radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Een duurzaam alternatief voor beton: stukken van oude gebouwen hergebruiken als legostenen

Een duurzaam alternatief voor beton: stukken van oude gebouwen hergebruiken als legostenen
Duurzaam alternatief voor beton
Bron: EenVandaag

De betonindustrie is verantwoordelijk voor een aanzienlijk deel van de wereldwijde CO2-uitstoot. In Nederland moet er vanaf volgend jaar duurzamer worden gebouwd en dus wordt er gewerkt aan alternatieven zoals het volledig hergebruiken van oude gebouwen.

Zo wordt het oude provinciehuis van Gelderland in opdracht van de provincie letterlijk ontmanteld. Niet door het te slopen, maar het wordt stukje bij beetje uit elkaar gehaald. Van de afgezaagde delen worden een nieuwe sporthal, een kantoorgebouw en een fietsenstalling gemaakt. Alsof het lego of duplo is, waar je met dezelfde onderdelen weer nieuwe bouwwerken kan maken.

Duizenden tonnen besparing

"Dit project is uniek in Europa," vertelt manager circulariteit Arend van de Beek van sloopbedrijf Lagemaat. "We gaan het gebouw volledig uit elkaar zagen en de betonplaten en andere onderdelen weer opnieuw gebruiken."

Door dit hergebruik is er bijna geen nieuw beton, metaal en glas meer nodig op de nieuwbouwlocatie. "We besparen hiermee duizenden tonnen aan CO2," zegt Van de Beek.

Bekijk ook

Kalk gesmolten op 1450 graden

Dat is geen grootspraak, want bij de productie van beton komt heel veel CO2 vrij. Dat zit vooral in de productie van het cement, zegt innovatiemanager Martin Verweij van het bedrijf Cementbouw.

"Om cement te maken heb je kalk nodig en dat wordt gesmolten bij 1450 graden. Dat kost al veel energie. Daarnaast komt er nog extra CO2 vrij omdat de kalk oorspronkelijk is ontstaan uit schelpjes en diertjes."

Betonakkoord dwingt tot verduurzaming

Wereldwijd zorgt cementproductie naar schatting voor 5 tot 8 procent van de totale CO2-uitstoot. In Nederland is dat percentage volgens Verweij iets lager, omdat er al milieuvriendelijker cement wordt gebruikt. Toch is het aandeel nog steeds 'aanzienlijk'.

Vanaf volgend jaar wordt de betonindustrie daarom ook gedwongen om verder te verduurzamen. Dan gaat het zogenaamde Betonakkoord in, waarbij overheden worden verplicht om bij nieuwe aanbestedingen duurzaam beton als voorwaarde op te nemen.

Bekijk ook

Fietsbrug van duurzaam beton

Het volledig uit elkaar halen en verderop opnieuw opbouwen van gebouwen is een van die duurzame opties, maar er zijn ook innovaties bij het maken van nieuw beton. Zo heeft SQAPE uit Venray, een samenwerking tussen Cementbouw en afvalverwerking- en recyclingbedrijf Renewi, beton ontwikkeld zonder cement. Dat is vervangen door geopolymeren, die bestaan uit reststoffen en mineralen van kolencentrales, staalfabrieken of zelfs vulkanen.

Volgens Verweij lijkt dat heel veel op gewoon beton, maar is het veel duurzamer. "Mensen zien het verschil niet. De CO2-besparing is enorm: wel 70 tot 80 procent." Een fietsbrug in Valkenswaard is er al van gebouwd.

'Innovatie moet je durven'

Maar omdat klassiek beton uiterst goedkoop is, moet een opdrachtgever wel extra willen betalen om duurzamer te bouwen. En dat wordt als belemmering gezien, zegt Verweij, die betrokken was bij de onderhandelingen over het betonakkoord. "Opdrachtgevers vertrouwen klassiek beton, omdat ze het kennen".

Toch is nu het moment om de verandering in te zetten, vindt hij. "Bij innovatie moet je willen, kunnen en durven."

Bekijk ook

Niet de boot missen

Buiten het Betonakkoord om zorgen omstandigheden op de bouwmarkt ervoor dat de duurzame alternatieven langzaamaan aantrekkelijker worden. Grondstoffen zijn nu veel schaarser en daarmee ook duurder. Het proefproject in Arnhem was aanvankelijk daardoor duurder dan gewoon slopen, maar is inmiddels juist goedkoper.

