Hij schreef geschiedenis als eerste burgemeester van de SP ooit: Emile Roemer. Na 2,5 jaar zit zijn klus als waarnemend burgervader van Heerlen erop. Hij heeft de Limburgse stad in zijn hart gesloten.

We spreken Roemer in het Maankwartier. Een bijzondere wijk, vindt hij. Veel baksteen, staal en ronde bogen. Het Maankwartier, dat qua architectuur Zuid-Europees aandoet, ligt rond het station. Daarmee verbindt de wijk het sociaal-economisch zwakkere deel van de stad, ten noorden van de spoorlijn, met het meer welvarende zuiden. Het Maankwartier maakte een einde aan de overlast van junks en dealers rond het station. "Ze hadden destijds het lef om niet een architect, maar een kunstenaar dit te laten opknappen. Over alles is dus nagedacht", zegt Roemer.

Eerste SP-burgemeester ooit

Toen de voormalig partijleider van de SP in 2018 waarnemend burgemeester van Heerlen werd, was hij de eerste SP-burgemeester ooit. De partij wilde lange tijd geen burgemeesters leveren, omdat het om een 'in achterkamertjes benoemde' functie ging. Tegenwoordig wordt een burgemeester voorgedragen door een commissie, die uit gemeenteraadsleden bestaat. Dat is een verbetering, vindt de SP, die niettemin voorstander blijft van een gekozen burgemeester.

Dat het Heerlen was waar als eerste een SP'er burgemeester werd, had een groot voordeel: de partij is er al jarenlang de grootste fractie in de gemeenteraad. "Het is wel heel fijn dat je in een stad zit met beleid dat je kunt verdedigen", zegt Roemer. Toch vindt hij dat hij ook van rijkere gemeenten, zoals Maastricht of Wassenaar, burgemeester zou kunnen zijn. Ook al zou hij dan raadsvergaderingen moeten voorzitten waarbij het gaat over het aanleggen van hockeyvelden of elektrische laadpalen? "Boven de partijen is boven de partijen. Als burgemeester speel je toch vooral een rol bij openbare orde en veiligheid."

Laat ze maar komen, die SP-burgemeesters

Moet de SP meer burgemeesters gaan leveren? Roemer vindt van wel. "Laat ze maar komen! Ik zou niet willen dat ik de laatste was. Een burgemeester kan zoveel betekenen voor een gemeente. Ik zou niet weten waarom we het niet moesten doen." De SP is als partij gegroeid, meent hij, en dus kunnen ze mensen leveren.

Namen voor nieuwe SP-burgemeesters wil hij niet noemen. "Het gezegde gaat: een naam die genoemd wordt, die wordt het nooit", zegt hij lachend. Maar de partij heeft volgens hem genoeg goede mensen.

Laat ze maar komen! Het zou goed zijn als ik niet de enige blijf

Bekend gezicht kan de stad verder helpen

Heerlen heeft nog altijd last van de sluiting van de mijnen, ruim 50 jaar geleden, zegt Roemer. "Het leidde tot problemen op sociaal-economisch terrein, want er kwam weinig voor terug", zegt hij. Het CBS en het ABP vestigden hun hoofdkantoor in Heerlen, maar dat zijn kantoorbanen. "Mensen die eerder onder de grond werkten, hadden daar niks aan. Je ziet nog steeds dat de derde generatie na de sluiting een achterstand heeft."

Roemer zette zijn netwerk ongegeneerd voor de stad in. "Ik heb korte lijntjes met Den Haag, dat scheelt. Parkstad (samenwerkingsverband van verschillende gemeenten in Zuidoost-Limburg, red.) heeft als enige in Nederland het volledige bedrag van 40 miljoen euro in het kader van de Regio Deals binnengehaald. En ik heb zeven bewindslieden naar Heerlen gekregen voor openingen, zoals premier Rutte en zelfs koningin Máxima. Klaarblijkelijk heb ik nog de gunfactor." Dat vindt hij ergens ook schrijnend. Hij wijst naar gebieden als Zeeland en Oost-Groningen waar men volgens hem heeft moeten knokken om aandacht voor, respectievelijk, het sluiten van de marinierskazerne en aardbevingsproblematiek, te krijgen. Haal een beroemde politicus binnen als burgemeester en je krijgt dingen wel voor elkaar? "Ja, helaas werkt dat wel een beetje zo."

Bescherming van arbeidsmigranten

Omgekeerd wisten Haagse politici Emile Roemer ook te vinden: minister Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid vroeg hem afgelopen voorjaar voorzitter te worden van het 'Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten'. De coronacrisis maakte duidelijk hoe zwak de positie van veel arbeidsmigranten is, die soms in erbarmelijke situaties leven en werken. Roemer nam de klus graag aan. "Ik wist dat de situatie van arbeidsmigranten erg was, maar de omstandigheden zijn soms nog erger dan gedacht. Ik zie plekken waar ik mijn hond nog niet laat slapen."

