Hoe voelt het om aan huis gekluisterd te zitten met een enkelband? Bijzonder hoogleraar herstelrecht aan de Universiteit Maastricht Jacques Claessen wilde het ervaren en ging vrijwillig in thuisdetentie."Ik was continu bezig met wat ik wel en niet mocht."

De hoogleraar pleit al jaren voor de enkelband in plaats van een korte celstraf. Nu er een personeelstekort is in het gevangeniswezen, zou de enkelband volgens hem een goede, alternatieve straf zijn.

Twee uur vrije tijd

Claessen kreeg deze maand een week lang een enkelband om en had dagelijks slechts twee uur vrije tijd. Hij mocht alleen naar zijn werk en kreeg ook een gebiedsverbod. "Ik wilde een zo realistisch mogelijke ervaring", vertelt Claessen over zijn ervaring. Deze elektronische detentie betekende ook dat hij niet de hele dag in de tuin mocht doorbrengen, maar echt in huis moest zijn.

Ook al was het vrijwillig, Claessen vond het psychisch toch zwaar. "Het was pittig. Ik was constant bezig met wat ik wel en niet mocht." Alsnog ging hij de fout in, door in het gebied waar hij niet mocht komen geld te gaan pinnen. "Meteen begon de band te trillen en kreeg ik een sms en telefoontje dat ik in overtreding was." Twee keer een overtreding betekent in de praktijk de cel weer in.

Hulpmiddel

De enkelband wordt nu ingezet als hulpmiddel om verdachten en veroordeelden, die onder voorwaarden in vrijheid worden gesteld, te controleren. Met de enkelband kan gecheckt worden of iemand zich aan een locatieverbod houdt.

Claessen is niet de enige die de enkelband wilde proberen. Op initiatief van Reclassering Nederland deden ook andere collega's uit het strafrecht een enkelband om, onder wie een strafrechter van de rechtbank Rotterdam en de voorzitter van de Raad voor Strafrechttoepassing en Jeugdbescherming (RSJ).

'Stuk goedkoper'

Het is een manier om aandacht te vragen voor de enkelband, die in Nederland niet als hoofdstraf wordt opgelegd. Een gemiste kans vindt Claessen dat. "Het is voor de samenleving een stuk goedkoper dan een celstraf en het is belangrijk voor de preventie", legt hij uit. Het zou volgens hem goed zijn als bij straffen tot 6 maanden ook gekeken wordt of elektronische detentie zou volstaan.

Uit eerder Nederlands onderzoek naar elektronische detentie in België blijkt dat de kans op herhaling 50 procent lager is na het dragen van een enkelband in vergelijking met een korte gevangenisstraf. "Een celstraf heeft grote gevolgen voor de gedetineerde, die vaak werk, huis en soms ook zijn gezin verliest." Allemaal factoren die de kans op herhaling vergroten.

Oplossing tegen personeelstekort

Daarnaast zou de enkelband ook kunnen helpen om de druk op de gevangenissen te verlichten. Die kampen sinds eind vorig jaar met personeelstekorten, waardoor er niet voor alle veroordeelden plek is. Ruim 2000 veroordeelden lopen daardoor nog vrij rond. De politiek zoekt daarvoor naar oplossingen.

In een Kamerbrief eerder deze maand van staatssecretaris Ingrid Coenradie van Justitie en Veiligheid wordt onder andere voorgesteld om veroordeelden die bijna vrijkomen al voor het weekend vrij te laten. Ook wordt gekeken of veroordeelden in het buitenland vastgezet kunnen worden.

'Te lichte straf'

Een veelgehoord bezwaar is dat de enkelband een te lichte straf zou zijn en geen recht doet aan de slachtoffers. De enkelband ligt politiek gevoelig. Partijen als de PVV en BBB pleitten eerder voor strengere straffen en zijn geen voorstander van straffen met een enkelband. En ook VVD is tegen. Toch ziet coalitiepartner NSC wel mogelijkheden. Die partij gaat er later dit jaar een initiatiefwet voor indienen, samen met D66.

"Het maakt Nederland daadwerkelijk veiliger en het zorgt ervoor dat de gevangeniscapaciteit gebruikt kan worden voor de mensen die echt zware misdrijven hebben gepleegd," zegt Tweede Kamerlid Jesse Six Dijkstra in een reactie. Claessen weet nu uit eigen ervaring dat de enkelband wel degelijk vrijheidsbeperkend is. "Veel mensen roepen dat een enkelband helemaal niks voorstelt. Ga eerst maar eens weekje proefdraaien, dan praten we verder", sluit de hoogleraar af.

De eerste raket van de Duitse start-up Isar Aerospace wordt morgen in het noorden van Noorwegen gelanceerd. Als deze slaagt, is het de eerste keer dat een raket vanuit West-Europa in een baan om de aarde wordt geschoten. "Dit is belangrijk voor Europa."