Manager circulariteit Van de Beek voorspelt dat bedrijven die nu niet meegaan in de verandering, de boot zullen missen. "We zien dat het heel makkelijk kan op deze manier. Doe je het nu niet als bedrijf, dan ben je over 10 jaar wel uitgespeeld."

Bekijk hier de volledige reportage

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Donald Trump roept dat hij van Gaza een badplaats wil maken: waarom zegt hij dat? 'Zoveel bomen creëren dat je het bos niet meer kan zien'

Donald Trump roept dat hij van Gaza een badplaats wil maken: waarom zegt hij dat? 'Zoveel bomen creëren dat je het bos niet meer kan zien'
Amerikaanse president Donald Trump bij een persconferentie met Benjamin Netanyahu
Bron: AFP

De Gazastrook overnemen en Palestijnen 'herplaatsen': het is het zoveelste controversiële idee van Donald Trump. Maar hoe serieus moet dit genomen worden? Het is namelijk onderdeel van Trumps strategie, vertelt Amerika-onderzoeker Liam Klein.

Van Groenland kopen en het Panamakanaal overnemen, tot nu de Gazastrook bezetten en alle Palestijnen een 'nieuwe plek' geven. De recent aangetreden Amerikaanse president Donald Trump schokt de wereld steeds met nieuwe plannen. Maar daar zit een gedachte achter: de 'flood the zone'-strategie.

Uitspraak komt 'niet uit de lucht vallen'

Met deze methode komt Trump met bizar plan na bizar plan, om mensen zo volkomen te laten 'overstromen' en overprikkelen. Bij het gesprek met de Israëlische premier Benjamin Netanyahu in het Witte Huis gisteren, waar hij de uitspraak over de Gazastrook heeft gedaan, is het resultaat duidelijk: al het andere waar zij het gisteren echt over hebben gehad, wordt niet meer besproken.

De uitspraak komt volgens Amerika-onderzoeker Tom Klein van het Clingendael Instituut niet volledig uit de lucht vallen. Jared Kushner, de schoonzoon en adviseur van Trump, had vorig jaar iets soortgelijks genoemd. "Hij zei toen dat de Gaza-strook een ontzettend waardevolle kuststrook is voor de ontwikkeling van vastgoed", vertelt Klein. "En dat Israël de Palestijnen eigenlijk moet 'ontruimen'. Dat is nu eigenlijk precies Trumps boodschap."

Bekijk ook

Rivièra van het Midden-Oosten

Tijdens de persconferentie na zijn gesprek met Netanyahu zei Trump dat hij de Gazastrook wil 'overnemen en bezitten' wanneer de Palestijnen er niet meer zijn. Om het gebied daarna veilig te maken en te ontwikkelen om zo duizenden banen te creëren.

"Het zal iets zijn waar het hele Midden-Oosten trots op kan zijn. Gaza kan de Rivièra van het Midden-Oosten worden", zei de president. Toen hem gevraagd werd wie er ging wonen, zei Trump dat het een thuis zou worden voor 'de mensen van de wereld'.

'Flood the zone'

Of we het serieus moeten nemen, is volgens Klein altijd de vraag bij Donald Trump. "Je weet nooit helemaal zeker hoe ver hij hiermee gaat." Maar, gaat hij verder, dit sluit wel weer aan bij die 'flood the zone'-strategie die Trump vaker toepast.

"Daarmee presenteert hij zoveel mogelijk maatregelen om daarmee de oppositie en het hele publiek in verwarring te brengen. Zoveel bomen creëren dat je het bos niet meer kan zien", legt hij uit.

Bekijk ook

Drie functies

Volgens Klein heeft deze strategie drie functies. "Ten eerste is het een communicatietactiek. Door allemaal maatregelen te presenteren zeg je tegen het publiek in Amerika en de wereld dat het compleet mis is gegaan in de VS en dat er heel snel allerlei acties nodig zijn", begint hij.

"Trump zegt: 'Ik moet nu fungeren als breekijzer om alles weer snel recht te trekken, want anders gaat het helemaal mis.' Dus het is eigenlijk een signaal naar de buitenwereld. 'Ik ben Amerika nu aan het redden en dit is allemaal nodig.'"

