'Er was altijd die twijfel of Wim Kok het wel goed had gedaan'

Oud-premier Wim Kok, die op 20 oktober op tachtigjarige leeftijd overleed, wordt vandaag in besloten kring begraven. Speciale genodigden komen bijeen in het Concertgebouw in Amsterdam voor een herdenkingsdienst. Een van hen is Marnix Krop, die sinds 2016 werkt aan een biografie over Wim Kok. "Er was altijd die twijfel of hij het wel goed had gedaan."

Jarenlang werkten Wim Kok en Marnix Krop nauw samen in de politiek. In de laatste periode van het leven van de oud-staatsman voerden zij intensieve gesprekken, achttien in totaal, waarvan twee in het bijzijn van zijn vrouw. Ze praatten over zijn afkomst en jeugd, zijn loopbaan in de vakbeweging, de ontmoeting met Rita en de kinderen die volgend. De laatste maanden spraken ze over zijn overstap naar de politiek, de opvolging van Den Uyl en zijn deelname aan het kabinet-Lubbers III. Aan zijn 'paarse' jaren als premier en het leven erna zijn ze niet meer toegekomen, vertelt voormalig diplomaat en biograaf Marnix Krop in zijn huis in Wassenaar. 

'Kok was zeker geen opschepper'

"Niemand is zonder ijdelheid, maar Wim Kok was zeker geen opschepper", schetst de biograaf het beeld van de oud-premier. "Nooit probeerde hij teksten die ik schreef te beïnvloeden, wél was hij altijd goed voorbereid op onze gesprekken en zéér nauwkeurig. Het was een indrukwekkende man, een reus. Niet de meest joviale, maar een man die leven en werk serieus nam."

De biograaf schrijft op dit moment over de periode dat Wim Kok de politiek in ging. Ook al zijn de gesprekken nooit afgerond, het moet van Krop 'een kloek boek worden, als herinnering aan zijn bijzondere leven.'

'Kok was bang om niet aan de eisen te kunnen voldoen'

Een leven dat meer dan ooit in de schijnwerpers kwam te staan toen Kok politicus werd. Krop: "Kok twijfelde of hij de politiek in zou gaan. Hij was ziek geweest. De verwachtingen binnen de partij waren hoog gespannen en hij was bang niet aan de eisen te kunnen voldoen. Kok kreeg het burgemeesterschap van Groningen aangeboden, maar toen zijn vrouw hem ervan overtuigde dat dit op termijn te klein voor hem zou worden, durfde hij de stap toch te zetten naar de landelijke politiek."

Rita was 'zijn beste maatje', vertelde Kok aan Krop. "Ik kreeg de indruk dat bij Kok het glas altijd meer halfleeg en bij haar halfvol was. Rita is uitbundiger, al waren ze allebei ook terughoudend. Het leek mij een solide huwelijk."

Wereldleiders prijzen Kok 

Met het Akkoord van Wassenaar werd Wim Kok de architect van het 'poldermodel', waarin hij de stijgende werkloosheid een halt toe wist te roepen door loonmatiging in ruil voor arbeidstijdverkorting overeen te komen. "Wereldleiders als Schröder, Blair en Clinton prezen Kok erom", zegt Krop. 

'Redden huwelijk Máxima en Willem-Alexander was grote overwinning'

Het redden van het huwelijk tussen Willem-Alexander en Máxima zag Kok als een grote overwinning: de dochter van een omstreden politicus van het Videla-regime die uiteindelijk toch werd geaccepteerd als aanstaand staatshoofd. "Maar over successen had hij het op die manier nooit. Hij was geen opschepper. Altijd was er die twijfel: heb ik het wel goed gedaan? Een lichte mate van tevredenheid was het maximale dat hij kon krijgen", aldus de biograaf.  

Kok wilde uit politiek stappen

Het politieke leven van Wim Kok heeft ook diepe dalen gekend. "Twee gebeurtenissen hebben hem getekend: de WAO-crisis, waarna hij eigenlijk uit de politiek had willen stappen. En Srebrenica”, zegt Krop. “Hij voelde zich er niet schuldig over, maar wel verantwoordelijk. Dat heeft hij tot het laatst met zich meegedragen.” 

De dood van oud-premier en goede vriend Wim Kok kwam voor Marnix Krop als een schok. "Ik wist dat hij in slechte toestand was toen ik hem die dag voor de laatste keer zag. 'Hij redt het nog wel een paar dagen', dacht ik, zo’n fysiek sterke man als hij altijd was geweest. En opeens is hij weg. Een groot gemis.”