Het is opvallend: een kandidaat die niet van de partij van Angela Merkel is gaat toch aan de haal met de 'Merkel-bonus'. Olaf Scholz, van de sociaaldemocraten, staat voor stabiliteit. Dat lijkt de Duitsers aan te spreken.

Olaf Scholz, de bondskanselierskandidaat van de SPD gaat nipt aan kop in de peilingen voor de verkiezingen die morgen worden gehouden in Duitsland. Dat is verrassend, want voor het eerst in 10 jaar is de sociaaldemocratische partij weer groter dan de christendemocraten, de CDU, van Angela Merkel.

Fouten van tegenstanders

Het vertrek van Merkel na 16 jaar als bondskanselier speelt daarin een rol, zegt Hanco Jürgens van het Duitsland Instituut. "Armin Laschet, de kandidaat van het CDU, heeft een moeilijke uitgangspositie als opvolger van zo'n populaire bondskanselier. Je ziet vaker dat het heel moeilijk is om zulke grote schoenen te vullen."

Ook werd Scholz geholpen door de fouten die zijn tegenstanders in de campagne maakten. Vroeg in de campagne ging Annalena Baerbock van de Groenen aan kop, tot zij werd beschuldigd van plagiaat in een boek dat ze onlangs heeft uitgebracht. Daarna nam Laschet de leiding in de peilingen, maar hij ging onderuit toen hij bij een bezoek aan het overstromingsgebied in Duitsland stond te lachen.

Schandalen

Het is overigens niet zo dat Scholz, nu minister van financiën in het kabinet van Merkel, vrij is van schandalen. Hij moest zijn campagne deze week nog onderbreken om vragen van parlementariërs te beantwoorden over falend toezicht op witwassen binnen zijn ministerie.

"Toch blijven die schandalen niet aan hem kleven", constateert Jürgens. "Je kunt discussiëren over de vraag of hij hier persoonlijk verantwoordelijk voor is." Ook zijn de schandalen ingewikkeld waardoor ze minder lijken te blijven hangen bij de kiezer.

'Merkel-ruit'

Intussen is de race tussen de twee belangrijkste kandidaten een strijd geworden wie het meest in de voetsporen van Merkel zal treden. Scholz doet zijn uiterste best om uit te stralen dat hij dat is. Hij kopieerde zelfs de typische 'Merkel-ruit': de handen die voor de buik met de vingertoppen op elkaar rusten en zo een ruit vormen. Hij staat voor continuïteit omdat hij nu al vicekanselier is onder Merkel.

Tegelijkertijd voert Armin Laschet, de kandidaat van Merkels christendemocratische CDU, campagne met de slogan: 'weiter so', verder zo. Merkel ging deze week nog met hem op campagne in het noorden van Duitsland. "Toch wordt Scholz meer gezien als erfgenaam van Merkel dan Laschet", zegt Jürgens.

Waarschuwing voor linkse coalitie

Angela Merkel heeft in de afgelopen weken geprobeerd afstand tussen haar en Scholz te creëren en Armin Laschet te steunen. Zo waarschuwde ze voor de linkse coalitie die aan de macht kan komen als de SPD de grootste wordt. Duitsers die geen linkse coalitie willen moeten CDU stemmen, aldus Merkel.

Het is dus nog niet gezegd dat Scholz zijn kleine voorsprong in de peilingen zal verzilveren. 35 procent van de Duitse kiezers is nog onbeslist. Als zijn SPD de grootste wordt, dan is het volgens Jürgens van het Duitsland Instituut het meest waarschijnlijk dat een coalitie met De Groenen en de liberalen van de FDP als eerste wordt onderzocht. "Een terugkeer naar de 'Grote Coalitie', zoals de samenwerking tussen CDU en SPD nu wordt genoemd, wil eigenlijk niemand."

Dit jaar vierde de koning zijn verjaardag in Doetinchem in de Achterhoek. Een streek waar 'lokaal, eerlijk en lekker eten' centraal straat, volgens de burgemeester. Stadsboerin Ellen Willems serveerde een Achterhoeks maal aan de koninklijke familie.

