Al 50 jaar wordt er gezocht naar een medicijn dat de ziekte van Alzheimer kan stoppen. Tot nu toe zonder resultaat. Veel hangt af van experimenteel onderzoek.

In de afgelopen decennia zijn er wereldwijd vele miljarden euro gestoken in alzheimer-onderzoek. Dit heeft maar tot vier geregistreerde geneesmiddelen geleid, die ook nog eens heel beperkt effect hebben. "Toch moeten we blijven zoeken naar een oplossing", benadrukt neuroloog Niels Prins. "Een op de vier mensen krijgt te maken met alzheimer of een andere vorm van dementie. Er moet een medicijn komen."

Deelname aan onderzoek vergt veel tijd

"Voor mij is het misschien te laat, maar als er door onderzoek in de toekomst een medicijn tegen alzheimer komt, zijn in ieder geval andere mensen geholpen." Een paar keer per maand reist Miranda Smeitink (50) van Tilburg naar Amsterdam, samen met haar man of haar dochter. Miranda doet mee aan een experimenteel onderzoek naar een nieuw medicijn tegen de ziekte van Alzheimer.

In deze eerste klinische fase van het onderzoek wordt vooral gekeken of het medicijn veilig is en geen nare bijwerkingen geeft. Miranda neemt deel aan de studie omdat zij al op 49-jarige leeftijd de diagnose alzheimer kreeg. Na overleg met haar man besloot ze om deel te nemen. "Het vergt heel veel tijd: het op en neer rijden, ruggenprikken, dan weer scans en heel regelmatig controles en testen. Het is best ingrijpend en ik weet niet eens of ik het medicijn daadwerkelijk krijg of alleen maar een placebo."

'De grond zakte onder me weg'

"Ik voelde al heel wat jaren dat er iets aan de hand was, maar geen dokter die er aan dacht dat het alzheimer kon zijn. Zelf kon ik het ook niet geloven. 'Ik heb vast alzheimer', grapte ik wel eens tegen mijn man en kinderen als ik weer eens iets was vergeten of niet op een woord kon komen." Toch was precies dat de vernietigende diagnose na een jarenlange zoektocht: Miranda vertoont al met eind 40 symptomen van de ziekte van Alzheimer.

Het nieuws sloeg bij haar gezin in als een bom. "De grond zakte weg onder mijn voeten. We hebben zo veel verdriet door de ziekte. Ik wil bijvoorbeeld dolgraag nog oma worden, mijn kleinkinderen zien, maar gaat dat nog lukken? Wel zijn we als gezin nog hechter geworden. We genieten nog intenser van de tijd die we met elkaar hebben."

Medicijn direct in het hersenvocht

Neuroloog Niels Prins is directeur van het Brain Research Center in Amsterdam, een onderzoekscentrum waar nieuwe medicijnen tegen alzheimer en andere hersenziekten bij patiënten worden getest. Ook het onderzoek waaraan Miranda deelneemt vindt hier plaats. Het medicijn wordt via een ruggenprik direct in haar hersenvocht geïnjecteerd.

De hoop is dat hiermee schadelijke eiwitten in de hersenen op DNA-niveau worden aangepakt. Het onderzoek is een zogenaamde 'fase 1 trial', dat vooral uitsluitsel moet geven over of het medicijn veilig is voor mensen.

'Over 10 jaar een cocktail'

Voor neuroloog Prins kwam de ziekte heel dichtbij toen ook bij zijn vader alzheimer werd geconstateerd. Zijn motivatie om een medicijn te vinden werd er alleen maar groter door. "Het is zo'n rotziekte. Maar we weten gelukkig steeds meer over het verloop ervan en over de verschillende factoren die van invloed zijn op het ontstaan van de ziekte. We kunnen dus steeds gerichter inzetten op preventie."

"Daarnaast blijven we zoeken naar middelen om de ziekte te genezen. Ik hoop en denk dat er over 10 jaar een cocktail van medicijnen is die de ziekte kan afremmen en misschien zelfs omkeren."

Een bijdrage leveren

Voor Miranda Smeitink zal dat waarschijnlijk te laat zijn. "Maar ik lever graag een bijdrage aan de zoektocht naar een medicijn, voor wie er na mij komt. Ik vind het ook belangrijk om te laten zien dat je nog best veel kunt, zeker in het begin van de ziekte."

Apple en Meta krijgen van de Europese Commissie samen een boete van zo'n 700 miljoen euro voor het overtreden van de Digital Markets Act. Deze wet richt zich op techbedrijven die zo groot zijn dat ondernemers en consumenten bijna niet zonder hen kunnen.

Het geplande topoverleg in Londen tussen de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Oekraïne over het beëindigen van de oorlog tussen Oekraïne en Rusland is tot op het laatste moment uitgesteld.

