Het is opvallend: een kandidaat die niet van de partij van Angela Merkel is gaat toch aan de haal met de 'Merkel-bonus'. Olaf Scholz, van de sociaaldemocraten, staat voor stabiliteit. Dat lijkt de Duitsers aan te spreken.

Olaf Scholz, de bondskanselierskandidaat van de SPD gaat nipt aan kop in de peilingen voor de verkiezingen die morgen worden gehouden in Duitsland. Dat is verrassend, want voor het eerst in 10 jaar is de sociaaldemocratische partij weer groter dan de christendemocraten, de CDU, van Angela Merkel.

Fouten van tegenstanders

Het vertrek van Merkel na 16 jaar als bondskanselier speelt daarin een rol, zegt Hanco Jürgens van het Duitsland Instituut. "Armin Laschet, de kandidaat van het CDU, heeft een moeilijke uitgangspositie als opvolger van zo'n populaire bondskanselier. Je ziet vaker dat het heel moeilijk is om zulke grote schoenen te vullen."

Ook werd Scholz geholpen door de fouten die zijn tegenstanders in de campagne maakten. Vroeg in de campagne ging Annalena Baerbock van de Groenen aan kop, tot zij werd beschuldigd van plagiaat in een boek dat ze onlangs heeft uitgebracht. Daarna nam Laschet de leiding in de peilingen, maar hij ging onderuit toen hij bij een bezoek aan het overstromingsgebied in Duitsland stond te lachen.

Schandalen

Het is overigens niet zo dat Scholz, nu minister van financiën in het kabinet van Merkel, vrij is van schandalen. Hij moest zijn campagne deze week nog onderbreken om vragen van parlementariërs te beantwoorden over falend toezicht op witwassen binnen zijn ministerie.

"Toch blijven die schandalen niet aan hem kleven", constateert Jürgens. "Je kunt discussiëren over de vraag of hij hier persoonlijk verantwoordelijk voor is." Ook zijn de schandalen ingewikkeld waardoor ze minder lijken te blijven hangen bij de kiezer.

'Merkel-ruit'

Intussen is de race tussen de twee belangrijkste kandidaten een strijd geworden wie het meest in de voetsporen van Merkel zal treden. Scholz doet zijn uiterste best om uit te stralen dat hij dat is. Hij kopieerde zelfs de typische 'Merkel-ruit': de handen die voor de buik met de vingertoppen op elkaar rusten en zo een ruit vormen. Hij staat voor continuïteit omdat hij nu al vicekanselier is onder Merkel.

Tegelijkertijd voert Armin Laschet, de kandidaat van Merkels christendemocratische CDU, campagne met de slogan: 'weiter so', verder zo. Merkel ging deze week nog met hem op campagne in het noorden van Duitsland. "Toch wordt Scholz meer gezien als erfgenaam van Merkel dan Laschet", zegt Jürgens.

Waarschuwing voor linkse coalitie

Angela Merkel heeft in de afgelopen weken geprobeerd afstand tussen haar en Scholz te creëren en Armin Laschet te steunen. Zo waarschuwde ze voor de linkse coalitie die aan de macht kan komen als de SPD de grootste wordt. Duitsers die geen linkse coalitie willen moeten CDU stemmen, aldus Merkel.

Het is dus nog niet gezegd dat Scholz zijn kleine voorsprong in de peilingen zal verzilveren. 35 procent van de Duitse kiezers is nog onbeslist. Als zijn SPD de grootste wordt, dan is het volgens Jürgens van het Duitsland Instituut het meest waarschijnlijk dat een coalitie met De Groenen en de liberalen van de FDP als eerste wordt onderzocht. "Een terugkeer naar de 'Grote Coalitie', zoals de samenwerking tussen CDU en SPD nu wordt genoemd, wil eigenlijk niemand."

'Dodenweg' wordt hij genoemd, de rijksweg N36 tussen Ommen en Almelo. Jaarlijks vallen er slachtoffers. Ook deze maand kwamen er twee mensen om het leven. Wat maakt de N36 zo gevaarlijk?

Deze week was het opnieuw raak op de N36. Een bestuurder raakte gewond bij een botsing tussen een busje en een vrachtwagen. Twee weken geleden verongelukten bij een frontale botsing tussen een auto en een kleine vrachtwagen twee mannen. Eind februari viel er een zwaargewonde op de weg. In nog geen half jaar tijd vielen er 3 doden en 7 gewonden op de 36 kilometer lange weg.

Gevaarlijke situaties met inhalen

De lijst met (ernstige) ongevallen is nog veel langer. Vrachtwagenchauffeur Gert van het Almelose Bolk Transport snapt wel waarom de N36 een 'dodenweg' genoemd wordt. Hij zit zo'n 3 keer per week op de weg en ziet het vaak misgaan.

De gevaarlijke situaties ontstaan met name wanneer mensen gaan inhalen. "Dat mag niet, maar mensen proberen het toch, vooral als ze achter een vrachtauto zitten."

'Het gaat vaak nét goed'

Een vrachtwagen is lang en gaat niet snel. Een ander probleem op de weg is dat je geen kant op kunt als er plots een tegenligger is. "Je hebt niet veel ruimte om uit te wijken hier."

Zo zat hij een keer achter een personenauto die heel langzaam reed. De persoon die weer achter Gert reed dacht dat hij alleen de vrachtwagen moest inhalen waardoor hij én de vrachtwagen én de auto moest inhalen. Het gaat vaak maar nét goed, zegt hij.

