De groei van Schiphol levert de Nederlandse economie geen geld op. Het leidt alleen maar tot extra kosten. Tot die opvallende conclusie komen onderzoekers in een nieuw rapport, in opdracht van de gemeente Aalsmeer.
De uitkomsten van deze maatschappelijke kosten-batenanalyse staan haaks op de groeiplannen in de Luchtvaartnota, waarmee het kabinet eind vorig jaar instemde. In die plannen is ruimte voor groei van Schiphol tot 540.000 starts en landingen, 40.000 meer dan nu.
Weerstand
De groeiplannen stuiten in de omgeving van Schiphol op veel weerstand. Een groot deel van de omwonenden en lokale bestuurders vinden dat de overlast bij 500.000 vliegbewegingen al te groot is, en zien de luchthaven liever krimpen.
In Aalsmeer nam de complete gemeenteraad eind vorig jaar een motie van GroenLinks aan. Het collegebestuur werd gevraagd onderzoek te laten doen naar de economische effecten van groei én krimp van Schiphol.
Groei kost miljarden
De resultaten liggen er nu, en zijn opmerkelijk: groei leidt tot een welvaartsverlies van 2,3 tot 3,1 miljard euro over de komende 100 jaar.
Bij krimp zijn de resultaten wisselend. Een afname naar 375.000 starts en landingen kan, afhankelijk van de economische groei en het gevoerde klimaatbeleid, vele miljarden kosten, maar ook opleveren.
Bekijk ook
Slecht voor welvaart
Onderzoeker Martijn Blom van onderzoeksbureau CE Delft zegt zelf ook verrast te zijn door de uitkomsten.
"Eerdere studies laten zien dat groei van Schiphol belangrijk is voor de Nederlandse economie en een positief effect heeft op onze welvaart. Deze studie laat voor het eerst zien dat je daar vraagtekens bij kunt zetten. Groei van Schiphol is slecht voor de welvaart van Nederland. Dat is een robuuste conclusie uit ons onderzoek."
Kosten van geluidsoverlast
Een belangrijke verklaring zijn de hoge kosten voor klimaatmaatregelen. "Groei van Schiphol leidt tot meer uitstoot en grotere klimaateffecten", zegt Blom. "Daardoor nemen de kosten om de uitstoot terug te dringen toe. Andere sectoren zullen dan meer en duurdere maatregelen moeten nemen."
Daarnaast berekende CE Delft de kosten die de geluidsoverlast van 40.000 extra vluchten meebrengt. Dat gaat om 2 miljard euro. "Een fors bedrag. Maar de geluidshinder rond Schiphol is ook groot en we moeten er rekening mee houden dat er daardoor gezondheidsschade ontstaat. Blootstelling aan geluidshinder levert een verhoogde bloeddruk op en daarmee een verhoogde kans op hart- en vaatziekten. Die gezondheidsschade zit ook in de milieuprijs."
Maatschappelijke kosten-batenanalyses (MKBA) worden gebruikt als hulpmiddel om te beslissen over kostbare en ingrijpende plannen. In een MKBA worden, volgens richtlijnen van de overheid, alle opbrengsten en kosten van een besluit in beeld gebracht.In deze studie van CE Delft is bijvoorbeeld gekeken naar onder meer de opbrengsten uit parkeergelden en winkels op Schiphol, de gevolgen van stijgende ticketprijzen, effecten op de werkgelegenheid, de impact van geluidsoverlast en de consequenties van een stijgende of dalende uitstoot van CO2 en andere schadelijke stoffen. Alle kosten en opbrengsten worden tegen elkaar afgezet en leiden vervolgens onderaan de streep tot een plus of een min.
Verrast
Al decennia noemen politici Schiphol 'de kurk onder de Nederlandse economie', en stellen ze dat 'groei cruciaal is voor het behoud van een gunstig vestigingsklimaat en werkgelegenheid'. Maar ook die denkbeelden worden met het rapport in twijfel getrokken, zegt Blom.
"Wij vinden daar geen aanwijzingen voor in ons onderzoek. We zien dat de Schiphol-regio op volle toeren draait en dat de werkloosheid laag is. Als Schiphol verder groeit gaat dat ten koste van groei en werkgelegenheid in andere sectoren, omdat het arbeidsaanbod nou eenmaal beperkt is. Dus dat zijn geen uitspraken die heel hard gemaakt kunnen worden, zeker niet op basis van deze studie."
'Groeiagenda van tafel'
Wethouder Bart Kabout van Aalsmeer verwelkomt de uitkomsten van het rapport. "De groeiagenda van Schiphol moet van tafel. Dit rapport laat duidelijk zien dat groei tot negatieve welvaartseffecten leidt. Het kost Nederland miljarden."
Kabout hoopt dat met deze studie in de hand 'eindelijk een goed gesprek mogelijk is' over krimp van Schiphol. "Wij zeggen niet hoeveel vluchten eraf moeten. In Aalsmeer geven we allang aan dat het nu te veel is. Laten we dat gesprek nu eens serieus voeren. Niet alleen van: we gaan groeien en we doen ook nog iets om die lastige mensen die hinder hebben te compenseren. Nee, we moeten fundamenteel kijken: krimp móet, maar wat is een verstandige manier om dat ook vorm te geven? Ook voor bedrijven en mensen die in de luchtvaartsector werken."
Bekijk ook
Schiphol: positieve effecten onderschat
Schiphol laat in een reactie weten dat positieve effecten voor de bereikbaarheid en het vestigingsklimaat van Nederland onvoldoende in het onderzoek zijn meegenomen. Ook vindt de luchthaven dat plannen om geluidsoverlast terug te dringen en uitstoot te verminderen zijn onderschat.
Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat gaat niet inhoudelijk op het onderzoek in. Wel zegt het ministerie dat 'gebruikte aannames en uitgangspunten vaak bepalend zijn voor de uitkomsten'. "Een besluit over groei is op dit moment niet aan de orde. Het kabinet is demissionair en de Luchtvaartnota is door de Tweede Kamer controversieel verklaard", zegt een woordvoerder.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.
