radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Europese Commissie-voorzitter Ursula von der Leyen voorlopig niet publiek gehoord over coronavaccin-deal

Europese Commissie-voorzitter Ursula von der Leyen voorlopig niet publiek gehoord over coronavaccin-deal
Bron: EPA

De voorzitter van de Europese Commissie (EC), Ursula von der Leyen, hoeft zich voorlopig niet in het openbaar te verantwoorden over haar rol in de vaccin-deal met medicijnfabrikant Pfizer tijdens de coronapandemie.

Het besluit van de politieke leiders in het Europees Parlement (EP) om zelf met Von der Leyen te spreken achter gesloten deuren, is tegen het zere been van de Covid 19-commissie van het Parlement. Die onderzoekt de aanpak van de coronapandemie. Deze tijdelijke commissie wil de EC-voorzitter zelf ondervragen, in het openbaar.

Teleurstelling

PvdA-Europarlementariër Mohammed Chahim is lid van de Covid 19-commissie. Hij is teleurgesteld dat de leiders van de politieke groepen niet voor transparantie kiezen.

"Ik vind het niet goed. In een democratisch proces is het heel belangrijk dat je in een crisis achter de leider gaat staan, maar dat je daarna ook met elkaar gaat evalueren: hebben we het allemaal wel goed gedaan? Er zijn gewoon te veel vragen ontstaan over haar rol en over de directeur van Pfizer en daar moet gewoon heel snel helderheid over komen."

Verdwenen sms'jes

Chahim zegt dat er nog veel onduidelijk is over het proces rondom het bestellen van de vaccins. "Het is belangrijk om te weten hoe dat is gegaan en wat we ervan kunnen leren. En ook of het transparant is gegaan en of er experts om advies zijn gevraagd voordat Von der Leyen of anderen tot een besluit zijn gekomen."

Tijdens de coronapandemie bemoeide Von der Leyen zich persoonlijk met de onderhandelingen met Pfizer over de aanschaf van vaccins voor de Europese Unie. Ze zou sms'jes gestuurd hebben aan de hoogste baas van de medicijnfabrikant. Toen journalisten inzage vroegen in de sms'jes bleken ze gewist te zijn. De Europese Ombudsman sprak van 'wanbeheer'. Uiteindelijk sloot de Europese Unie een deal met Pfizer voor de levering van 900 miljoen doses vaccin. Daarmee was 35 miljard euro gemoeid.

Bekijk ook

Rechtszaak New York Times

De Covid 19-commissie van het Europees Parlement wil de Commissie-voorzitter ook ondervragen over de gewiste sms'jes. "In Nederland hebben we ervaring met ministers die sms'jes kwijt zijn geraakt die later toch weer werden gevonden. Hopelijk zal dat ook hier het geval zijn."

De New York Times sleept de Europese Commissie voor de rechter om inzage in de sms'jes te krijgen. Mohammed Chahim juicht dat toe. "Ik hoop dat snel naar boven komt op basis waarvan Von der Leyen de deal heeft gesloten en daar spelen de sms'jes een hele belangrijke rol in."

Bekijk ook

Dwang

De speciale covid-commissie heeft geen mogelijkheden om mensen te dwingen voor de commissie te verschijnen. Wat de PvdA'er betreft moet dat veranderen. "Ik denk dat wij met z'n allen goed moeten nadenken dat, als je zo'n onderzoekscommissie instelt, dat je die ook moet equiperen."

"Op het moment dat je een commissaris of een minister vraagt om te komen, dan moeten we niet wachten op vrijwillige medewerking, dan moeten we die mensen ook echt kunnen dwingen."

Eerst met politiek leider spreken

Het is nog niet helemaal uitgesloten dat Von der Leyen alsnog naar de commissie komt, zegt Chahim, maar duidelijk is wel dat ze eerst met de politieke leiders wil spreken.

"Ik hoop dat de fractievoorzitters haar kunnen overtuigen dat ze naar het Parlement moet komen, maar dat ze ook snel medewerking verleent aan een vragenuur met de Covid-commissie." Naar verwachting is het onderzoek naar de aanpak van de pandemie vlak voor de zomer af.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom president Donald Trump vrede in Oekraïne wil, zonder Europa erbij te betrekken

De VS wil snel een deal met Poetin om de oorlog in Oekraïne te stoppen. Maar Europa is niet uitgenodigd aan de onderhandelingstafel. Waarom wil Donald Trump dit zo graag? En wat zijn de gevolgen van deze nieuwe koers? "Betekent het einde van de NAVO."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Kabinet wil meer bouwen met nieuwe woonwet, maar zorgt dat ook voor betaalbare woningen? 'Minder sociale huur'

Kabinet wil meer bouwen met nieuwe woonwet, maar zorgt dat ook voor betaalbare woningen? 'Minder sociale huur'
Woonminister Mona Keizer wil met nieuwe wet meer betaalbare woningen
Bron: ANP

Nu het woningtekort is opgelopen tot ruim 400.000 woningen, wil het kabinet de bouw van betaalbare huizen afdwingen. Maar volgens de SP is dat bij lange na niet genoeg. De overheid moet de regie volledig terugpakken – desnoods door grond te onteigenen.

De ambitie van het kabinet is torenhoog: 100.000 woningen per jaar erbij. Om meer grip te krijgen op de woningbouw stuurde woonminister Mona Keijzer vandaag het wetsvoorstel Versterking regie volkshuisvesting naar de Tweede Kamer.

Versneld woningen bouwen

De aangepaste wet van de minister bepaalt onder meer hoeveel, waar en voor wie er gebouwd gaat worden. Maar het regelt ook kortere procedures en versneld bouwen buiten de bebouwde kom.