Een fout kan fataal zijn

Wat ook een probleem is, zijn de te korte op- en afritten op sommige plekken. "Dat maakt invoegen moeilijk." En vooral in de ochtend en avond is het 'gigantisch druk', vertelt chauffeur Gert. Maar ondanks die drukte zijn ze ook bezig met hun telefoon.

Het is overigens niet zo dat mensen gevaarlijker rijden op een N-weg, zegt Fieke van Schaik van de ANWB. "Wat je op de N36 ziet, en ook op andere N-wegen, is dat op stukken waar geen middenberm is, je heel snel op de andere kant van de weg kan komen. En dan is een fout fataal."

Relatief veel doden

Op N-wegen vallen relatief gezien de meeste verkeersdoden, zo'n 20 procent van de verkeersdoden valt op een rijksweg. Dat zit hem dus met name in hoe de wegen zijn ingericht, legt Van Schaik van de ANWB uit. Ze zijn vaak tweebaans, met beide rijbanen een andere richting op.

De wegen zijn daarnaast vaak smal en er zijn weinig uitwijkmogelijkheden in de berm. "Als er een korte berm naast zit en je raakt van de weg, dan beland je bijvoorbeeld snel in een sloot." Een ander probleem wat op veel N-wegen speelt, is een korte invoegstrook, er is vaak weinig ruimte om in te voegen.

Alle N-wegen een middengeleider

Niet alleen op de N36 maar op alle N-wegen zouden de rijbanen gescheiden moeten worden. "Dus zo'n geleiderail op de middenberm, is is daar heel belangrijk voor", zegt Van Schaik. De politiek heeft 200 miljoen gereserveerd om alle gevaarlijke N-wegen aan te pakken. "Daarmee kun je maar een heel klein stukje weg aanpakken, terwijl daar eigenlijk veel meer voor nodig is."

Alleen al voor het aanpakken van de hele N36 is 300 miljoen euro nodig, becijferde Rijkswaterstaat. Volgens Van Schaik lijkt verkeersveiligheid geen prioriteit voor dit kabinet. In deze kabinetsperiode is geen extra geld vrijgemaakt voor verkeersveiligheid, die 200 miljoen stamt al uit 2022, legt ze uit. "Er is nu geld nodig."

Minister heeft plan voor rijbaanscheiding N36

In een reactie op uitspraken van de gemeente Almelo laat minister van Infrastructuur en Waterstaat, Barry Madlener, weten nog voor de zomer met een plan te komen voor de N36. Madlener zegt dat nu wordt gekeken hoe de weg op korte termijn over de gehele lengte veiliger kan worden gemaakt. "Ik ben nu aan het kijken of we toch over de hele lengte de rijbaanscheiding kunnen aanleggen", zegt hij tegen EenVandaag.

Extra wensen, zoals verbreding of het aanpassen van viaducten, kunnen niet worden ingewilligd. De minister noemt dat 'luxe' waar op dit moment geen geld voor is. "We moeten echt binnen het budget werken, dat is een slechte boodschap aan de gemeente, maar het is niet haalbaar." Madlener zegt voor de zomer met een plan te komen.

Nog niet de helft van de GroenLinks-PvdA-kiezers (44 procent) vindt dat Frans Timmermans weer lijsttrekker moet worden bij de volgende verkiezingen. VVD-kiezers zijn iets positiever. Maar ze zijn er niet van overtuigd dat Dilan Yeşilgöz moet blijven.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder kiezers die bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen op die partijen hebben gestemd.

'Sorry Frans'

Opvallend is dat kiezers van GroenLinks-PvdA en de VVD nu nog best vertrouwen hebben in hun partijleider. 88 procent van de GroenLinks-PvdA-kiezers staat achter Timmermans als huidige leider van de partij. Driekwart (76 procent) van de VVD-kiezers vindt dat Yeşilgöz het op dit moment goed doet.

Maar of ze ook lijsttrekker moeten worden bij de volgende verkiezingen? Daarover is twijfel. Zo vindt nog niet de helft van de kiezers van Timmermans dat hij dan de kar moet trekken. Een GroenLinks-PvdA-kiezer verwoordt het als volgt: "Hoe goed hij ook is ingevoerd, hoeveel ervaring hij ook heeft, hoezeer zijn hart ook op de goede plek zit. Het is tijd voor nieuw elan. Sorry, Frans."

VVD-kiezers niet overtuigd van Yeşilgöz

63 procent van de VVD-stemmers vindt dat de partij weer met Yeşilgöz de campagne in moet. De rest vindt van niet (22 procent) of weet het niet (16 procent).

"Ze doet het nu best aardig, maar heeft in korte tijd al te veel fouten gemaakt. Juist in de campagne heeft ze laten zien dat ze rare sprongen kan maken", schrijft een VVD-kiezer.

Imagoproblemen Omtzigt

Pieter Omtzigt staat er bij zijn kiezers nog een stuk slechter op. Niet alleen denken de meeste NSC-kiezers, die veelal zijn afgehaakt, dat hij geen lijsttrekker moet zijn bij de volgende verkiezingen. Ook is hij de enige partijleider met minder dan de helft vertrouwen van zijn eigen kiezers.

Veel NSC-kiezers vinden dat hij goede eigenschappen heeft, maar dat die hem niet geschikt maken als politicus. Een kiezer zegt daarover: "Qua kennis en integriteit is hij de juiste persoon. Maar juist die kenmerken zorgen ervoor dat hij in de Haagse slangenkuil opbrandt. En dat is een heel trieste constatering."