Het overleg van vandaag ging wel door, maar zonder de ministers van Buitenlandse Zaken van de meeste landen. De Oekraïense ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie namen wél deel aan de gesprekken. Zij reisden af naar Londen om zich, volgens presidentieel stafchef Andriy Jermak, in te zetten voor 'een compleet en onvoorwaardelijk staakt-het-vuren als eerste stap op weg naar een oplossing'.

Wat betekent dit voor Oekraïne?

"Eigenlijk is dit weer een stap in een behoorlijk schimmig proces waarin Oekraïne en Rusland beide proberen te doen alsof ze echt vrede willen om op die manier de Amerikanen aan boord te houden", zegt Oost-Europa expert van Instituut Clingendael Bob Deen.

De onderhandelingen vinden plaats terwijl Rusland recent, ook tijdens het paasbestand, meerdere drone-aanvallen uitvoerde. "Ze zijn erg bezig met naar elkaar te wijzen. De Oekraïners zeggen: de Russen willen helemaal geen vrede, die blijven gewoon aanvallen, zelfs tijdens het staakt-het-vuren. En de Russen proberen zo redelijk mogelijk over te komen naar de Amerikanen met allemaal eisen die voor Oekraïne eigenlijk onbespreekbaar zijn."

'Diefstal van Oekraïnes grondgebied'

Een van de eisen van Rusland is dat Oekraïne de Krim 'inlevert'. En dat is vernederend, zegt Deen. "Het moeten opgeven van de Krim is eigenlijk voor geen enkele Oekraïense president acceptabel. Dat kan je ook niet aan de Oekraïense bevolking uitleggen. Het lijkt alsof deze deal bewust geformuleerd is zodat Zelensky het er mee eens moet zijn."

"Wat er nu op tafel ligt is een 'typisch Russische geste', waarin je eigenlijk onredelijk veel claimt en daarna redelijk probeert over te komen door te zeggen dat je alleen maar wilt houden wat je al bezet hebt", gaat de expert verder. "Maar eigenlijk blijft het nog steeds diefstal van Oekraïens grondgebied."

Amerika gefrustreerd

Niet alleen met de deal, maar ook met hun afwezigheid wil vooral de Verenigde Staten een statement maken. Zo benadrukt Amerika-verslaggever Tom van 't Einde het belang van de afwezigheid van de Amerikaans minister van Buitenlandse Zaken, Marco Rubio.

"De Amerikanen zijn echt ontzettend gefrustreerd dat er zo weinig ontwikkeling in de onderhandelingen zitten, president Trump voorop", zegt Van 't Einde. "Hiermee willen ze een duidelijk statement naar Oekraïne afgeven. Ze verwachten veel meer beweging vanaf hun kant."

Onredelijke verwachtingen van Trump

President Trump voerde sinds het begin van zijn presidentschap zware druk op het vredesproces. Tijdens zijn campagne zei hij binnen 24 uur een einde aan deze oorlog te willen maken, later stelde hij dit bij naar 100 dagen. "Het was onredelijk om te verwachten dat hij het in 24 uur of 100 dagen zou kunnen beëindigen en daar loopt Trump nu tegenaan", merkt Deen op over de tijdsruk die de president op de onderhandelingen zet.

Van 't Einde vult aan: "Hij wil laten zien aan zijn kiezers dat hij deze oorlog tot een goed einde kan brengen. Of hij daar nou een stuk Oekraïne voor moet opofferen of niet, dat maakt voor hem eigenlijk niet veel uit."

Hoop op beweging

Toch is dit overleg niet geheel zinloos. "Er zit echter wel degelijk beweging in", zegt Deen. "Het is niet alleen maar nep. De Amerikaanse gezant Steve Witkoff is vorige week uit Rusland gekomen met een aantal ideeën waar hij Trump van heeft weten te overtuigen. Die zijn vorige week al aan de Oekraïners en Europeanen gepresenteerd."

"Een staakt-het-vuren zou in het voordeel van Oekraïne zijn. Ze weten dat ze het niet heel lang meer vol kunnen houden, zeker als de Amerikaanse wapenleveringen stoppen", aldus Deen.

Serieuze bedreiging

Van een stop in wapenlevering heeft Oekraïne al eerder last gehad, weet Van 't Einde.

"We moeten het dreigement van Trump dat hij de onderhandelingstafel verlaat heel serieus nemen. Hij heeft al eerder alle steun aan Oekraïne 10 dagen lang stilgezet."

'Beide partijen staan onder druk'

Wat is er dan echt nodig om een einde te maken aan deze oorlog? "De Russen hopen dat ze dit conflict op militaire wijze kunnen beslechten en willen dus iets terug voor een staakt-het-vuren", antwoordt Deen.

"Beide partijen staan onder druk om toch een beetje te bewegen, maar ze zijn nog niet echt klaar voor een duurzame oplossing. Het lijkt er dus op dat ze er deze week niet definitief uit zullen komen", zegt de expert tot slot.