Nieuw is dat per regio twee derde van de nieuwbouw betaalbaar moet zijn, waarvan 30 procent sociale huur. Lukt het nu niet om genoeg betaalbare huizen op een locatie te bouwen, dan kun je dat compenseren op een andere plek. Gemeenten met weinig sociale of middenhuur kunnen gedwongen worden meer te bouwen.

Woningnood oplossen

"Het is belangrijk dat mensen met een gemiddeld inkomen in alle gemeenten kans hebben op een betaalbare woning", benadrukt Keijzer. "Iedereen kent wel iemand die al jaren aan het wachten is op een betaalbaar plekje." Volgens de minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening brengt deze wet de regie daarop terug.

"Het gaat bepalen welke betaalbare woningen je waar gaat bouwen en versnelt daarbij procedures, zodat we de woningnood op kunnen lossen met elkaar." Alles bij elkaar moet het volgens Keijzer gaan lukken om uiteindelijk 100.000 woningen per jaar erbij te bouwen. "Als je kijkt naar de cijfers van vorig jaar, dan zitten we al op 82.000 woningen. En als je kijkt wat er in de pijplijn zit, dan gaan we in 2027 honderdduizend woningen realiseren."

Bekijk ook

Flexibel

Projectontwikkelaar Maarten de Gruyter ziet positieve elementen in de wet. Als een project in een buurt met veel sociale huur financieel niet haalbaar is, biedt de nieuwe wet volgens hem meer flexibiliteit.

"Op dat moment kun je zeggen: 'Weet je, we gaan hier wat meer vrije sector en wat meer middenhuur realiseren'", zegt De Gruyter. Sociale huur kan dan op een andere plek in de regio komen.

Meer geld nodig

Maar nog altijd mist de projectontwikkelaar oplossingen voor de financiële haalbaarheid van projecten. Er is volgens De Gruyter meer geld nodig. "Je kunt wel een project sneller tot stand willen brengen, maar op het moment dat een project nog steeds niet haalbaar is, dan heeft dat natuurlijk niet zoveel zin."

De bouw van betaalbare woningen, sociaal en midden, is volgens De Gruyter vaak niet rendabel. Dat bleek eind vorig jaar ook uit cijfers van de gemeente Utrecht. Volgens de gemeente lopen ontwikkelaars bij betaalbare huurwoningen soms tot 46.000 euro verlies per woning.

Bekijk ook

Kritiek van SP

Met de nieuwe woningwet wil het kabinet meer grip krijgen op het bouwen van betaalbare woningen, maar volgens SP-leider Jimmy Dijk kiest de overheid voor een 'woningmarkt' en niet voor 'volkshuisvesting'. "De markt heeft heel erg gefaald in het bouwen van betaalbare woningen voor mensen", zegt hij.

Volgens Dijk leidt de verplichting van 30 procent sociale huur per regio, in plaats van per gemeente en project, juist tot minder sociale huur. Vooral op de plekken waar het volgens de partij echt nodig is. "Het klinkt sociaal, maar het is een versoepeling. Het betekent voor gemeenten waar er meer dan 30 procent sociale huur is, dat ze minder sociale huur moeten gaan bouwen."

Miljoen woningen voor 800 euro

Daarom komt oppositiepartij SP vandaag met een radicaal ander woonplan. De partij denkt dat het haalbaar is 1 miljoen woningen te realiseren met een maximale huur van 800 euro, voor iedereen. SP-leider Dijk zegt dat dit kan door 'speculanten' aan te pakken. Dat zijn mensen die huizen opkopen om ze vervolgens met een zo groot mogelijke winst door te verkopen. Ook pleit hij om leegstand tegen te gaan en te investeren in renovatie en nieuwbouw.

"Grondprijzen bepalen nu 60 procent van de bouwkosten. Daar moeten we echt vanaf. We moeten speculanten aanpakken en keihard belasten", benadrukt Dijk, die in het uiterste geval grond zelfs wil onteigenen. "Een overheid die inderdaad gaat ingrijpen op de grondprijzen. Daar is niks communistisch aan. Er zijn onwijs veel landen in Europa die dat ook doen, en terecht."

Bekijk ook

Onrealistisch en onbetaalbaar

Critici noemen het plan van de SP onrealistisch en vooral onbetaalbaar. Volgens ontwikkelaars zou het plan in de tientallen miljarden kunnen lopen. Maar Dijk wijst op het verleden. "Voor de jaren 90 was dit doodnormaal. Toen lukte het om 100.000 woningen per jaar te bouwen. 70 tot 80 procent van de mensen kon toen een betaalbare huurwoning vinden."

Dijk wil de plannen financieren met een woonfonds van 20 miljard euro. "Als je de staatsschuld met 1,7 procent laat oplopen, kun je dit doen. We hebben de laagste staatsschuld in 50 jaar." Om het woonfonds verder te vullen kijkt Dijk ook naar de hypotheekrenteaftrek. Door dit af te schaffen boven hypotheken van 450.000 euro, zou dit volgens hem 6 miljard euro moeten opleveren.

Minister ziet niets in SP-plan

Hoewel het plan volgens de SP-leider haalbaar is, ziet projectontwikkelaar De Gruyter dat anders. De projectontwikkelaar pleit voor minder regels en lagere kosten om betaalbare woningen te bouwen.

Ook woonminister Keijzer wijst de SP-plannen voor onteigening af. "Dat is wel vrij communistisch. Het eigendomsrecht is een van de pijlers van onze rechtsstaat." Onteigening duurt volgens haar jaren en helpt woningzoekenden niet.

Hoe wil de politiek betaalbare woningen bouwen?

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant