radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Elisa zit met 174 anderen in burgerberaad over klimaat: 'Als ze maar serieus worden genomen'

Elisa zit met 174 anderen in burgerberaad over klimaat: 'Als ze maar serieus worden genomen'
Elisa van der Linden neemt deel aan het Nationaal Burgerberaad Klimaat
Bron: EenVandaag

Elisa zet haar schaarse vrije tijd in om mee te doen aan het Nationaal Burgerberaad Klimaat. Ze doet graag mee, maar is bang dat de politiek weinig met de opbrengsten gaat doen. "Meestal luisteren politici niet echt naar burgers, ze doen alsof."

175 burgers starten vandaag met het burgerberaad. Het komende halfjaar buigen ze zich tijdens zes bijeenkomsten over de vraag: hoe kunnen we eten, spullen gebruiken en reizen op een manier kan die beter is voor het klimaat?

Elisa ziet veel verspilling

Elisa van der Linden ziet mogelijkheden. Als verpleegkundige in de ouderenzorg verspilt ze veel voedsel en materialen. Noodgedwongen, door de strenge voedselveiligheidsregels, om bijvoorbeeld voedselvergiftiging te voorkomen. "Die strenge regels verplichten ons om etenswaren weg te gooien die nog goed zijn."

"Soms koken we op een dag te veel voor de mensen. Want dan blijkt niet iedereen evenveel trek te hebben als de dag ervoor. Maar dat extra eten moeten we dan weggooien. Terwijl het de dag erna natuurlijk ook nog prima is", vertelt ze.

Naar beneden krijgen

Ook worden er volgens de verpleegkundige veel materialen nog steeds na één keer weggegooid. "De Nederlandse zorgsector draagt mede daardoor voor zo'n 7 procent bij aan de CO2-uitstoot. Dat is bizar veel."

Als lid van het burgerberaad Klimaat hoopt Elisa dat percentage naar beneden te krijgen. "Ik ga pleiten voor aanpassingen in de wet, zodat bijvoorbeeld ongebruikte maaltijden langer bewaard kunnen worden."

Bekijk ook

Afspiegeling van samenleving

In totaal doen er dus 175 Nederlanders mee aan het Nationaal Burgerberaad Klimaat. "Ze zijn door een dubbele loting geselecteerd", zegt voorzitter Nienke Meijer.

"Eerst is er door loting een groep van 4.000 mensen geselecteerd. Zij kregen een uitnodiging in de brievenbus", legt ze uit. "Degenen die op deze uitnodiging ingingen, deden mee aan een tweede loting. Zo zijn we erin geslaagd om het burgerberaad een afspiegeling te laten zijn van de samenleving."

Praten in werkgroepen

In werkgroepen zullen de leden regelmatig bij elkaar komen om met deskundigen te spreken en veldbezoeken te doen. "De gesprekken vinden plaats onder begeleiding van gespreksleiders, met gelijke spreektijd voor iedereen", vertelt Meijer.

"In de eerste drie weekenden wordt vooral kennis opgedaan, in de laatste drie weekenden wordt gewerkt aan het formuleren van concrete, uitvoerbare aanbevelingen voor het kabinet", gaat de voorzitter verder. "Daarna blijft de groep nog een jaar bij elkaar om te monitoren wat er door de politiek met hun advies wordt gedaan."

'Hopelijk niet voor bühne'

Daar heeft Elisa zin in, maar tegelijkertijd is ze ook bang dat het allemaal alleen maar 'voor de bühne' is. "Meestal luisteren politici niet echt naar burgers, ze doen alsof. En daarna trekken ze gewoon hun eigen plan. Dus ik hoop echt dat onze adviezen niet linea recta in een la belanden. Dat zou kwetsend zijn en een averechts effect hebben. Want dan haken mensen helemaal af."

Ook gedragsonderzoeker Willemijn Vermeer hoopt dat politici het werk van het burgerberaad serieus zullen nemen, zoals in Ierland, waar sinds 2016 al meerdere succesvolle burgerberaden zijn georganiseerd. Het leidde daar tot de legalisering van abortus, verhoging van de CO2-belasting en de verbetering van het openbaar vervoer in Ierland.

Bekijk ook

Politieke moed

"De kracht van deze burgerberaden ligt in het feit dat burgers samen oplossingen bedenken met een verrassende insteek en oog voor haalbaarheid", vertelt Vermeer, die aan de Hogeschool van Amsterdam werkt. "Het kan dus werken en het vertrouwen in de democratie helpen herstellen. Als politici maar moedig genoeg zijn om de adviezen over te nemen."

"Anders blijft het bij een symbolische exercitie, waardoor de kloof tussen burger en politiek alleen maar groter wordt", waarschuwt ze. "Het laatste wat je wil is nog meer cynisme." Een burgerberaad kan volgens haar juist helpen bij het verminderen van polarisatie in de samenleving.

