In de islam is een 'ontkerkelijking' gaande, blijkt uit meldingen bij het Humanistisch Verbond. En deze groeiende groep mensen heeft bescherming nodig, want er is lef nodig om als voormalig moslim aan familie en vrienden te vertellen dat je atheïst bent.

Ze komen uit Brabant, Friesland, Gelderland en Limburg: voormalige moslims en moslima's komen bijeen in een grote stad en wisselen ervaringen uit, geven elkaar suggesties of vinden een luisterend oor. Waar zulke bijeenkomsten - georganiseerd door het Humanistisch Verbond - tot voor kort bezocht werden door een handjevol mensen, puilt het zaaltje nu vaak uit z'n voegen.

Afvalligheid als misdaad

Is het opmerkelijk? Ja. Anno 2019 is het voor de meeste mensen die de islam vaarwel zeggen nog steeds moeilijk om daarmee voor de dag te komen. Familie, vrienden, buren en kennissen die gelovig zijn, zien het als een bijna misdadige daad. En dan hebben we het over Nederland, waar je atheïst mag zijn.

In 55 andere landen is afvalligheid of godslastering strafbaar, in 12 landen riskeer je voor hiervoor zelfs de doodstraf. Zo staat sinds 2014 atheïsme in Saudi-Arabië gelijk aan terrorisme, en voor terrorisme kun je de gevangenis in gaan of geëxecuteerd worden.

'De wereld was te klein'

Fatima twijfelde als tiener al aan Allah, en dat werd aangewakkerd tijdens haar opleiding tot laborant. Ze kreeg vakken als biologie en chemie: de wetenschap rekende uit dat de aarde al miljarden jaren bestaat, in de Koran staat dat Allah de wereld schiep in 6 dagen. Op 28-jarige leeftijd vertelde Fatima haar moeder dat ze niet meer geloofde. "De wereld was te klein. Mijn moeder huilde dat ik haar innerlijk vermoordde." De druk van haar ouders nam toe. Ze posteerden zich voor haar huis en vader riep door de telefoon 'dat Allah mij zou doden'.

Haar ouders explodeerden op de dag dat Fatima in De Telegraaf stond. In de zaterdagbijlage stond een groot interview over haar ongelovigheid (door moslims 'afvalligheid' genoemd) met een foto. Buren, kennissen en familieleden belden aan: 'Wat is dit? Hoe kan dit?' Het werd de ouders persoonlijk kwalijk genomen hun dochter van het geloof was 'gevallen'. Nu, jaren later, hebben de ouders van Fatima zich erbij neergelegd, al vraagt haar moeder dagelijks in haar gebeden dagelijks of haar dochter weer terug mag keren naar het geloof.

Video: Fatima vertelt over haar afscheid van de islam

'We willen zichtbaar zijn'

Fatima El Mourabit is blij dat steeds meer ongelovigen het lef hebben om te zeggen: 'Ik geloof niet meer'. "We zijn altijd een groep geweest die werd genegeerd, dat willen we niet meer. Wij willen zichtbaar zijn. We zijn niet doorzichtig."

Fatima behoort tot de groeiende groep voormalige moslims in Nederland die het geloof de rug heeft toegekeerd. Een groot aantal van hen worstelt daarmee. Ze worden door hun familie verstoten, uitgescholden of erger. Dat doet pijn, en een deel van hen zoekt professionele hulp. Alleen die hulp weet vaak eenvoudigweg niet hoe ze niet-gelovigen in psychische nood kunnen helpen. De kennis daarover is er niet of in het beste geval summier.

Doen alsof hij moslim was

Net als Fatima groeide Savalan Ghodsi op als diepgelovige moslim, in Iran, maar nog voordat hij 18 jaar was geloofde hij niet meer. Toen hij 13 maanden militaire dienst zat, moest hij doen alsof hij nog wel geloofde. Hij bad drie keer per dag en vastte. "Ik kon het niemand vertellen. Niemand was te vertrouwen."