Isar Aerospace is een van de eerste Europese commerciële bedrijven die zich bezighoudt met het bouwen van raketten, vertelt deputy director van het Netherlands Space Office (NSO), Joost Carpay. Europa loopt, vergeleken met Amerika, achter op dit gebied. "Maar nu lijkt er een gat in de markt te zijn waarin een paar commerciële bedrijven springen."

'Mooie ontwikkeling'

"Dit zijn mooie ontwikkelingen voor Europa", benadrukt Carpay. Volgens hem is het belangrijk dat we vanaf ons eigen grondgebied kunnen lanceren. Hij vindt het daarom goed dat het commerciële bedrijf Isar Aerospace, dat de intentie heeft om de Europese concurrent van het Amerikaanse SpaceX te worden, een risico neemt.

"Je ziet dat er op het moment minstens vier bedrijven bezig zijn met het ontwikkelen van raketten", vertelt hij. "En daar wordt dus ook in geïnvesteerd, soms door overheden maar dan zonder de ontwikkeling te sturen. Dus alleen met financiering." Ook zijn er private investeerders die steeds meer interesse tonen. En als de testlancering morgen succesvol blijkt, zal die belangstelling alleen maar groter worden, voorspelt Carpay.

Onafhankelijkheid voor Europa

Deze nieuwe ontwikkelingen zijn van groot belang voor Europa. Het is volgens de deputy director belangrijk om onafhankelijk te zijn, van wie dan ook: "Ruimtevaart is strategisch van groot belang. We willen zelf kunnen bepalen welke satellieten we wanneer waarnaartoe lanceren en dat moeten we in eigen hand hebben."

"Dit bedrijf ziet dus een markt naast SpaceX, ook omdat zij een kleine raket hebben. Die heeft SpaceX niet. Dus het is ook een kwestie van marktkansen zien."

Meer raketten en lanceerbases

Maar wat moet er eigenlijk nog gebeuren voordat we op grote schaal dit soort raketten kunnen lanceren, zodat we écht kunnen concurreren met SpaceX van Elon Musk? "Het belangrijkste is het ontwikkelen van de raketten en een lanceerbasis", antwoordt Carpay.

Hij vertelt dat in het ontwikkelen van zulke bases al grote stappen worden gezet. "Er zijn al een aantal in Europa die voor de wat kleinere raketten geschikt zijn. En onze Spaceport in Frans Guiana wordt ook voor die kleinere raketten klaargemaakt." Het is op dit moment een kwestie van de ontwikkelingen blijven stimuleren, stelt hij.

'Het blijft een uitdaging'

Maar wat als het morgen dan toch misgaat? "Het blijft een uitdaging", antwoordt Carpay. "Maar ik denk ook dat het bedrijf daar zelf rekening mee houdt. Het blijft altijd een risico, zeker omdat de raket nog nooit gevlogen heeft."

Wel is hij ervan overtuigd dat Isar Aerospace het proces grondig heeft aangepakt. En mocht het toch fout gaan, dan is het een goede les. "Dat betekent alleen maar dat de kans dat het de volgende keer goed gaat, groter is."

Lancering over 1 à 2 jaar

Gaat de testlancering morgen wel goed, dan komt een echte lancering sneller dan gedacht om de hoek kijken, denkt Carpay. "Ik zag dat ze hun eerste lanceringen in 2028 verkocht hebben. Maar als het morgen goed blijkt te gaan dan weet ik zeker dat we al eerder kunnen zeggen dat hij klaar is voor ontwikkeling."

"Dus laten we zeggen, dan verwacht ik dat binnen 1 of 2 jaar echt ook de markt het vertrouwen heeft in de raket om lanceringen in te kopen."

Sneller en wendbaarder dan ESA

Ook de European Space Agency (ESA), de Europese variant van de NASA, is al 10 jaar bezig met de bouw van raketten. Waarom duurt het daar veel langer dan wanneer een commercieel bedrijf een poging waagt?

"Die bedrijven zijn vaak wat sneller en wendbaarder dan de ESA", weet de deputy director. "Bij de ESA moeten 23 lidstaten beslissingen nemen."

Kleine raket

Maar ook het gewicht dat de raket van Isar Aerospace heeft, maakt het makkelijker voor het bedrijf om snel een raket te bouwen. "Het is een kleine die precies onder de gewichtsklasse zit van de raketten die ESA heeft ontwikkeld. Dus hij is speciaal voor de wat kleinere satellieten", legt Carpay uit.

"Normaal lanceren we met één raket een heleboel tegelijk. Maar met een kleinere raket gaat het met één of twee tegelijk." Ook hoeven de kleinere satellieten van de Duitse start-up niet te wachten tot ze met een grotere raket mee kunnen, vertelt de expert. "En dat maakt het heel interessant."