De 'stille meerderheid'

"De discussie rondom klimaatverandering wordt door veel mensen als gepolariseerd ervaren, omdat de extremen het debat domineren", zegt Vermeer. "Het zijn of de klimaatactivisten op de A12 of de klimaatsceptici die het podium pakken. Maar we horen maar weinig van de 'stille meerderheid'. Deze groep krijgt nu een stem in het burgerberaad, waardoor de nuance in de samenleving beter zal worden vertegenwoordigd."

Natuurlijk kunnen niet altijd alle adviezen worden opgevolgd, gaat ze verder. "Dat gebeurt ook niet in Ierland. Maar als bepaalde voorstellen niet worden overgenomen, dan moeten politici helder uitleggen wat de reden is. Burgers zijn niet naïef; ze begrijpen heus wel dat niet alles mogelijk is, zolang ze maar serieus worden genomen."

Bekijk ook

Oprechte houding

Voor Elisa is zo'n oprechte houding van politici inderdaad cruciaal. "Ik steek mijn energie in dit burgerberaad, terwijl ik het best druk heb, voornamelijk met werk. De tijd waarin ik van mijn werk kan bijkomen, gebruik ik nu om mee te doen aan dit burgerberaad."

"Ik zou het heel erg vinden als straks blijkt dat er niets met onze adviezen gebeurt. Dit is onze kans om samen het verschil te maken. Het klimaat kan niet wachten. Maar het hangt allemaal af van wat de politiek met onze stem doet."

'Belangrijk instrument'

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei laat weten het burgerberaad te zien "als een belangrijk instrument om een breed scala aan meningen en perspectieven uit de samenleving te horen en het draagvlak voor klimaatbeleid te vergroten. Want door het burgerberaad krijgt de 'stille meerderheid' een stem, inclusief mensen die zorgen hebben of twijfels over het klimaatbeleid."

"Natuurlijk werken we al met opinieonderzoeken, maar het unieke aan het burgerberaad is dat deelnemers fysiek bij elkaar komen en samen onderzoek doen", gaat Hermans verder. "Ze geven niet alleen hun mening, maar verkennen ook samen de consequenties van bepaalde keuzes. Het kabinet zal alle adviezen van het beraad zorgvuldig bestuderen. En als we een bepaalde aanbeveling niet overnemen zullen we dit goed motiveren."

Elisa zit in burgerberaad over klimaat: 'Hoop echt dat onze adviezen niet meteen in een la belanden'

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Tienduizenden door Rusland ontvoerde Oekraïense kinderen inzet van vredesbesprekingen: 'Bang dat ik mijn familie nooit meer zou zien'

Tienduizenden door Rusland ontvoerde Oekraïense kinderen inzet van vredesbesprekingen: 'Bang dat ik mijn familie nooit meer zou zien'
De 14-jarige Veronika werd ontvoerd door de Russen en bevrijd
Bron: After The Rain: Putin's Stolen Children Come Home

Bijna 20.000 Oekraïense kinderen zijn sinds de invasie door de Russen ontvoerd. President Zelensky wil geen vredesakkoord voordat alle gedeporteerde burgers teruggekeerd zijn, terwijl Rusland ontkent. "Ze beroven ons van onze toekomst."

Twee van deze kinderen zijn Veronika en Sasha. Hun verhaal wordt verteld in de documentaire 'After The Rain: Putin's Stolen Children Come Home' van de Brits-Oekraïense regisseur Sarah McCarthy. "Sasha werd als kleuter bij een Russische controlepost van haar vader gescheiden", vertelt McCarthy.

Ontvoerd op zomerkamp

"Haar vader kwam in een detentiekamp terecht en Sasha belandde met haar broertjes en zusjes in een tehuis in Moskou. Na zijn vrijlating moest haar vader zelf uitzoeken waar zijn kinderen waren. Ook Veronika, de dochter van een Oekraïense soldaat, werd gedeporteerd."

''Ze namen ons mee naar een soort kamp in Rusland. De politie pakte onze telefoons af. Ik huilde constant, omdat ik bang was dat ik mijn familie nooit meer zou zien'', vertelt Veronika in de film. McCarthy, die zelf een Oekraïense moeder heeft, reist met haar documentaire nu de wereld rond om zoveel mogelijk mensen te laten zien wat er gebeurt. "Dit is de keiharde realiteit voor duizenden Oekraïense gezinnen."

Bekijk ook

Nieuwe identiteit

Inmiddels zijn er 1.247 kinderen teruggehaald, vertelt Darya Gerasymchuk. Zij is kinderrechtencommissaris en adviseur van president Zelensky. "Maar van heel veel kinderen weten we nog niet waar ze zijn. Ze zijn ondergebracht bij Russische pleeggezinnen en hebben een nieuwe naam en identiteit gekregen.''

