2,8 miljoen euro. Zoveel kost het de maatschappij als één persoon in ons land zelfmoord pleegt. Zelfmoordpreventielijn 113 liet dat uitrekenen. De organisatie wil structureel meer aandacht voor preventie. "Het staat nu niet hoog op de prioriteitenlijst."

Meike Baretta van 113 vertelt waarom de berekening belangrijk is. "Jaarlijks worden er miljarden uitgetrokken om het aantal verkeersdoden naar beneden te krijgen. Dat gebeurt omdat daar berekend is wat een verkeersdode de maatschappij kost. En daarom worden er investeringen gedaan om het aantal en dat bedrag naar beneden te krijgen."

Jaarlijks 5,5 miljard

Als het gaat om zelfdoding, wordt er volgens 113 te weinig gedaan. Door het bedrag te berekenen hoopt de preventielijn inzichtelijk te maken wat één zelfdoding teweeg brengt. Onderzoeksbureau Deloitte werd ingeschakeld om dit te onderzoeken.

"Na doorberekening komt het neer op een bedrag van 2,8 miljoen euro per zelfmoord", weet Baretta. "Met vijf zelfdodingen per dag en ruim 1.800 per jaar kom je in totaal op een bedrag van 5,5 miljard euro."

Direct, indirect en immaterieel

Waar dat enorme bedrag vandaan komt? Een deel van het bedrag komt van de directe kosten nadat iemand zelfmoord pleegt: de inzet van ambulance, politie of brandweer. Een groot deel van de andere kosten zijn indirect en berekend omdat iemand wegvalt uit de maatschappij. "Die persoon had bijvoorbeeld nog jaren door kunnen werken en belasting moeten betalen", zegt Baretta. "Ze noemen dit het 'human capital'."

Het laatste deel van het bedrag bestaat uit 'immateriële kosten': "Als één iemand zelfmoord pleegt, raakt dat 135 personen om diegene heen. Veel nabestaanden zijn verrast en komen in een complex rouwtraject terecht, met bijvoorbeeld kosten in de vorm van jarenlange therapie. Nabestaanden worden soms zelfs arbeidsongeschikt."

Onvoldoende goede hulp

Het bedrag laat zien hoe groot de impact is. Daarom is preventie volgens 113 erg belangrijk. Iemand die dat maar al te goed weet, is Maaike Zwarter. Ze deed drie keer een zelfmoordpoging, waarvan de laatste keer vorig jaar in coronatijd. "Alle dagbesteding was weggevallen, ik had geen opleiding of werk en was eenzaam. Uiteindelijk zag ik geen uitweg meer."

Erop terugkijkend was er onvoldoende goede hulp, beseft ze. Na een crisisgesprek bij een psychiater werd ze naar huis gestuurd, terwijl ze aangaf dat het niet goed ging. Dat was niet voor het eerst: na een telefoongesprek met de crisisdienst kreeg ze eens te horen dat er geen bedden waren. "Daarin moet in de zorg echt iets veranderen. Het lijkt wel alsof ze dit soort onderwerpen zo lang mogelijk vermijden."

'Je redt het niet altijd'

Maaike is intussen een heel eind gekomen: "Inmiddels ben ik heel wat depressies, behandelingen en klachten verder. Ik vond het altijd moeilijk om open te zijn over mijn klachten. Mijn nabije omgeving wist ook van niks. Tot ik een keer werd opgenomen. Toen moest ik wel dingen gaan vertellen. Stapje voor stapje ben ik opener geworden."

Meer aandacht voor zelfmoordpreventie is volgens haar van groot belang. "Dan had er bij mij ook eerder ingegrepen kunnen worden. Het gevoel dat in de zorg heerst is 'je redt het wel alleen', maar dat is niet zo. Je redt het niet altijd."

Dit wil 113

113 pleit voor meer structurele aandacht bij gemeentes. "Het staat nu niet hoog op de agenda", zegt Meike Baretta van 113. "Per gemeente zou je iemand kunnen aannemen voor suïcidepreventie." Daarnaast ziet 113 dat de druk op huisartsen hoog is: zij zouden meer hulp moeten krijgen, om zo meer hulp te kunnen bieden.

"Suïcide is heel complex. Het heeft soms met schulden te maken, of met huisvesting. Hier moet meer aandacht voor komen. De hulp die er nu is, is te gefragmenteerd." Baretta hoopt dat het berekende cijfer voor urgentie kan zorgen. "60 procent van de plegers zijn niet binnen het zicht van de zorg. Wij denken dat veel gevallen voorkomen kunnen worden. Nu kunnen we naar gemeentes gaan en laten zien: dit kost het jullie."

President Donald Trump kondigde het gisteravond aan: Amerika gaat een importheffing van 20 procent op alle producten uit de Europese Unie doorvoeren. Wereldwijd waarschuwen economen dat dit een slecht idee is, vooral voor de VS zelf. Toch zet Trump door.

Voor Nederlandse ondernemingen met veel export naar de Verenigde Staten breken spannende tijden aan. Door de extra belasting van 20 procent worden hun producten voor de Amerikaanse consument een stuk duurder. "Dit betekent heel veel onzekerheid."