Afleiding

Daarnaast is het volgens Klein ook een onderhandelingstactiek. "Je zet heel hoog in op allerlei terreinen en je ziet wel wat je daarvan gaat krijgen, wat anderen jou daarvan gunnen en waar ze eventueel minder op gaan terugduwen." Wat ze doen is dus niet betekenisloos, vertelt Klein. "Het zijn wel degelijk voorstellen die Trump in zijn hoofd heeft gehaald om 'de wereld beter te maken'."

"Ten derde is het een afleidingstactiek", gaat hij verder. "Dat is ook cruciaal om te bedenken. Dat bij deze storm aan beslissingen voor een deel de echte cruciale zaken vermengen met de minder belangrijke dingen die de aandacht afleiden." Grote controversiële uitspraken, zoals over Gaza, leiden af van de kwesties waar het Trump het meest om te doen is, zegt Klein.

Bekijk ook

Elke keer een nieuwe headline

Het is dus een heel bewuste actie vanuit de Republikeinen. "Daardoor ziet het publiek, maar ook de Democraten en de pers, niet meer wat nou de grotere beweging is."

Datzelfde merken Klein en andere Amerika-onderzoeker ook. "We moeten elke keer een nieuwe headline najagen waardoor we niet meer toe komen aan een gedegen analyse over wat er in de VS wezenlijk speelt."

'Moeilijk te negeren'

Media springen meteen op elke controversiële uitspraak van Trump, precies zoals bedacht is in deze strategie. Maar moeten we de uitspraken van Trump dan helemaal negeren? "Negeren lijkt me heel moeilijk, ik denk niet dat je een uitspraak zoals deze kan negeren", geeft Klein als antwoord.

"Wat we wel kunnen doen, is telkens toch blijven nagaan welke binnenlandse Amerikaanse processen er spelen en waar Trump eventueel de aandacht van zou willen afleiden." Op dit moment zijn dat bijvoorbeeld de benoemingen van kandidaten voor de Trump-regering, die door de Senaat goedgekeurd moeten worden. "Dat is voor Trump een belangrijke zaak."

Bekijk ook

'Media-bingokaart'

Trump kent de mediawereld als geen ander, weet Klein. "Hij is vooral groot geworden als mediapersoonlijkheid natuurlijk, de host van The Apprentice. Dus hij weet precies hoe het werkt. Je kan een soort bingokaart erbij houden en bedenken: welke mediastorm gaat hij nu ontketenen? Nu stond het Midden-Oosten op het kaartje."

En met deze uitspraak stelt hij ook zijn achterban, die vooral pro-Israël is, weer tevreden. "Het zijn dus die politici, die achterban en ook bevolking, die Trump met deze beweging ook meer achter zich schaart voor plannen die hij misschien wel veel belangrijker vindt dan de ontruiming en ontwikkeling van de Gazastrook", sluit hij af.

Hoe Trump een 'Flood the Zone'-strategie gebruikt

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Meeste GroenLinks-PvdA-kiezers willen nieuwe linkse partij, maar liever met Jesse Klaver dan Frans Timmermans als leider

Meeste GroenLinks-PvdA-kiezers willen nieuwe linkse partij, maar liever met Jesse Klaver dan Frans Timmermans als leider
Jesse Klaver en Frans Timmermans in de Tweede Kamer
Bron: ANP

GL-PvdA-kiezers vinden een nieuwe linkse partij een goed idee, al is er meer draagvlak voor Jesse Klaver dan Frans Timmermans als leider daarvan. Ook zouden er best andere partijen in die nieuwe linkse partij mogen, al zien hun kiezers dat niet zo zitten.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 6.200 GroenLinks-PvdA-kiezers uit het Opiniepanel. Volgens Timmermans zou er al sprake zijn van een 'point of no return': de toekomst voor GroenLinks en PvdA ligt in Ă©Ă©n gezamenlijke nieuwe partij.

'Niet alleen een naamswijziging'

Ook zijn achterban beaamt dat: 8 op de 10 (79 procent) willen dat de partijen bij elkaar blijven. "GroenLinks en PvdA samen als stevig fundament lijkt me een toekomstbestendige optie", vindt een deelnemer die afgelopen verkiezingen op die partij stemde.