Sinds de vergunningsplicht voor uitzendbureaus is komen te vervallen is het aantal geëxplodeerd van 4500 bureaus naar 25.000. "Daar zitten heel veel slechte bij, waarbij migranten bij het verlies van het werk meteen hun huis, inkomen en ziektekostenverzekering kwijt zijn. Je ziet steeds meer dakloze arbeidsmigranten op straat."

Grootste kul

Eind oktober presenteert Roemer het definitieve advies van zijn Aanjaagteam. Een ding weet hij al zeker. De vrijblijvendheid en zelfregulering in de sector moeten eraf. Te vaak gaat dat mis, zonder dat er wettelijk ingegrepen kan worden. "Een 'inspanningsverplichting' (waarbij de sector belooft iets te zullen doen, red.) is de grootste kul die je kunt opschrijven", zegt Roemer fel. "Als ik een malafide bedrijf heb en ik zie dat woord, dan loop ik een polonaise, dan hoef ik lekker niks te doen."

Hij noemt als voorbeeld de intercity van Heerlen naar Aken. "De NS heeft op dit moment de inspanningsverplichting om die intercity naar Aken hier te laten stoppen. Dat gebeurt dus niet! Er ligt hier voor miljoenen aan infrastructuur, maar die trein die is er niet. Je moet dingen echt verplichten en mensen niet belazeren met wollig taalgebruik."

Opnieuw waarnemend burgemeester?

Wat hij na Heerlen gaat doen, weet hij nog niet. Het zou zomaar kunnen dat hij opnieuw waarnemer wordt in een gemeente. Al ziet hij een vaste positie als burgemeester niet zitten, omdat hij vanwege mantelzorg niet wil verhuizen uit zijn woonplaats Boxmeer.

Besturen bevalt hem, vertelt Roemer. Hoewel hij zijn jaren in de Haagse politiek ook niet had willen missen. "Dit kun je doen omdat je eerder politicus was. Als partijleider ervaarde je een enorme dynamiek, nu sta je wat meer met je voeten in de klei. Het is allebei interessant."

Hij was jarenlang een van de vaste gezichten van EenVandaag: Pieter Jan Hagens. Gisteren presenteerde hij het programma voor het laatst. Hij gaat met pensioen na een carrière van meer dan 40 jaar als journalist en presentator, op radio en tv.

Normaal stelt Pieter Jan de vragen, nu mochten jullie die aan hem stellen.

1. Hoe kijk je terug op je carrière?

"Ik vind dat ik een geluksvogel ben. Ik heb 43 jaar in de journalistiek gezeten en ik heb er enorm van genoten. Ik zou niet weten wat ik anders had moeten doen, er is geen vak dat ik zo leuk zou vinden als dit."

"Het leuke van met pensioen gaan is dat de oude doos wordt opengemaakt. Ik heb veel verschillende dingen kunnen doen en meegemaakt, ook buiten de journalistiek. Dat komt allemaal weer naar boven. En het gevoel dat ik steeds opnieuw krijg is: wat heerlijk dat ik dat heb kunnen doen."

Bron: ANP

1/7In de jaren 90 was Pieter Jan een van de gezichten van Jules Unlimited

2. Hoe heb je de journalistiek zien veranderen?

"De journalistiek is veranderd, maar ik ben zelf ook veranderd. Ik begon bij de VARA in de jaren 80, waar ik met stevig linkse journalisten werkte. Ik dacht: zo hoort het kennelijk. Later heb ik me daar een beetje van gedistantieerd, ik vond het te activistisch. Ik vond dat de feiten meer moesten spreken."

"In deze tijd, waarin grimmige leiders opstaan en democratische vrijheden op het spel staan, denk ik juist weer: journalisten zijn er niet alleen voor de feiten, maar ook om bepaalde ideeën te beschermen. Ideeën die het fundament vormen voor onze liberaal-democratische samenleving."

3. Wat was jouw favoriete onderwerp om te presenteren, en wat het moeilijkste interview?

"Ik heb bij Buitenhof veel bijzondere mensen aan tafel gehad, met wie ik langere gesprekken kon voeren. Ik heb veel bijzondere denkers, schrijvers en politici gesproken. Die hadden vaak iets te vertellen waar ik wel wat van opgestoken heb. Vooral de Israëlische schrijver Amos Oz maakte indruk, dat was zo'n wijze man.

"Hij maakte zulke goede opmerkingen. Dat was in 2015, de aanslagen in Parijs waren toen net geweest. Hij duidde dat terrorisme op zijn manier. Hij had het erover dat terroristen geen gevoel voor humor hebben, en dat klinkt nu heel plat, maar hij vertelde dat zo raak en mooi. En ik weet ook dat veel kijkers van die uitzending hebben genoten."

"Maar ook bij EenVandaag heb ik veel spannende dingen gedaan. Ik denk meteen aan de verkiezingsdebatten. Het debat in 2023, waaruit het huidige kabinet is voortgekomen, is een van de betere debatten die ik heb geleid. Maar tegelijkertijd waren die debatten een van de moeilijkste dingen die ik heb gedaan, dat is een hele opgave."