Met de dood van de door velen geliefde paus Franciscus kwam een einde aan een tijdperk. Wie volgt hem op en wat betekent die wisseling van de wacht voor de toekomst van de Katholieke Kerk? "De nieuwe paus mag zeker behoudender zijn."

Vandaag neemt de wereld afscheid van paus Franciscus. Met de uitvaart komt er niet alleen een einde aan zijn pontificaat van bijna 12 jaar, ook begint de zoektocht naar zijn opvolger.

'Kerk heeft diplomatieke paus nodig'

Franciscus heeft de Rooms-Katholieke Kerk veranderd. Hij brak met tradities en liet een laagdrempelige en menselijke kant van de kerk zien. Hij bleef bewust bij zijn eenvoudige levensstijl en pleitte voor meer rechtvaardigheid in de wereld. Voor het beschermen van aarde en klimaat. De vraag is nu of die koers wordt voortgezet.

Hoogleraar kerkgeschiedenis Paul van Geest verwacht inderdaad dat een nieuwe paus de naar buiten gerichte koers van Franciscus zal aanhouden: "De kerk kan niet om het charisma en om de richting heen, die hij is ingeslagen. We krijgen nu niet opeens een naar binnen gekeerde paus."

Grotere onrust in de wereld

Maar, vervolgt hij: "Gezien de veranderingen in de wereld, de grotere onrust, zou het goed zijn dat de nieuwe paus diplomatiek sterk is op politiek vlak."

"Een stuk diplomatieker dan Franciscus in ieder geval."

Niet iedereen blij met koers

Franciscus probeerde de kerk menselijker en toegankelijker te maken, maar dat leidde soms ook tot spanningen met conservatieve stromingen binnen de kerk.

Want niet iedereen binnen de Katholieke Kerk was blij met de koers van de overleden paus. Zijn open houding tegenover homoseksuelen en gescheiden gelovigen, en zijn plannen om het Vaticaan te hervormen, vielen in conservatieve kringen behoorlijk slecht.

'Nieuwe paus mag wat meer een theoloog zijn'

Veel jonge gelovigen staan achter vernieuwing, maar dat geldt niet voor iedereen: "De nieuwe paus mag van mij wel wat meer een theoloog worden, die de klassieke leer naar buiten brengt", zegt Nino Hoffmans, die samen met andere jonge katholieken naar de uitvaart kijkt. "Conservatiever? Nou, ik zou zeggen: zeker behoudender."

Medegelovige Chris van der Voort hoopt op een jonger iemand: "Een persoon die vol in het leven staat en kracht heeft om te strijden, want de nieuwe paus gaat geen makkelijke tijd tegemoet. Ik hoop dat het iemand is die op dezelfde lijn staat en het werk van Franciscus kan voortzetten. Liefde voor mensen, naastenliefde, dat is belangrijk in deze tijd."

'Sede Vacante'

Nu het Vaticaan officieel 'Sede Vacante' is, wat betekent dat de pauselijke zetel leeg is, bereiden de kardinalen zich voor op het conclaaf. De komende periode zullen zij achter gesloten deuren stemmen over wie de nieuwe leider van de Katholieke Kerk moet worden.

Wordt het iemand die de koers van Franciscus voortzet? Of kiest men voor een meer traditionele paus die de teugels weer strakker aantrekt? De gesprekken zijn in ieder geval al begonnen

'Er wordt al flink genetwerkt'

"Er zijn nu al veel van de 135 kardinalen in Rome, en de meesten blijven ook hangen om over de nieuwe Paus te praten", vertelt Paul van Geest.

"De vergaderingen zijn al begonnen, er wordt stevig genetwerkt. Zo'n conclaaf is best heel prozaïsch, er worden al veel verkennende gesprekken gevoerd en gekeken of men het eens kan worden over een kandidaat."