Wel vinden de meeste GL-PvdA-kiezers, net als partijleider Timmermans, dat dat beter kan als een nieuwe partij, met een nieuw verhaal. "Links moet opnieuw beginnen, alleen zo kun je radicaal rechts aan", vindt een kiezer. "Het is dan wel aan de poppetjes om te zorgen dat het niet alleen een naamswijziging wordt."

Wat zien kiezers van GroenLinks en PvdA het liefst voor de toekomst van deze partijen?

Samenwerken met andere linkse partijen

GL-PvdA-kiezers staan ook niet onwelwillend tegenover het idee om meer partijen aan die nieuwe linkse fusiepartij toe te voegen. Bovenaan het wensenlijstje staan PvdD en de SP. Ook bij Volt en D66 zien zij potentie, maar minder interesse is er om de ChristenUnie en DENK aan het lijstje toe te voegen.

Andersom staan kiezers van die partijen niet direct te trappelen om het idee dat hun partij zich bij die samenwerking zou voegen. Een kiezer van Partij voor de Dieren legt uit: "De PvdD is een principiële partij. Coalitievorming kan mogelijk zijn, ook al ben ik sceptisch. Het gaat niet om winnen of regeren, maar het verschuiven van het debat."

Willen kiezers van andere partijen dat hun partij opgaat in een nieuwe fusiepartij met GL-PvdA?

Wel meenemen in stemkeuze

Wel zou een redelijk deel van die kiezersgroepen een nieuwe linkse partij met in elk geval GroenLinks en PvdA mogelijk overwegen in hun stemkeuze. De meeste interesse ligt in dat geval bij de kiezersgroepen van D66 (57 procent) en Volt (61 procent).

Minder potentieel ligt er bij de kiezers van de SP, waarbij ruim de helft (54 procent) zo'n partij niet zou overwegen. Kiezers van de ChristenUnie zijn nog moeilijker te overtuigen: daarvan zou bijna driekwart (73 procent) niet overwegen op die nieuwe linkse partij te stemmen.

Liever Klaver dan Timmermans

Aan de GroenLinks-PvdA-stemmers en de kiezers van andere kiezersgroepen is gevraagd wie zij het acceptabel zouden vinden om de nieuwe linkse partij te leiden. Van een aantal prominente, landelijke GroenLinks-PvdA-politici die EenVandaag voorlegde, kan Jesse Klaver - voormalig partijleider van GroenLinks - op het meeste steun rekenen (68 procent). Kiezers omschrijven hem als iemand 'van de jongere generatie', maar 'met genoeg ervaring'.

De huidige partijleider, Timmermans, is voor iets meer dan de helft (52 procent) van deze groep acceptabel, net als Habtamu de Hoop (53 procent) die ook een oproep deed voor een nieuwe linkse partij. Een deelnemer licht toe: "Inhoudelijk is Timmermans een kei, maar echt politiek is hij niet. Hij mist de slagkracht en snelheid die Klaver wel heeft."

Welke prominente GL-PvdA-politici vinden kiezers acceptabel als partijleider van een nieuwe linkse partij?

Een nieuw gezicht?

Gevraagd naar welke van deze bovenstaande namen de eerste voorkeur zou hebben, komt er geen duidelijke winnaar naar voren. Wel geeft ook ongeveer een derde (35 procent) aan het niet te weten of liever een ander gezicht te willen zien. Vaak genoemde suggesties daarvoor zijn Marjolein Moorman en Ahmed Aboutaleb.

"Geen 'oude bekende' namen", vindt een GL-PvdA-kiezer. "Marjolein Moorman heeft met goede ideeën bewezen te kunnen vernieuwen."

Bekijk ook

info

Over dit onderzoek

Het onderzoek is gehouden van 4 tot en met 5 februari 2025. Er deden in totaal 22.402 leden van het EenVandaag Opiniepanel mee. 6.242 stemden bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen op GroenLinks-PvdA.

Het onderzoek is na weging representatief voor zes variabelen, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur, gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2023.

Meeste GroenLinks-PvdA-kiezers willen nieuwe linkse partij, maar liever met Jesse Klaver als leider

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant