Vorige week in Sittard was het weer raak: een jonge vrouw van 19 wordt geschept door een auto, waarna de automobilist doorrijdt. De vrouw overlijdt, de dader botst een paar honderd meter verderop met haar auto tegen een muur en gaat er van door. Als de politie de 43-jarige vrouw even later aanhoudt, blijkt ze te hebben gedronken. Het geval staat niet op zichzelf. Dagelijks lopen 3 mensen lichamelijk letsel op door ongelukken, waarbij de dader doorrijdt. Wie zijn de doorrijders? En, wat kan tegen doorrijden na ongevallen worden gedaan?

In 2017 rijden ruim 46.000 automobilisten door na een aanrijding en worden nooit gepakt. Het grootste deel, zo’n 44.800 doorrijders veroorzaken alleen materiële schade, zoals schade aan straatmeubilair, tuinen of andere voertuigen. Ernstiger zijn de overgebleven 1200 gevallen van zogenoemde persoonsschade, wat bestaat uit lichamelijk letsel als botbreuken, maar ook zwaarder letsel als invaliditeit en sporadisch zelfs overlijden. Woordvoerder Jelle Smits van het Waarborgfonds maakt zich zorgen: “Eigenlijk is het een constante lijn de laatste jaren. We zien geen verbetering. Hoe dat komt? Het heeft te maken met hoe we in de maatschappij met elkaar omgaan, maar ook zijn mensen vaak in paniek na een aanrijding. Dan rijden ze door. En als er dan niks gebeurt, dan laat je het zo.” De bedragen die het Waarborgfonds uitkeert liegen er niet om. In 2017 werd 48 miljoen euro aan materiële schade uitgekeerd en 15 miljoen voor persoonsschade. 

‘Niemand heeft het gezien, dus doorrijden’

Voormalig officier van justitie Koos Spee is de eerste verkeersofficier die ooit een dronken doorrijder achter de tralies kreeg voor doodslag, maar meestal lukt dat niet. Dan wordt het dood door schuld, een aanmerkelijk minder strafbaar delict. Spee denkt net als Smit dat een harder wordende maatschappij hier deels debet aan is. “In het verleden waren veel doorrijders onverzekerd. Maar door toegenomen kentekencontroles en APK-keuringen is dat teruggedrongen. Tegelijkertijd zien we ook de maatschappelijke verandering van verhuftering. Mensen hechten minder aan normen en waarden en denken: ‘Misschien heeft niemand het gezien, dus doorrijden’.”

Spee zag talloze rechtszaken waar doorrijden een rol speelde en nam een aantal patronen waar: “Het loopt door de hele bevolking, het kan iedereen zijn. Maar er zijn grofweg drie categorieën: ten eerste de paniekmensen. Die mensen reageren echt overspannen na een ongeluk. Uiteindelijk melden die mensen zich soms, nadat ze zijn overgehaald door familie of vrienden die zeggen ‘meld je nou!’. Dan is er de categorie drugs/drank-gebruikers die niet gepakt wil worden. Maar in de meeste gevallen is er de criminele reactie: ik ben niet dronken, maar ik hou het voor mijzelf.“  

Naast verhuftering ziet Spee ook een oorzaak in de afgenomen handhaving: “Je ziet dat die handhaving achteruit holt, en als die achteruit holt zie je normvervaging in het verkeer, waardoor mensen toch weer makkelijker overtredingen gaan maken.”

‘Ik geloof niet in dat paniekverhaal’

Doorrijden is strafbaar, maar wie zich binnen 12 uur na een ongeval alsnog meldt, wordt niks verweten. Het idee daarachter is dat de daders bij een aanrijding vaak door paniek worden overvallen en pas uren later tot zichzelf komen, en dan pas beseffen wat ze mogelijk hebben aangericht.

Nelly Vollebregt overleefde zelf ternauwernood in 2012 een verkeersongeluk en is nu voorzitter van de Vereniging Verkeersslachtoffers. Zij vindt dit onbegrijpelijk. “Ik geloof niet zo in dat paniekverhaal. De meeste mensen hebben wat te verbergen als ze doorrijden. Bijvoorbeeld dat ze hebben gedronken, of drugs hebben gebruikt of bijvoorbeeld veel te hard reden of door rood reden. Het is wel zo dat je na 12 uur nog iets kunt zeggen over drank en drugsbgebruik, maar lang niet meer zo nauwkeurig. We zijn veel te coulant voor de doorrijder. Het loont in Nederland om door te rijden na een ongeval, omdat heel vaak de pakkans erg klein is. Dus als je niet gepakt wordt, dan kom je ermee weg. Dan kun je je schuld ontlopen.” 

De vrouw die in Sittard is aangehouden heeft inmiddels een verklaring afgelegd. Ze mag haar proces thuis afwachten. Voor Nelly Vollebregt is die gang van zaken onverteerbaar: “Ze rijdt iemand dronken dood en mag na één nachtje cel naar huis. Ik begrijp daar niks van. Dat begrijpt niemand. Doorrijden moet veel strenger worden aangepakt.” 

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.