Zo'n 4 op de 10 deelnemers aan het EenVandaag Opiniepanel maken zich redelijk tot veel zorgen om hun pensioen. Want, vragen zij zich af, wat betekent het bijvoorbeeld voor hun pensioengeld als de beurskoersen kelderen? "Geen één-op-éénrelatie."

Het overhevelen van pensioenen naar het nieuwe pensioenstelsel is één van de grootste financiële operaties die ooit in Nederland werd uitgevoerd.

Zorgen over de toekomst

Door groeiende onzekerheid en instabiele beurzen nemen de zorgen toe. Leden van het EenVandaag Opiniepanel vragen zich af: 'Behoud ik mijn pensioen straks wel, en hoeveel blijft daarvan over?'

Dat geldt ook voor pensionado Peter van Vliet. Ruim 40 jaar bouwde hij pensioen op bij Radio Holland. Tot nu toe heeft hij geen klagen: afgelopen januari ontving hij nog een verhoging. Maar hij maakt zich ook zorgen over de toekomst. Van Vliet vraagt zich af of de hoogte van zijn pensioen straks nog wel vaststaat. Of dat het kan gaan schommelen.

Geen één-op-éénrelatie

Die zorgen zijn deels terecht, zegt Leontine Treur. Zij is senior-econoom bij RaboResearch en gespecialiseerd in pensioenen. "Pensioenfondsen beleggen. Dus als de beurs beweegt, dan merken pensioenfondsen daar wat van. Maar pensioenfondsen beleggen niet alleen in aandelen, ze hebben een gespreide portefeuille waar ook obligaties inzitten. Vastgoed dus."

Er is volgens Treur dus geen één-op-éénrelatie tussen schokken op de beurs en de hoogte van het pensioen. "Daarnaast heb je buffers en meer mogelijkheden om te zorgen dat een beursklap niet in één keer bij de pensioenuitkeringen terechtkomt."

Eigen pensioenpotje

En hoe zit dat dan straks als het nieuwe pensioenstelsel voor iedereen is ingegaan? In het oude systeem belooft een pensioenfonds hoeveel pensioen je later precies krijgt. Jij en je werkgever betalen hier iedere maand premie voor. Al dit geld gaat samen in één grote pot, het zogenaamde collectieve pensioenvermogen. Dit geld wordt geïnvesteerd, en met de opbrengst hiervan betaalt het pensioenfonds de pensioenen uit.

In het nieuwe systeem heeft iedereen een eigen pensioenpotje. Je pensioen staat niet meer vooraf vast, maar kan veranderen. Hoeveel pensioen je krijgt, hangt dan bijvoorbeeld af van hoe goed de beleggingen gaan, hoe hoog de rente is en hoe oud mensen gemiddeld worden. Daardoor kan je pensioen hoger of lager worden.

Beurs herstelt zich altijd weer

Treur benadrukt dat het nieuwe stelsel bedoeld is om meer rendement te behalen, zodat pensioenen beter mee kunnen groeien met de inflatie. En méér rendement betekent volgens haar soms óók méér risico.

Toch zal een enorme koersval op de beurs volgens Treur de pensioenen niet laten verdampen, omdat de beurs zich ook altijd weer herstelt. "Ook tijdens de covidpandemie en de dotcom-crisis is de beurs flink ingeklapt, maar daarna ook weer hersteld. En die grote schokken hebben gepensioneerden nooit gemerkt."

'Altijd goed rendement'

Ook volgens voorzitter Ger Jaarsma van de Pensioenfederatie hoeven we in het nieuwe systeem niet ineens lagere pensioenuitkeringen te verwachten, als het op de beurs tegenzit. Dit komt vooral door de manier waarop pensioenfondsen hun geld beleggen. "Het zijn langetermijnbeleggers. Wij kijken dus 20, 30, 40 jaar vooruit. Over eventuele schommelingen maken we ons daarom niet zo heel erg druk, omdat die in de tijd wel weer uitvlakken."

"In het nieuwe stelsel blijven wij op dezelfde manier beleggen als in het oude", legt Jaarsma uit. "En dat betekent dat we naast beleggen in aandelen, ook beleggen in obligaties, vastgoed en leningen. Door die risicospreiding maken wij voor de toekomst altijd een goed rendement."

Risico's delen

Toch is niet iedereen er gerust op. In de Tweede Kamer is NSC een van de partijen die zorgen heeft. Agnes Joseph is Kamerlid voor die partij en is bang dat mensen nu al vaste pensioenuitkeringen gewend zijn en dat dit met het nieuwe systeem minder zeker is.

Joseph: "Iedereen krijgt straks, afhankelijk van de leeftijd, een risicovoller of minder risicovol beleggingsbeleid. Er wordt nog wel een klein buffertje aangehouden om risico's te delen, maar dat is veel kleiner. En daarmee kun je natuurlijk veel minder risico's opvangen en delen met elkaar dan nu."