"Het is fijn dat je dan eindeloos met collega's kan brainstormen over wat de beste opzet is. En dat je de spanning deelt: tijdens het debat hoorde ik dan de eindredacteur in mijn oortje, die net zo zenuwachtig was. Dit delen met collega's ga ik het meeste missen aan het werk. Want ook als je geen beste vrienden bent, maken ze toch een groot deel uit van je sociale leven."

4. Welke peiling had de meest verrassende uitslag voor jou?

"Ik heb niet zo'n goed geheugen voor peilingen, moet ik eerlijk zeggen. Het Opiniepanel is natuurlijk een heel goed gereedschap van EenVandaag. Maar als ik in de studio sta, ben ik bezig met het gesprek dat ik voer met de presentator van de paneluitslagen, niet met de uitslagen zelf. Ik kan die niet tegelijkertijd goed onthouden, dus weet ook niet meer welke uitslag mij het meest heeft verbaasd."

5. Hoeveel invloed heb je zelf gehad op de onderwerpen die behandeld werden? En ging dat weleens in tegen je eigen mening?

"Eigenlijk heb ik daar niet zo veel invloed op. EenVandaag is een olietanker die op koers vaart, er werkt een grote redactie. Ik kan wel meepraten en meedenken, maar ik ben geen eindredacteur. Toch heb ik zeker in interviews wel een belangrijke stem. En ook in de politieke debatten kan ik als presentator de richting van het gesprek bijsturen."

"Of de presentatie weleens tegen mijn eigen ideeën of mening in ging? Laat ik zeggen dat ik wel blij ben dat ik mezelf nu meer mag gaan uitspreken. Maar ik ben ook blij dat ik dat als journalist en presentator niet gedaan heb. Ik zou mezelf geen knip voor de neus waard vinden als ik in interviews een bepaalde politieke lijn zou voorstaan. Ik vind dat je als journalist niet te koop moet lopen met je eigen mening."

"Tegelijkertijd vind ik het gek om nu weg te gaan, omdat er zoveel gebeurt op het moment, waarvan je denkt: 'oei, waar gaat dit heen?'. In de Verenigde Staten durven wetenschappers zich niet meer uit te spreken, er zijn bezuinigingen op het hoger onderwijs, ook in Nederland. Het klimaat verandert. Daar maak ik me zorgen om. Het voelt als een grote opluchting dat ik niet geheimzinnig hoef te doen over waar ik mij zorgen om maak. Dat heb ik gemist de afgelopen jaren."

"Ik heb niet de illusie dat ik daar in mijn eentje iets aan kan doen. Maar alles wat journalisten, maar ook burgers doen, is op dit terrein van belang. Wat ik daarom ook ga doen is als burger mezelf meer uitspreken. Dat kan nu ook, in ben journalist af. Misschien sluit ik me wel aan bij een politieke partij. Ik weet nog niet welke, maar ik ga het wel doen. Niet als politicus, maar gewoon als burger."

Bron: EenVandaag

1/6Achter de schermen bij de laatste uitzending van Pieter Jan Hagens

6. Wat ben je van plan om te gaan doen tijdens je pensioen?

"Ik ga eerst zeilen met mijn vrouw, een paar maanden weg. En daarna wil ik graag dingetjes doen waar ik tot nu toe niet aan toe kwam, zoals een houten bootje maken waar mijn kleinzoon in kan leren zeilen. Dat ben ik zeker van plan."

"Het is sowieso goed om weer eens met een frisse blik de wereld in te kijken, want er komt voor het werk ongetwijfeld iets anders moois in de plaats. Aan de andere kant: ik stop weliswaar met de vaste dingen, maar ik blijf nog steeds graag interviews en debatten leiden, voice-overs inspreken, misschien invallen bij een radio-uitzending. Dus als iemand ergens ziek is, weet me te vinden."

7. Hoe hoop je dat de journalistiek er de komende jaren uit gaat zien?

"Ik hoop dat de journalistiek zich opstelt als beschermer van de waarden waar wij allemaal op drijven, zoals gelijkheid, vrede, rechtvaardigheid en verdraagzaamheid. Al die dingen zijn zo belangrijk in onze democratische samenleving, en ik hoop dat journalisten daaraan meewerken. Elke journalist is op dit terrein van belang."

"Ik denk dat de meeste journalisten dit ook zo zien, sowieso al mijn collega's hier bij EenVandaag. Ik ben er trots op dat alle collega's zich ervan bewust zijn dat we een rubriek zijn die dicht bij de mens wil staan, waar de onderwerpen die we brengen echt relevant zijn, en waarin tegelijkertijd de feiten heilig zijn. Juist in deze tijd waarin onverdraagzaamheid en angst toenemen, denk ik dat het belangrijk is dat er programma's zoals EenVandaag zijn."

Wereldwijd liggen er miljoenen landmijnen onder de grond. Hierdoor vallen er jaarlijks honderden slachtoffers. Om dit te stoppen werd in een verdrag afgesproken dat het wapen de wereld uit moest. Maar nu de spanningen toenemen, trekken landen zich terug.