Hij ging in Istanboel werken en studeren, en zijn oom uit Iran steunde hem met boeken en informatie. "Op een dag kreeg ik een telefoontje. Mijn oom en zijn hele familie waren vermoord op dezelfde dag. Vergiftigd door cyanide. Dat spul kun je niet zomaar ergens kopen." Savalan was niet veilig en kwam in Nederland terecht. En ook hier werd hij bedreigd omdat hij atheïst is.

In 2024 kozen bijna 10.000 Nederlanders voor euthanasie, 10 procent meer dan in een jaar eerder. Toch zitten er strenge voorwaarden aan verbonden. In deze video leggen we uit hoe het proces precies werkt en waarom veel verzoeken afgewezen worden.

Na de arrestatie van de vermoedelijke Rotterdamse serieschutter, Sendric S., reageerde de buurt opgelucht. Toch voelen sommige wijkbewoners zich na de 3 moorden nog altijd angstig, ziet de stadsmarinier. "Dat gevoel van onveiligheid gaat nog lang door."

Door 3 fatale schietpartijen in nog geen 2 weken tijd stond eind december het leven in het Rotterdamse stadsdeel IJsselmonde even stil. Uit het niets werden 3 mannen op straat neergeschoten. Het zorgde voor een uitzonderlijk advies: 'Ga bij voorkeur niet alleen naar buiten, vermijd donkere plekken.'

Meer ernstige incidenten

Stadsmarinier Wieke van de Haterd was betrokken bij het opstellen van dat advies. Een stadsmarinier is een ambtenaar die vanuit de gemeente werkt aan de veiligheid in de buurt. Van Haterd's werkterrein is IJsselmonde, waar de schietpartijen waren. Een wijk waar de afgelopen jaren het aantal ernstige incidenten is toegenomen, zegt ze.

Na de eerste schietpartij, was nog helemaal niet duidelijk wat er aan de hand was. "Wat maakt dat deze man specifiek is uitgekozen of is het toevallig?" Er werd tegelijkertijd ook onderzoek gedaan naar het wapen. "Toen is ook het tweede slachtoffer gevallen", vertelt ze. Er werden beelden vrijgegeven, maar het leidde nog niet tot de schutter. Het derde slachtoffer viel opnieuw in hetzelfde gebied. "Toen is de link gelegd: het gaat om dezelfde dader."

'Er was echt gevaar'

De politie schaalde volgens Van de Haterd snel op waardoor alle capaciteit beschikbaar was om de schutter snel te pakken. "Omdat er echt gevaar was dat hij weer zou toeslaan." De gemeente en politie kwamen samen tot het advies niet alleen naar buiten te gaan. "Daar hebben we lang over getwijfeld", zegt ze. "Want uiteindelijk gaat het ook uit van een maakbaarheid dat het niet kan gebeuren."

Maar de situatie was uitzonderlijk. "Het was duidelijk wat zich in IJsselmonde afspeelde, er leek echt een verband", legt ze uit. En veel was ook onzeker. Er was veel politie, zichtbaar en onzichtbaar in de wijk. Ook was er veel aandacht voor. "Wat doet dat met zo'n verdachte? Escaleert het meer, wordt de situatie gevaarlijker? Daar moet je toch rekening mee houden."

Bewoners ondersteunen

Na het derde slachtoffer gaat het ineens snel. Er wordt een duidelijke foto vrijgegeven en na een klopjacht kan de politie hem inrekenen. Beelden van de inval circuleren al snel via social media, het gaat om een flat in de buurt van de schietpartijen. De 24-jarige Sendric S. werd er aangehouden, die niet officieel woont in het gebouw. De opluchting is groot. "Omdat je echt bang bent dat er nog andere slachtoffers gaan vallen."

De strafzaak tegen S. begint, over een motief is niets bekend. Wijkmarinier Van de Haterd is nog erg bezig met het organiseren van de nazorg in de wijk. "Het effect van dat gevoel van onveiligheid dat gaat heel lang door", vertelt ze. "We zijn met z'n allen druk bezig om te kijken wat we kunnen doen om de bewoners hierin te ondersteunen".