tv LIVE radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Een eeuw geleden bestond slechts 1 procent van ons land uit bos

Een eeuw geleden bestond slechts 1 procent van ons land uit bos
Bosgebied op de Veluwe.
Bron: ANP

Veel Nederlanders zijn dol op een stevige boswandeling. Toch is het niet vanzelfsprekend dat er bossen zijn in ons land. Natuurorganisaties voeren actie om ontbossing tegen te gaan. Maar let wel: in 1850 bestond Nederland slechts voor 1 procent uit bos.

Directeur Harrie Hekhuis van Staatsbosheer richt zich in Nieuwsuur tot de regering. Hij wil dat er een duidelijker beleid komt vanuit de minister. Veel natuurorganisaties bekritiseren Staatsbosbeheer omdat het teveel bomen zou kappen. Staatsbosbeheer zegt op haar beurt dat het bomen kapt om juist de biodiversiteit te verhogen. Daarnaast vertelt Hekhuis dat Nederland een stijgende lijn kent wat betreft bosbouw. Volgens hem bestond Nederland in 1850 slechts uit 1 à 2 procent uit bos. Maar klopt die bewering?

Het bos was schaars

Volgens Mart-Jan Schelhaas, onderzoeker Europese bosbouw bij Wageningen University and Research, klopt het zeker. Bos was zo'n 150 jaar geleden behoorlijk schaars in ons land. "Dit weten wij onder andere uit gegevens van het Kadaster en oude kaarten en rapporten uit die tijd."

Dik van der Meulen schreef het boek 'Het bedwongen bos, Nederlanders & hun natuur'. Ook hij bevestigt de uitspraak van Staatsbosbeheer. Er was enkele eeuwen geleden weinig bos te vinden. "Die ontbossing is al begonnen in de 9de eeuw. De voornaamste reden is de reden waarom we nu nog steeds hout hakken: we hadden het nodig om huizen en schuren te bouwen en voor brandhout.

Lees ook

Erger na de Middeleeuwen

Van der Meulen vertelt dat het sinds de Middeleeuwen alleen maar erger werd. "De bevolking begon sterker te groeien, dus de druk op het bos werd steeds groter." Nederlanders gingen zelfs richting Scandinavië om aan hout te komen, omdat de voorziening in eigen land onvoldoende was. De kleine bossen die we wel hadden stonden verspreid over het land, bijvoorbeeld in de Achterhoek en op de Veluwe.

"Er was wel wetgeving in die tijd", zegt Van der Meulen. "De houtbehoefte was groot, dus mensen mochten niet lukraak kappen." Strenge regelgeving of niet, het aantal bossen bleef minimaal. Toch is er op een gegeven moment een omslagpunt geweest. Na het absolute dieptepunt kwam er een stijgende lijn in de bebossing van Nederland. "In de late 19e eeuw is er een techniek uitgevonden om zogenoemde gronden, zoals stuifzanden, te herbebossen. Vanaf dat moment kon dat op veel grotere schaal."

De komst van kunstmest

Daarnaast zorgde de komst van kunstmest er ook voor dat er weer meer bomen konden gaan groeien. Mark van Benthem, directeur van Probos, vertelt dat er door de uitvinding van kunstmest minder schapen nodig waren om de landbouw in stand te houden. "Dat proces was niet meer nodig. De woeste gronden konden anders ingevuld worden." Bomen kregen meer ruimte om te groeien.

Inmiddels bestaat Nederland voor zo'n 11 procent uit bos. Dat is een flinke stijging ten opzichte van 1850. Desondanks bungelt Nederland nog altijd onderaan Europese lijstjes. Toch denken deskundigen, zoals Mart-Jan Schelhaas, wel dat er de komende jaren meer bos zal ontstaan.

Luisteren

Feit of Fictie: Bestond Nederland een eeuw geleden voor slechts 1 procent uit bos?

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Wie gaat Gaza besturen? Arabische landen komen er (nog) niet uit

Wie gaat Gaza besturen? Arabische landen komen er (nog) niet uit
De wederopbouw van Gaza kan pas van start gaan na fase drie van het bestand tussen Hamas en Israël.
Bron: EPA

De eerste fase van het bestand tussen Israël en Hamas verstrijkt bijna. Op 3 maart moet er een akkoord voor een permanent staakt-het-vuren liggen. Maar wie vervolgens de Gaza-strook moet besturen? Daar denken ongeveer alle betrokken landen anders over.

