radio LIVE tv LIVE
meer NPO start
  1. Homepage
  2. Er zit 800 miljoen in de 'grabbelton' van het Waddenfonds en niemand kan controleren of het goed wordt besteed

Er zit 800 miljoen in de 'grabbelton' van het Waddenfonds en niemand kan controleren of het goed wordt besteed

  1. 30-10-2019 11:44
  2. Binnenland
  3. Auteur: Erik van Prooijen
Er zit 800 miljoen in de 'grabbelton' van het Waddenfonds en niemand kan controleren of het goed wordt besteed
Bord Waddenzee Werelderfgoed
Bron: EenVandaag

Het Waddenfonds mag 800 miljoen euro uitgeven, maar nulmetingen worden niet gedaan. De effecten monitoren en evalueren is daardoor onmogelijk. "Het is zeer onverstandig zoals het Waddenfonds nu opereert."

"In al die jaren is misschien een kwart van de 800 miljoen euro belastinggeld die in het fonds is gestoken, goed besteed", zegt Jan Paul van Soest. Hij is een van de leden van de Commissie Meijer die in 2007 het fonds bedacht. Inmiddels is het fonds een grabbelton geworden, waarin provincies, gemeenten, ondernemers en kunstenaars naar hartenlust en met succes hengelen naar subsidies.

Nul metingen, risico op grabbelen

Directeur van de Randstedelijke Rekenkamer, Ans Hoenderdos, onderzocht het Waddenfonds in 2017. Ze is verbaasd dat er na alle waarschuwingen nog steeds niet gemeten wordt of de uitgaven van het fonds effect hebben. "Als je nooit een nulmeting maakt en je houdt niet goed bij aan de hand van indicatoren hoe je voortgang is, dan is het heel lastig om na verloop van tijd te zeggen of je het goed doet."

Als in 2021 het monitorings- en evaluatiesysteem eenmaal functioneert, dan is er 15 jaar lang niet gekeken naar de effecten van de uitgaven van het fonds. "Dat is ernstig", zegt Hoenderdos afgemeten. "Wij zeggen altijd tegen beleidsmakers dat ze de beginsituatie moeten beschrijven. Maak een soort foto van de werkelijkheid. Nu loop je het risico een grabbelton te zijn. Het is zeer onverstandig zoals het Waddenfonds nu opereert."

Toch geen systeem

Op 2 november 2018 schreef voorzitter Henk Staghouwer, samen met directeur a.i. Marre Walter, aan het algemeen bestuur dat er een monitorings- en evaluatiesysteem is, in september 2018 geïmplementeerd. Maar uit navraag bij de Waddenacademie, dat de opdracht heeft om het systeem te ontwikkelen, blijkt dat niet te bestaan. "We zijn dat monitoringssysteem nog aan het ontwikkelen", vertelt secretaris Klaas Deen. "De vraag is wanneer het geïmplementeerd wordt, en wie het precies gaat onderhouden. En er zijn natuurlijk problemen met betrekking tot de nulmetingen."

Waddenfonds-voorzitter Staghouwer zegt dat er op 1 januari 2020 echt een systeem is, waarmee de effecten van de uitgaven kunnen worden gemeten: "U moet begrijpen dat het erg lastig is om dit te meten. Dat gaat niet van de ene op de andere dag. Maar ik ben ervan overtuigd dat elke euro die wij investeren in het Waddengebied 3 tot 4 euro oplevert." Staghouwer vindt niet dat het Waddenfonds hardleers is, zoals de Randstedelijke rekenkamer zegt. "We nemen hun aanbevelingen serieus en zijn er ook volop mee aan de slag."

info

Bestuur Waddenfonds treuzelt

Er kwamen drie aanmaningen om tot een goed monitoringssysteem te komen: in 2012 door de Algemene Rekenkamer, in 2015 door adviesbedrijf Royal Haskoning en in 2018 door de Randstedelijke en de Noordelijke Rekenkamer. "Het Waddenfonds is helaas hardleers", zegt Hoenderdos van de Randstedelijke Rekenkamer.

'Slager keurt eigen vlees'

Het bestuur van het Waddenfonds wordt gevormd door drie gedeputeerden uit Noord Holland, Friesland en Groningen. Dat is zo sinds in 2012 het kabinet besloot om de zeggenschap over de bestedingen te decentraliseren. De gedeputeerden vormen het dagelijks bestuur en rapporteren aan het Algemeen Bestuur, dat wordt gevormd door henzelf en een afvaardiging van zes leden van de Provinciale Staten van de drie provincies.

"De slager keurt zijn eigen vlees", zegt Hans Revier de Waddenvereniging. Ook Ans Hoenderdos, van de Randstedelijke Rekenkamer, is kritisch. "Het risico bestaat dat de onafhankelijkheid van het bestuur van het Waddenfonds onder druk staat. ( ) Recent is besloten tweederde van het overgebleven budget, zo'n 180 miljoen, uit te geven aan zogenaamde majeure projecten. Dat zijn dus grote projecten, die meestal door gemeentelijke en provinciale overheden worden aangevraagd. Dan word je kwetsbaar, als je zelf gaat besluiten over je eigen subsidie aanvragen."

Lees ook

Zure vruchten

Voor Jan Paul van Soest van Commissie Meijer is het helder dat de manier waarop allerlei politieke en maatschappelijke groeperingen zich hebben meester gemaakt van het oorspronkelijke idee van de commissie Meijer zal leiden tot minder vertrouwen bij burgers in de politiek. We zullen de zure vruchten plukken van het Waddenfonds debacle, denkt hij.

"We staan voor allerlei moeilijke keuzes, denk aan de stikstof-problematiek. Wanneer we niet meer doen wat we beloven dan zal het draagvlak voor dit soort oplossingen verdwijnen. We kunnen alleen leven bij de gratie van wat de natuur ons biedt, soms moet je investeren in de natuur om daarna economisch door te kunnen."

info

Hoe kwam het onderzoek tot stand?

Het onderzoek naar de bestedingen van het Waddenfonds is een gezamenlijk project van onderzoeksjournalistiek platform Investico, Dagblad van het Noorden en Leeuwarder Courant en EenVandaag. Zij deelden informatie en bespraken een gezamenlijke focus ten behoeve van eigen krantenpublicaties; een achtergrondverhaal in weekblad De Groene Amsterdammer en een EenVandaag-reportage. De samenwerking kwam mede tot stand dankzij steun van het Stimuleringsfonds voor de Media.

Tv-reportage EenVandaag: Er zit 800 miljoen in de 'grabbelton' van het Waddenfonds en niemand kan controleren of het goed wordt besteed

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Bezuiniging wijkverpleging leidt volgens vakbond tot extra problemen: 'Verpleegkundigen weer de dupe'

  1. 19-03-2025 18:27
  2. Zorg en leven
  3. Auteur: Leonie van Noort
Bezuiniging wijkverpleging leidt volgens vakbond tot extra problemen: 'Verpleegkundigen weer de dupe'
Bron: EenVandaag

Minister Agema van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) kondigt aan 165 miljoen euro te bezuinigen op wijkverpleegkundige zorg. Maar volgens de branche komt daarmee de wijkzorg onder verdere druk te staan.

Je kunt er van alles van betalen - zoals salarissen of opleidingen voor mensen in de wijkverpleging - maar omdat er onvoldoende personeel is, wordt een bedrag van 165 miljoen euro al jaren niet 'opgemaakt' door de wijkzorg. Nu zorgminister Agema op zoek is naar geld om een eerdere bezuiniging op de ziekenhuiszorg ongedaan te maken, is ze uitgekomen bij de wijkzorg. Maar of dit verstandig is daar wordt verschillend over gedacht.

Verpleegkundigen sluitpost

Volgens vakbond Nu'91 zijn wijkverpleegkundigen hiervan de dupe. Voorzitter van de vakbond Femke Merel van Kooten zegt: "De minister draait een eerdere bezuiniging op verpleegkundigen in ziekenhuizen terug, maar legt nu de rekening neer bij zorgprofessionals in de wijk. Hiermee worden verpleegkundigen opnieuw de sluitpost van de begroting en verlegt ze het probleem."

Wat Van Kooten zegt, klopt: minister Agema wil namelijk per se een eerder aangekondigde bezuiniging op opleidingen van verpleegkundig personeel in de ziekenhuizen terugdraaien. En inderdaad gaat de oplossing ten koste van opleidingen voor wijkverpleegkundig personeel, waar deze 165 miljoen voor bedoeld is.

'Veel mensen zijn boos'

Van Kooten gaat verder: "De minister heeft gezegd dat ze niet weer een nieuwe groep in de zorg boos wil maken, maar ik denk dat dat niet gelukt is, dat er veel mensen boos zijn."

"In het recente akkoord over de zorg is juist afgesproken om dit geld wel te besteden aan wijkzorg en ook echt uit te geven, dat het geld dat op de plank blijft liggen komt bij de mensen in de wijkverpleging en ten goede komt aan de mensen die zorg krijgen", legt ze uit.

Bekijk ook

'Spoedeisende Hulp loopt vol'

Het ministerie van VWS zegt dat het schrappen van de 165 miljoen kan omdat het bedrag al jaren blijft liggen. Het is speciaal bestemd voor wijkzorg, specifiek voor het opleiden van wijkverpleegkundigen, maar wordt niet opgemaakt. De minister laat bij Nu.nl weten dat dat vooral te maken heeft met personeelstekort.