"Dit valt wel rauw op ons dak", zegt Willem Hulsebosch. Samen met zijn vrouw en zoons runt hij al jaren een bloembollenbedrijf in Julianadorp.

Andere markten

"We doen al decennialang zaken met Amerika en hebben in de loop der jaren echt een goede band opgebouwd met onze klanten in de VS", gaat Hulsebosch verder. "Die willen we graag houden. Maar als het moet, dan gaan we ons op andere markten richten."

Want de familie beseft wel dat Amerikanen zullen afhaken als bloemen door de heffing te duur worden. "Tulpen zijn geen eerste levensbehoefte. Aan het eind van je rondje supermarkt staat er een bosje bloemen. Als dat ineens 20 procent duurder is, dan denk je wel twee keer na."

'We begrijpen zijn visie'

De familie Hulsebosch is flink verweven met de Verenigde Staten. "Onze moeder is Amerikaans, we hebben familie overzee en komen er vaak", vertelt zoon Roy.

"We houden van het land en zijn zelfs pro-Trumpers. Dat klinkt misschien tegenstrijdig, maar we begrijpen zijn visie wel. Hij maakt waar wat hij zegt. Dat vinden wij ergens ook wel bewonderenswaardig. Hij zet zijn volk op één, dat is duidelijk. Daar kunnen wij in Europa nog wat van leren. Alleen dit plan, dat maakt het voor ons wel lastig."

Niet volledig afhankelijk

Toch blijft Hulsebosch positief: "We zijn gelukkig niet volledig afhankelijk van Amerika. We exporteren ook naar Engeland, China, Rusland en Kazachstan. En we hebben een uniek product. Bollen kun je maar op één plek in de wereld telen, en dat is hier, in Nederland. Door het klimaat, de bodem, de omstandigheden. Dat kan niet zomaar ergens anders. Daar hebben ze ons gewoon voor nodig.

Er zijn dus genoeg opties. "Als de ene markt moeilijk doet, dan vinden wij onze weg wel via een andere. We hebben al vaker met onzekerheden te maken gehad. Als het even tegenzit, dan nemen we genoegen met wat minder marge en stellen we investeringen gewoon even uit."

'Kennis en ervaring zit in Nederland'

"Trump ziet ons het liefst naar Amerika vertrekken", legt directeur van TTA-ISO Martin Maasland uit. Het Nederlandse bedrijf maakt landbouwmachines en heeft een grote afzetmarkt in de Verenigde Staten.

TTA-ISO heeft zelfs een kantoor in de VS zitten. "Maar de kennis en ervaring op het gebied van high-techsystemen in de tuinbouw zit hier in Nederland. Die gekwalificeerde mensen kun je niet oppakken en in Amerika neerzetten."

Prijs verlagen

Bang voor Amerikaanse concurrenten is Maasland niet. "In ons geval zijn er weinig of eigenlijk geen partijen in de Verenigde Staten die hetzelfde kunnen bieden als wij. We zien onszelf daardoor niet genoodzaakt om de winstgevendheid op onze machines te verlagen."

Maar als de prijs vanwege de invoerheffingen te hoog wordt, dan bestaat er volgens Maasland wel een kans dat de markt afneemt of zelfs helemaal stilvalt. "Dan kunnen we overwegen of we bereid zijn iets van onze marges op te geven, maar we moeten ook de salarissen van onze medewerkers kunnen betalen."

Tegenactie

Over eventuele eigen tarieven die de EU als tegenactie kan invoeren, maakt Maasland zich geen zorgen. "De grootste impact zijn uiteindelijk toch de hoge tarieven van Amerika richting Europa, omdat wij in Europa produceren."

"En andersom importeren wij weinig vanuit Amerika", gaat hij verder. "Dus als Europa hoge handelstarieven gaat invoeren, verwachten wij niet dat dat veel impact op ons heeft."

Minder groei maar geen crisis

Hoofdeconomoom van de ING Marieke Blom begrijpt de zorgen van Nederlandse ondernemers die veel exporteren naar de Verenigde Staten. "Door Trumps nieuwe invoertarieven, gemiddeld 25 procent, en zelfs 54 procent voor China krijgt ook de Europese Unie een tarief van 20 procent opgelegd. Dat leidt naar verwachting tot een exportdaling van zo'n 15 procent richting de VS. Voor Nederland betekent dat een krimp van ongeveer 0,2 procent van het BBP."

Toch is dit volgens Blom geen nieuwe economische crisis in wording. "Dit is niet te vergelijken met corona of de energiecrisis. Het is vooral een rem op de groei."

Niet terugslaan met eigen tarief

Blom verwacht dat Europa met eigen tarieven zal reageren. "Maar hoe dat uitpakt is onduidelijk, omdat we niet zeker weten hoe Trump reageert. Een handelsoorlog moeten we zien te voorkomen."

"We kunnen beter gerichte steun bieden aan getroffen sectoren. Ook kan er veel winst worden geboekt door de interne markt beter te laten werken. En er liggen veel kansen in het versterken van handelsrelaties met landen als India en Zuid-Amerika. Als we dit moment grijpen, kan Europa uiteindelijk sterker en minder afhankelijk van de VS worden. Ook voor Nederland liggen hier echte kansen."