Het is heel moeilijk om te achterhalen waar de kinderen zich bevinden. ''Vaak begint het met een tip van een ouder, of beelden op Russische televisie waarin kinderen te zien zijn bij adopties of heropvoedingsprogramma's'', zegt Gerasymchuk. ''Ook Amerikaanse satellietbeelden hielpen bij het opsporen van kinderen. Maar de financiering van dat programma is inmiddels stopgezet door de Trump-regering."

Rusland ontkent

Zodra duidelijk is waar een kind zich bevindt, wordt er door de organisatie Save Ukraine contact opgenomen met de familie. Deze organisatie is opgericht door Mykola Kuleba, voormalig kinderombudsman van Oekraïne, en werkt om de kinderen terug te halen.

Meestal gaat er dan een moeder of oma met een medewerker op pad naar Rusland of bezet gebied, via veilige routes zoals Polen, Wit-Rusland of Turkije. Met juridische stappen, onderhandelingen of persoonlijke contacten wordt dan geprobeerd om het kind vrij te krijgen.

Bekijk ook

'Genocide op ons volk'

En dat is niet eenvoudig, vervolgt Gerasymchuck. "Want Rusland erkent zelden dat er sprake is van ontvoering en werkt vrijwel nooit actief mee aan terugkeer. Het belangrijkste doel van de ontvoering van Oekraïense kinderen door de Russen is de genocide op het Oekraïense volk. Door het Oekraïense volk kinderen te ontnemen, proberen de Russen ons van onze toekomst te beroven."

Voor Sasha en Veronika liep het goed af. Sasha woont nu in Letland, en Veronika is terug in Kyiv. Ze hebben inmiddels beiden getuigd bij het Internationaal Strafhof. Maar veel kinderen komen getraumatiseerd terug en zijn geïndoctrineerd door Russische propaganda. Duizenden kinderen zijn nog altijd vermist.

Voorwaarde voor vrede

De vredesonderhandelingen tussen Rusland en Oekraïne verlopen moeizaam. Voor Oekraïne is de terugkeer van alle gedeporteerde burgers, met als prioriteit de ontvoerde kinderen, een belangrijke voorwaarde voor een akkoord. President Zelensky is stellig: alle kinderen moeten terug zijn voordat er serieus over vrede kan worden gepraat.

Het onderwerp stond bovenaan de Oekraïense agenda tijdens de besprekingen in Saoedi-Arabië eind vorige maand. Volgens de Amerikanen gold de terugkeer van de kinderen als een eerste stap om vertrouwen op te bouwen tussen de partijen, maar ook dat lijkt nog ver weg.

Bekijk ook

Meer steun nodig

Darya Gerasymchuk hoopt dat de aanklacht van het Internationaal Strafhof in het vredesproces een verschil kan maken. "De arrestatiebevelen tegen president Poetin en zijn commissaris voor de kinderrechten Maria Lvova-Belova waren historisch", zegt ze.

"Ze erkenden niet alleen het oorlogsmisdrijf van kinderontvoering, maar ook het bredere patroon van genocide: het systematisch overbrengen van Oekraïense kinderen naar Russische gezinnen.''

Juridische druk

''Hopelijk zet dit juridische druk op Rusland en helpt het ons om meer kinderen terug te krijgen. De wereld ziet nu zwart-op-wit wat wij al lang weten: wat Rusland 'redding' noemt, is in werkelijkheid gedwongen deportatie'', zegt Gerasymchuk.

Ze is ook blij met de internationale coalitie Bring Kids Back UA, een gezamenlijk initiatief van Oekraïne en Canada, waar inmiddels 41 landen aan deelnemen. "Maar we hebben meer steun nodig. Alleen met internationale druk en sancties krijgen we beweging. De terugkeer van deze kinderen is voor ons essentieel", benadrukt ze. "Zolang zij niet thuis zijn, is vrede onmogelijk."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Moet btw op energie lager? Deze deskundigen denken dat oplossing tegen energiearmoede ergens anders ligt

Moet btw op energie lager? Deze deskundigen denken dat oplossing tegen energiearmoede ergens anders ligt
Energie-expert Gwen Jansen van Milieu Centraal en energiecoach Claar Wachter
Bron: EenVandaag

De Consumentenbond doet vandaag een oproep in de Tweede Kamer: verlaag de btw op elektriciteit om de energierekening financieel behapbaar te houden. Maar is dat de oplossing? "Tijdelijke pleister."

De energierekening: voor veel mensen is het een grote zorg. Daarom roept de Consumentenbond op om het btw-tarief voor energie van 21 procent naar 9 procent te verlagen.

