Een zelfdoding kost de maatschappij 2,8 miljoen euro, 113 wil meer aandacht voor preventie

2,8 miljoen euro. Zoveel kost het de maatschappij als één persoon in ons land zelfmoord pleegt. Zelfmoordpreventielijn 113 liet dat uitrekenen. De organisatie wil structureel meer aandacht voor preventie. "Het staat nu niet hoog op de prioriteitenlijst."

Meike Baretta van 113 vertelt waarom de berekening belangrijk is. "Jaarlijks worden er miljarden uitgetrokken om het aantal verkeersdoden naar beneden te krijgen. Dat gebeurt omdat daar berekend is wat een verkeersdode de maatschappij kost. En daarom worden er investeringen gedaan om het aantal en dat bedrag naar beneden te krijgen."

Jaarlijks 5,5 miljard

Als het gaat om zelfdoding, wordt er volgens 113 te weinig gedaan. Door het bedrag te berekenen hoopt de preventielijn inzichtelijk te maken wat één zelfdoding teweeg brengt. Onderzoeksbureau Deloitte werd ingeschakeld om dit te onderzoeken.

"Na doorberekening komt het neer op een bedrag van 2,8 miljoen euro per zelfmoord", weet Baretta. "Met vijf zelfdodingen per dag en ruim 1.800 per jaar kom je in totaal op een bedrag van 5,5 miljard euro."

Direct, indirect en immaterieel

Waar dat enorme bedrag vandaan komt? Een deel van het bedrag komt van de directe kosten nadat iemand zelfmoord pleegt: de inzet van ambulance, politie of brandweer. Een groot deel van de andere kosten zijn indirect en berekend omdat iemand wegvalt uit de maatschappij. "Die persoon had bijvoorbeeld nog jaren door kunnen werken en belasting moeten betalen", zegt Baretta. "Ze noemen dit het 'human capital'."

Het laatste deel van het bedrag bestaat uit 'immateriële kosten': "Als één iemand zelfmoord pleegt, raakt dat 135 personen om diegene heen. Veel nabestaanden zijn verrast en komen in een complex rouwtraject terecht, met bijvoorbeeld kosten in de vorm van jarenlange therapie. Nabestaanden worden soms zelfs arbeidsongeschikt."

Onvoldoende goede hulp

Het bedrag laat zien hoe groot de impact is. Daarom is preventie volgens 113 erg belangrijk. Iemand die dat maar al te goed weet, is Maaike Zwarter. Ze deed drie keer een zelfmoordpoging, waarvan de laatste keer vorig jaar in coronatijd. "Alle dagbesteding was weggevallen, ik had geen opleiding of werk en was eenzaam. Uiteindelijk zag ik geen uitweg meer."

Erop terugkijkend was er onvoldoende goede hulp, beseft ze. Na een crisisgesprek bij een psychiater werd ze naar huis gestuurd, terwijl ze aangaf dat het niet goed ging. Dat was niet voor het eerst: na een telefoongesprek met de crisisdienst kreeg ze eens te horen dat er geen bedden waren. "Daarin moet in de zorg echt iets veranderen. Het lijkt wel alsof ze dit soort onderwerpen zo lang mogelijk vermijden."

'Je redt het niet altijd'

Maaike is intussen een heel eind gekomen: "Inmiddels ben ik heel wat depressies, behandelingen en klachten verder. Ik vond het altijd moeilijk om open te zijn over mijn klachten. Mijn nabije omgeving wist ook van niks. Tot ik een keer werd opgenomen. Toen moest ik wel dingen gaan vertellen. Stapje voor stapje ben ik opener geworden."

Meer aandacht voor zelfmoordpreventie is volgens haar van groot belang. "Dan had er bij mij ook eerder ingegrepen kunnen worden. Het gevoel dat in de zorg heerst is 'je redt het wel alleen', maar dat is niet zo. Je redt het niet altijd."

Dit wil 113

113 pleit voor meer structurele aandacht bij gemeentes. "Het staat nu niet hoog op de agenda", zegt Meike Baretta van 113. "Per gemeente zou je iemand kunnen aannemen voor suïcidepreventie." Daarnaast ziet 113 dat de druk op huisartsen hoog is: zij zouden meer hulp moeten krijgen, om zo meer hulp te kunnen bieden.

"Suïcide is heel complex. Het heeft soms met schulden te maken, of met huisvesting. Hier moet meer aandacht voor komen. De hulp die er nu is, is te gefragmenteerd." Baretta hoopt dat het berekende cijfer voor urgentie kan zorgen. "60 procent van de plegers zijn niet binnen het zicht van de zorg. Wij denken dat veel gevallen voorkomen kunnen worden. Nu kunnen we naar gemeentes gaan en laten zien: dit kost het jullie."