Vanaf 3 maart gaat fase twee van het bestand tussen Israël en Hamas gelden. In die fase moet Israël zich terugtrekken uit Gaza. Hamas moet, in ruil voor de vrijlating van Palestijnse gevangen, alle overige nog levende gijzelaars vrijlaten. Fase twee moet de bodem leggen voor wederopbouw. Dat betekent ook: het eens worden over wie Gaza gaat besturen.

Wie gaat Gaza besturen?

Het meest opvallende plan is natuurlijk dat van president Trump. Hij wil van de Gazastrook een luxe vakantieoord maken. De Gazanen moeten opgevangen worden in buurlanden Egypte en Jordanië. "Of er daarna ruimte is voor de Gazanen om terug te keren, is onduidelijk", zegt Midden-Oosten expert Leo Kwarten.

De focus van Israël ligt op het verdwijnen van Hamas. "Zij mogen nooit meer aan de macht komen wat Israël betreft. Maar Israël wil ook niet dat de Palestijnse autoriteit de macht overneemt. Wie dan wel, blijft onduidelijk."

Bekijk ook

Arabische landen komen er niet uit

Vrijdag kwamen de leiders van Egypte, Jordanië, Saudi-Arabië, Qatar en de Verenigde Arabische Emiraten bijeen om met een alternatief plan voor dat van Trump te komen. Over twee dingen zijn de landen het in ieder geval eens: "De Gazanen moeten tijdens de wederopbouw in Gaza kunnen blijven en Hamas moet plaatsmaken voor een ander bestuur."

In wiens handen dat bestuur dan wel moet komen, daar denken de verschillende landen anders over. Zo zouden Egypte en Saudi-Arabië graag de Palestijnse Autoriteiten in Gaza zien. "Maar Egypte weet dat Israël daar nooit akkoord mee zou gaan, dus komt het niet ter sprake."

Uitspreken tegen Trump

Qatar vindt dat de bewoners van de Gazastrook zichzelf moeten uitspreken over wie ze aan de macht willen. "Ik verwacht wel dat deze landen er uit komen. Ze moeten wel, om tegenwicht aan Trumps plan te bieden."

Wat als er op drie maart nog geen akkoord ligt? "Ik verwacht dat de onderhandelingen dan gewoon door zullen gaan. Hamas heeft geen belang bij het voortzetten van de oorlog, ze hebben flinke klappen gehad. Israël is afhankelijk van Amerika en Trump wil dat de oorlog stopt", sluit de expert af.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ophef om astronauten die 'te lang' zouden vastzitten in ISS, maar hoe erg is dat? 'Naar Mars duurt nog langer'

Ophef om astronauten die 'te lang' zouden vastzitten in ISS, maar hoe erg is dat? 'Naar Mars duurt nog langer'
Astronauten Barry Wilmore en Sunita Williams in ruimtestation ISS
Bron: NASA

SpaceX-eigenaar Elon Musk beweert dat de twee astronauten die vastzitten in het internationale ruimtestation al lang thuis hadden kunnen zijn. Maar is het eigenlijk wel zo erg dat ze langer in de ruimte bijven? "Prachtige kans voor wetenschap."

De Amerikaanse astronauten Sunita Williams (59) en Barry Wilmore (62) zitten al een tijdje 'vast' in de het internationaal ruimtestation (ISS). Maar het einde van hun missie lijkt na maanden van vertraging eindelijk in zich te komen. Toch is er nu 'ruzie' over hun langere verblijf in de ruimte.

Ruimteschip kapot

Williams en Wilmore gingen begin juni de ruimte in tijdens de eerste bemande testvlucht met het Starliner-ruimteschip van Boeing. Ze zouden een week in het ISS blijven, maar hun vaartuig had technische problemen. De NASA vond het niet veilig om ze terug te sturen en de Starliner vertrok leeg naar de aarde.