Maar dat betekent volgens Nu'91 niet dat je het zomaar kunt schrappen. "Ook onder minister De Jonge werd al gezegd: het geld blijft liggen want er is te weinig personeel om het aan uit te geven. Maar in het zorgakkoord dat pas is gesloten was juist afgesproken dat het eindelijk uitgegeven zou worden. En dat is ook belangrijk want je krijgt met dat geld betere wijkverpleegkundigen en meer valpreventietraining voor ouderen. Dat moet je gewoon gaan doen, anders loopt ook de Spoedeisende Hulp vol."

'Wereld op zijn kop'

Niet iedereen is tegen het plan, zo steunt zorgondernemer Jos de Blok het wel. Hij is voor minister Agema dan ook een sparringspartner geweest. Volgens De Blok is het heel goed mogelijk om dezelfde zorg te leveren met minder uren en laat zijn bedrijf Buurtzorg dat al jaren zien. Buurtzorg gaat uit van zelfstandig werkende teams van verpleegkundigen en ziekenverzorgenden en weinig managers.

Maar zo'n organisatievorm is niet overal mogelijk, zegt voorzitter Van Kooten. Ze benadrukt: "Al jaren stellen we vast dat salarissen in de wijkverpleging flink achterlopen op vergelijkbare publieke sectoren. Zorgprofessionals in de wijk verdienen beter, maar krijgen minder. En nu beweert de minister dat er geld over zou zijn. Dat is de wereld op zijn kop."

Minder geld voor wijkverpleging gaat problemen veroorzaken, volgens vakbond

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom vochtige doekjes met plastic het riool verstoppen

  1. 19-03-2025 18:16
  2. Klimaat en energie
  3. Auteur: Maartje Spieksma
Waarom vochtige doekjes met plastic het riool verstoppen
Ter illustratie: Wateroverlast door problemen met het riolering
Bron: ANP

Een meerderheid van de Tweede Kamer stemde gisteren tegen een verbod op vochtige doekjes met kunststof erin. Volgens tegenstanders van de motie is het te kort door de bocht om te zeggen dat ze verstoppingen veroorzaken. Afvalwaterbedrijven beweren anders.

Doekjes met plastic erin zijn niet of nauwelijks afbreekbaar en zorgen daarmee voor problemen in het riool. Staatssecretaris Chris Jansen van Infrastructuur en Waterstaat wil daarom een Europees verbod op vochtige doekjes met plastic.

Vochtig toiletpapier geen probleem

"Van vochtig toiletpapier is al Europees bepaald dat het geen plastics mag bevatten", vertelt directeur bij Stichting Rioned Hilde Niezen. Maar het probleem zit juist in andersoortige vochtige doekjes, weet zij.

Voor andere witte wegwerpdoekjes, zoals babydoekjes en schoonmaakdoekjes, zijn die regels er niet. Mensen spoelen juist ook deze doekjes door het toilet. En het zijn deze doekjes die voor verstopping zorgen.

Bekijk ook

Handmatig verwijderen

"Tussen alle rioolbuizen zitten gemalen, een soort pompen. Die doekjes blijven daarin hangen. Ze vormen een soort klont, een prop. Die moet er handmatig uitgetrokken worden", licht Niezen toe. "Dat is niet alleen een vies klusje, het kost ook een hoop geld."

Rioned becijfert de jaarlijkse kosten daarvan op 26 miljoen euro per jaar. "En dat zijn alleen nog maar de kosten van het verhelpen van storingen door vochtige doekjes in de pompen." De doekjes die wel door de pompen heen komen, moeten ook nog uit het water gezuiverd worden bij de afvalwaterzuiveringsbedrijven. Daar komen ook kosten bij kijken.

Helft van de verstoppingen

De Unie van Waterschappen hield een enquête onder gemeenten en waterschappen om het probleem met de vochtige doekjes te inventariseren. "Gemiddeld genomen wordt ruim 50 procent van de verstoppingen bij pompen veroorzaakt door vochtige doekjes", vertelt Michael Bentvelsen. Ze schatten de kosten op 17 tot 28 miljoen euro per jaar.

En volgens Van Bentvelsen klopt er nog meer niet aan de motie. PVV en VVD stellen namelijk dat Nederland met een verbod strenger zou zijn dan Europese wetgeving, "maar de minister pleit voor een Europees verbod. Dus dat is helemaal niet aan de orde. Andere Europese landen kampen namelijk met dezelfde problemen in het riool."

Bekijk ook

Niet zaligmakend

Wouter van Aggelen is directeur bij Remondis, dat onder andere afvalwaterbeheer doet. Hij beaamt dat vochtige doekjes veelal het probleem zijn bij verstoppingen. "Maar," waarschuwt hij, "een verbod op doekjes met plastic erin gaat niet alles oplossen."

De varianten zonder plastics erin lossen wellicht wel op in water, maar ook niet meteen. "Dat duurt soms wel een week. In die tijd kunnen ze nog steeds voor verstoppingen zorgen. Het is vooral belangrijk dat mensen deze doekjes gewoon niet meer door het toilet spoelen." Desalniettemin ziet Van Aggelen wel heil in het verbod.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant