Elk jaar hebben gemiddeld 12.000 koeien in Nederland letsel doordat er stukjes van zwerfafval in hun maag belanden. En jaarlijks gaan er zo’n 4.000 koeien aan dood. Voor het eerst is dit probleem met cijfers in kaart gebracht, door een student van de Wageningen University in opdracht van milieu-organisatie Recycling Netwerk.

"Je ziet het aankomen", zegt Cees Stins, veehouder met ruim 100 melkkoeien in het Noord-Hollandse Benningbroek. "De koe eet niet, staat met een hoge rug, krijgt koorts. Dan moet je snel zijn, anders is het te laat.” Al drie koeien verloor Stins de afgelopen jaren aan een maagbloeding, volgens de veearts door scherven in het veevoer. "Het wordt steeds erger met het zwerfvuil. Scholieren of automobilisten kopen blikjes frisdrank bij het benzinestation en laten het achter in de berm", zegt Stins. "Ik struin altijd voor het maaien eerst de hele strook langs de weg af. Maar in het lange gras vind je niet alles. En als je het gras na het maaien gaat inkuilen om in de winter aan de koeien te voeren, komen die gemaalde stukjes blik in de magen van de koeien.” ‘Scherp-in’, noemen veeartsen dit letsel in de magen van runderen. 

"Als je iets scherps in je maag hebt, dan eet je niet lekker meer", vertelt boer Stins. "Dus die koe eet niet meer, wordt ziek, voelt koud aan en geeft weinig melk". Dan heeft hij óf een ontsteking ergens of een scherp-in". Een oplossing voor koeien die scherp metaal in de maag heeft zitten, is het inbrengen van een sterke magneet. Dit kan voorkomen dat de stukjes metaal verdere schade aanrichten in de maagwand. Boer Stins heeft een aantal van deze magneten in huis, en heeft geleerd deze eigenhandig bij een koe in te brengen. 

60 procent heeft een scherp-in

Masterstudent Management, Economics & Consumerstudies Wageningen University Robin van der Bles deed onderzoek naar de problematiek. In de afgelopen 5 jaar zegt 60 procent van de ondervraagde boeren minstens één dier met scherp-in gehad te hebben. Zij schatten dat zwerfafval in ongeveer driekwart van de gevallen de oorzaak van het letsel is. Op een totale veestapel van 4,29 miljoen koeien betekent dit dat zwerfafval jaarlijks tussen de 11.000 en 13.000 koeien ziek maakt in Nederland. Er sterven elk jaar zo’n 4.000 koeien door zwerfafval. 

Financiële klap 

Los van het dierenleed, hangt er nog een ander prijskaartje aan voor de boeren: het preventief opruimen van het land, de verminderde melkproductie, de medische kosten bij zieke dieren of het opruimen van het dode dier zijn een zware financiële klap voor veehouders. De schade voor de volledige Nederlandse veehouderijsector (27.699 veehouders) bedraagt jaarlijks 10,8 tot 16,6 miljoen euro, rekenden de onderzoekers uit.

Strijd tegen zwerfvuil 

De Tweede Kamer bespreekt op 15 maart in het Algemeen Overleg de thema’s circulaire economie, de strijd tegen zwerfvuil en de uitbreiding van statiegeld. Milieu-organisatie Recycling Netwerk Benelux hoopt dat er statiegeld wordt ingevoerd op blikjes: "Het is belangrijk om de blikjes uit de weilanden te houden, statiegeld zou daarvoor een heel efficient systeem kunnen zijn. In Duitsland vind je helemaal geen blikjes meer in de weilanden, omdat er daar statiegeld op zit". 

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.