Hoge rekening profiteert

Dat er iets moet gebeuren is duidelijk, ook volgens energie-expert bij Milieu Centraal Gwen Jansen. Maar het voorstel van de Consumentenbond is volgens haar maar 'een tijdelijke pleister'. Daarbij is het vooral voordelig voor mensen die al veel stroom gebruiken, en niet voor mensen die juist proberen de energierekening laag te houden omdat ze al moeite hebben met betalen.

"Dit voorstel is eigenlijk vooral goed voor de mensen met een hoge energierekening, want die profiteren het meest", vertelt ze. "Maar juist de mensen die het heel hard nodig hebben, maar een lagere energierekening hebben, profiteren minder. Dus wij zijn voorstander van meer structurele maatregelen."

Beter isoleren

Minder btw betalen klinkt als een goed idee, maar houdbaar is het niet volgens Jansen. "Want uiteindelijk gaat die btw weer omhoog, dus je kan beter kijken hoe deze mensen op de langere termijn geholpen kunnen worden."

Maar er zijn volgens de energie-expert wel andere maatregelen die genomen kunnen worden om de energierekening betaalbaar te houden. "Verreweg op één staat het beter isoleren en ventileren van de woningen. Energie die je niet verbruikt hoef je ook niet te betalen. 2 op de 3 woningen zijn nog slecht geïsoleerd en 9 op de 10 slecht geventileerd. Dat zorgt voor veel hogere kosten dan nodig is."

Bekijk ook

Inzet energiecoaches

Maar volgens Jansen kunnen zogenaamde energiecoaches ook een groot verschil maken. Dat terwijl in bijvoorbeeld de gemeente Amsterdam de huis-aan-huisbezoeken met de energiecoaches worden stopgezet. "Uit onderzoek van TNO blijkt heel duidelijk dat energiecoaches, heel goed werk leveren en dat zij de maatschappelijke kosten ook op termijn heel erg laag kunnen houden. Ook voor de gezondheid van heel Nederland is dat goed."

Het is een laagdrempelige manier om mensen te helpen, zegt Jansen. "Je ziet dat heel veel energiehulp mensen nog niet bereikt. De deuren blijven dicht, vooral bij mensen die de energierekening niet kunnen betalen. Daar is schaamte en wantrouwen. Hoe kom je daar wel binnen? Door heel dicht bij deze mensen te staan." Volgens de experts is dat het geval met energiecoaches. "Die werken ook vaak met vrijwilligers uit de buurt, die wel binnenkomen bij deze mensen."

Radiatorfolie, douchetimers en tochtstrips

Claar Wachter is zo'n energiecoach bij organisatie !WOON die bewoners in Amsterdam bijstaat. Zij weet precies waar ze op moet letten als ze bij mensen over de vloer komt, en heeft een aantal trucjes die ze altijd aanbeveelt. Bijvoorbeeld een timer voor in de douche: "Na 5 minuten geeft die een geluid als een sirene." Of folie achter de verwarming: "Dat zorgt dat je niet de buitenmuur verwarmt, maar dat alles binnen blijft."

En zo kan ze nog even verder gaan: tochtstrips, de instellingen van de cv-ketel en zelfs de brievenbus komen aan bod bij haar huisbezoeken. Daar ziet ze ook wat de hoge rekening met mensen kan doen. "Ik kom ook wel bij mensen die hun verwarming niet aan durven te zetten vanwege de energierekening. Dat is ook niet goed voor de gezondheid."

Bekijk ook

'Het is altijd zinvol'

Het werk van Claar wordt gewaardeerd door de mensen die het nodig hebben. "Mensen zijn blij als ik uitleg hoe de verwarming werkt: dat je niet de radiatoren aan en uit moet doen, maar de thermostaat moet gebruiken. Of mijn uitleg over de radiatorfolie of over ventileren. Het is altijd zinvol, ook als het alleen is om mensen gerust te stellen dat ze het meeste goed doen."

Een lagere btw is volgens Claar helemaal niet zo'n slecht idee. "Er zit nu wel heel veel belasting op voor de consument, dus ik ben het wel eens met de redenatie." Verder is de energiecoach het met Milieu Centraal eens dat goede isolatie in woningen de meest duurzame oplossing is. "Dat scheelt enorm."

Investeren in energiehulp

Helemaal tegen het idee van de Consumentenbond is Jansen van Milieu Centraal overigens niet. "Elke poging om te zorgen dat die energierekening betaalbaar wordt, is hartstikke goed want het is heel erg nodig. Maar", gaat ze verder, "wij denken dat er een betere maatregel is."

"Wij zijn er groot voorstander van dat het energiehulp-werkveld eigenlijk versterkt wordt om hun werk nog beter te kunnen doen. Dat ze de tools krijgen, de content, de kennis om de mensen ook structureel te kunnen helpen", sluit ze af.

Moet btw op energie lager? Deze deskundigen denken dat oplossing tegen energiearmoede ergens anders ligt

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant