig geld overhouden voor een warme maaltijden.

"Mensen weten niet meer hoe ze de boodschappen kunnen betalen", vertelt Clara over de praktijk. "We delen hier 's ochtends gratis boodschappen uit en af en toe moet er een beveiliger bij worden gehaald, want anders krijgen mensen bonje onder elkaar. Het is bizar, het is schrijnend."

Verdwaald in het systeem

Bij de gaarkeuken ziet ze hoe moeilijk het voor mensen is om gebruik te maken van alle oplossingen die er zijn voor mensen met weinig geld. "We merken dat mensen geen vertrouwen meer hebben in overheidsloketten. Er zijn zoveel mensen door de overheid in de problemen gekomen."

Deze personen vermijden volgens haar daarom de instanties, omdat het nu nog gaat en ze bang zijn dat ze na het melden in een glijdende schaal komen omdat ze misschien veel geld terug moeten betalen.

'Pappen en nathouden'

Sies is daarom erg negatief over het beleid zoals dat nu is: "Het is pappen en nathouden. Het zijn tijdelijke ingrepen. Er zou structureel iets in het systeem moeten veranderen." Maar dat is volgens haar niet volledig aan Schouten te wijten.

"Ik vind dat minister Schouten haar stinkende best heeft gedaan", benadrukt ze. "Maar ik zie ook dat ze stukloopt op de bestaande systemen. Ik denk dat ze meer voor elkaar had gekregen als er meer bewegingsruimte zou zijn en ze meer medewerking kreeg van andere partijen."

'Pleisters plakken'

Esmah Lahlah is wethouder Bestaanszekerheid in Tilburg en is gefrustreerd over het tempo waarin Schouten het afgelopen jaar de maatregelen nam. "We hebben deze cijfers zien aankomen maar er wordt te laat geanticipeerd. Deze vertraging zorgt voor veel onzekerheid bij mensen."

De maatregelen die wel snel zijn genomen lossen op lange termijn ook niet veel op, denkt Lahlah. "De bestaanszekerheid van 1 miljoen mensen staat onder druk, dat los je niet op met tijdelijke oplossingen, dat is pleisters plakken."

Weer een armoedeminister?

Er zijn wel een paar positieve stappen gezet door de minister, ziet de Tilburgse wethouder en noemt de Participatiewet als voorbeeld: "Ze heeft het niet zo extreem doorgevoerd zoals ik het het liefst zou zien, namelijk een fundamentele herziening, maar ze was er wel écht mee bezig."

Lahlah hoopt dat Schouten straks op Prinsjesdag niet alleen tijdelijke maatregelen presenteert, maar met plannen komt die zorgen 'voor bestaanszekerheid voor ons allemaal'. En als het aan haar ligt, komt er in het volgende kabinet zeker weer een minister voor Armoedebeleid: "Daarmee laat het kabinet zien dat ze de urgentie voor het armoedeprobleem in Nederland voelen."

In 2024 kozen bijna 10.000 Nederlanders voor euthanasie, 10 procent meer dan in een jaar eerder. Toch zitten er strenge voorwaarden aan verbonden. In deze video leggen we uit hoe het proces precies werkt en waarom veel verzoeken afgewezen worden.

Na de arrestatie van de vermoedelijke Rotterdamse serieschutter, Sendric S., reageerde de buurt opgelucht. Toch voelen sommige wijkbewoners zich na de 3 moorden nog altijd angstig, ziet de stadsmarinier. "Dat gevoel van onveiligheid gaat nog lang door."

Door 3 fatale schietpartijen in nog geen 2 weken tijd stond eind december het leven in het Rotterdamse stadsdeel IJsselmonde even stil. Uit het niets werden 3 mannen op straat neergeschoten. Het zorgde voor een uitzonderlijk advies: 'Ga bij voorkeur niet alleen naar buiten, vermijd donkere plekken.'

Meer ernstige incidenten

Stadsmarinier Wieke van de Haterd was betrokken bij het opstellen van dat advies. Een stadsmarinier is een ambtenaar die vanuit de gemeente werkt aan de veiligheid in de buurt. Van Haterd's werkterrein is IJsselmonde, waar de schietpartijen waren. Een wijk waar de afgelopen jaren het aantal ernstige incidenten is toegenomen, zegt ze.

Na de eerste schietpartij, was nog helemaal niet duidelijk wat er aan de hand was. "Wat maakt dat deze man specifiek is uitgekozen of is het toevallig?" Er werd tegelijkertijd ook onderzoek gedaan naar het wapen. "Toen is ook het tweede slachtoffer gevallen", vertelt ze. Er werden beelden vrijgegeven, maar het leidde nog niet tot de schutter. Het derde slachtoffer viel opnieuw in hetzelfde gebied. "Toen is de link gelegd: het gaat om dezelfde dader."

'Er was echt gevaar'

De politie schaalde volgens Van de Haterd snel op waardoor alle capaciteit beschikbaar was om de schutter snel te pakken. "Omdat er echt gevaar was dat hij weer zou toeslaan." De gemeente en politie kwamen samen tot het advies niet alleen naar buiten te gaan. "Daar hebben we lang over getwijfeld", zegt ze. "Want uiteindelijk gaat het ook uit van een maakbaarheid dat het niet kan gebeuren."

Maar de situatie was uitzonderlijk. "Het was duidelijk wat zich in IJsselmonde afspeelde, er leek echt een verband", legt ze uit. En veel was ook onzeker. Er was veel politie, zichtbaar en onzichtbaar in de wijk. Ook was er veel aandacht voor. "Wat doet dat met zo'n verdachte? Escaleert het meer, wordt de situatie gevaarlijker? Daar moet je toch rekening mee houden."

Bewoners ondersteunen

Na het derde slachtoffer gaat het ineens snel. Er wordt een duidelijke foto vrijgegeven en na een klopjacht kan de politie hem inrekenen. Beelden van de inval circuleren al snel via social media, het gaat om een flat in de buurt van de schietpartijen. De 24-jarige Sendric S. werd er aangehouden, die niet officieel woont in het gebouw. De opluchting is groot. "Omdat je echt bang bent dat er nog andere slachtoffers gaan vallen."

De strafzaak tegen S. begint, over een motief is niets bekend. Wijkmarinier Van de Haterd is nog erg bezig met het organiseren van de nazorg in de wijk. "Het effect van dat gevoel van onveiligheid dat gaat heel lang door", vertelt ze. "We zijn met z'n allen druk bezig om te kijken wat we kunnen doen om de bewoners hierin te ondersteunen".