De Amerikaanse astronauten moeten daarom met een ander ruimteschip worden opgehaald. De volgende mogelijkheid daarvoor, deze keer met een capsule van ruimtevaartbedrijf SpaceX, staat gepland voor eind maart. Dat betekent dat de missie van Williams en Wilmore zeker driekwart jaar zal duren, in plaats van de 8 dagen die oorspronkelijk gepland waren.

Bekijk ook

Aanbod geweigerd?

SpaceX-eigenaar Musk zei eerder deze week in een tv-interview met Fox News dat de astronauten al veel eerder opgehaald hadden kunnen worden. Volgens heeft stelde zijn bedrijf voorgesteld om een extra capsule te sturen naar het internationale ruimtestation. Toenmalig president Joe Biden zou niet ingegaan zijn op dat aanbod, beweerde Musk.

De ondernemer sprak van 'politieke redenen' waarom Biden niet zou zijn ingegaan op het aanbod van SpaceX. Bewijs dat zo'n aanbod daadwerkelijk is gedaan en vervolgens is afgewezen, leverde hij overigens niet. Maar hoe erg is het eigenlijk dat Williams en Wilmore nu langer dan gepland in de ruimte moeten blijven?

'Kunnen ermee omgaan'

De astronauten wisten waar ze aan begonnen, vertelt ruimtevaartexpert Nancy Vermeulen. "Ze moesten een testvlucht uitvoeren voor de Boeing Starliner", legt ze uit. "Om alle systemen te testen en te kijken of de procedures vlot verliepen." De heenreis ging goed, maar eenmaal in het ISS aangekomen bleken er dus technische mankementen aan het ruimteschip.

Dat ze hierdoor niet naar de aarde konden terugkeren, daar waren Williams en Wilmore ook op voorbereid, benadrukt Vermeulen. "Hun missie duurt nu inderdaad erg lang, maar professionele astronauten zijn getraind op het onverwachte, dus ook op veranderingen in de missie. Ze kunnen dus omgaan met een langdurig verblijf in de ruimte."

Bekijk ook

Bewuste keuze van NASA

Het is volgens haar uiteindelijk een 'bewuste keuze' van de NASA geweest om de twee astronauten nog maanden extra in de ruimte te houden. Zij nemen nu namelijk de plek in van astronauten die eigenlijk na hen in het ISS zouden verblijven. "De NASA heeft in september in plaats van vier maar twee nieuwe astronauten met een SpaceX-capsule opgestuurd."

Op de manier hoopt de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie 'de algemene planning van het internationale ruimtestation niet te veel in het gedrang te brengen', legt Vermeulen uit. Als de missie van de in september aangekomen astronauten afloopt - en volgens planning zal dat dus eind maart zijn - gaan Williams en Wilmore met hen mee terug naar de aarde.

'Zeker niet gezond'

Ondanks dat de astronauten voorbereid zijn op onverwachte veranderingen, heeft een lange ruimtereis wel gevolgen voor hun gezondheid, vertelt Vermeulen. "Want langdurig in de ruimte blijven is zeker niet gezond", benadrukt ze. "Er gebeurt van alles met je lichaam: je botten verslappen, je spieren slinken en je wordt blootgesteld aan grote hoeveelheden straling."

Maanden in de ruimte zweven zonder zwaartekracht heeft dus echt ingrijpende fysieke gevolgen voor astronauten, gaat de expert verder. "En om die zoveel mogelijk tegen te gaan moeten astronauten elke dag 2 uur sporten aan boord van het ISS."

Bekijk ook

Missie naar Mars

Hoewel hun langere verblijf in het internationale ruimtestation voor Williams en Wilmore zelf dus niet per se heel gezond is, is deze situatie voor de wetenschap wel 'goed'. "Dit geeft onderzoekers natuurlijk een prachtige kans om te kijken wat er met hun lichamen gebeurt", zegt Vermeulen daarover.

De uitkomsten kunnen namelijk gebruikt worden voor latere ruimtemissies, legt de expert tot slot uit. "We willen opnieuw naar de maan en op de lange termijn ook naar Mars. Een reis naar de maan duurt maar enkele dagen, maar men wil daar ook langdurig verblijven. En een reis naar Mars duurt heen en terug 3 jaar. Daarvoor is dit soort kennis erg nuttig."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant