radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Dronken mensen in de middeleeuwen alleen bier en geen water? Volgens experts valt dat mee

Dronken mensen in de middeleeuwen alleen bier en geen water? Volgens experts valt dat mee
Bron: ANP

Zwalkende kooplieden en dronken hertogen: een glaasje gerstenat is eeuwen oud. In de middeleeuwen werd het veel gedronken. We leggen uit waarom en hoeveel.

'In de middeleeuwen werd meer bier dan water gedronken.' Je hebt de uitspraak misschien weleens gehoord, verwijzend naar de slechte waterkwaliteit in de middeleeuwen. Maar dat laatste blijkt erg mee te vallen, zeggen experts. En dat staat ook in de nieuwe biercanon die vandaag is gepresenteerd.

Goede waterkwaliteit

Het drinkwater was namelijk helemaal niet zo slecht in de late middeleeuwen, de periode van ongeveer 1.000 tot en met 1.500 na Christus. Hoogleraar water- en milieugeschiedenis aan de Vrije Universiteit van Amsterdam, Petra van Dam, vertelt dat de kwaliteit van het drinkwater goed was. "Er bestonden goede putten en men haalde ook drinkwater uit oppervlaktewater, zoals rivieren en meren", vertelt Van Dam.

Toentertijd waren er ook niet veel dingen die het water konden vervuilen. Dat kwam pas na de middeleeuwen, vertelt Van Dam. "Toen werd er veel afval in de gracht gegooid waardoor het water verziltte. Vanaf 1.580 werden ook veel waterkelders gebouwd in huizen, om regenwater op te slaan."

Bekijk ook

Hogere status

Hoogleraar Van Dam weet dat bier en water naast elkaar werden gedronken in de middeleeuwen. "Daar hebben we veel aanwijzingen voor. Men dronk veel bier omdat het een hogere status had. Vooral mannen deden dat, vrouwen en kinderen dronken water."

Bierhistoricus Roel Mulder vertelt dat in de steden zo'n 300 liter per persoon per jaar werd gedronken. "Ter vergelijking: tegenwoordig drinken we jaarlijks 70 tot 80 liter bier per persoon." Hoeveel water er werd gedronken in de middeleeuwen, weten we niet, in tegenstelling tot hoeveel bier. "Dat komt doordat op bier accijns werd geheven. Dus er werd vastgelegd hoeveel er werd gebrouwen en hoeveel er werd geïmporteerd en geëxporteerd", vertelt Mulder.

Wetten voor schoon water

'Ze dronken bier, omdat water vies was', gaat volgens Mulder ook niet op, omdat schoon water nodig was voor het brouwen van bier. "Je had in bepaalde steden en dorpen bepaalde wetten voor het schoonhouden van het water, omdat er bier gebrouwen moest worden."

"Je krijgt vaak het idee dat mensen in de middeleeuwen poep en plas gewoon in de gracht gooiden, maar dat klopt niet. Het mocht niet, maar het was ook bestemd voor het land van de boeren. Mensen deden dat achterop het land in de beerput, en dat werd dan opgehaald."

info

Podcast

De rubriek 'Feit of Fictie?' is nu ook te beluisteren als podcast.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Wat merken wij van een handelsoorlog tussen Amerika en EU? 'Nederlandse economie kan tegen een stootje'

Wat merken wij van een handelsoorlog tussen Amerika en EU? 'Nederlandse economie kan tegen een stootje'
Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen en Amerikaanse president Donald Trump tijdens een eerdere ontmoeting in 2020
Bron: EPA

De Amerikaanse president Trump heeft gisteren tijdens een persconferentie aangekondigd dat hij van plan is om importheffingen op Europese goederen te verhogen. Inmiddels lijkt een handelsoorlog met de VS dichterbij. Welke gevolgen heeft dat voor ons?

De aangekondigde importtarieven zullen volgens Trump met 25 procent verhoogd worden. Een flink percentage. Maar volgens financieel journalist van de Telegraaf Martin Visser zal Nederland hier weinig van merken. Europa heeft al aangekondigd om met eventuele tegenmaatregelen te komen.

Meer Amerikaanse producten kopen

Uiteindelijk is het doel van Trump om met de aangekondigde importtarieven ervoor te zorgen dat Europa meer Amerikaanse producten koopt. Op die manier wil hij de Amerikaanse economie versterken en dat zou goed zijn voor het Amerikaanse bedrijfsleven, legt Visser uit.

Toch heeft Nederland hierin een bijzondere uitzonderingspositie, gaat de financieel journalist verder. We zullen daarom niet veel merken als Trump zijn plannen definitief doorzet.

Kabinet gokt op uitzondering

"Nederland is een typisch exportland, maar heeft nu toevallig de afgelopen paar jaar een handelstekort met Amerika", legt Visser uit over die uitzonderingspositie. "Wij exporteren minder naar Amerika dan we importeren uit Amerika." En dat is anders dan omringende landen zoals Duitsland bijvoorbeeld.

"Dat komt omdat wij vrij veel Amerikaanse energie importeren sinds we de eigen gaskranen hebben ingedraaid en het niet meer uit Rusland willen halen", legt hij uit. "Het kabinet gokt er daarom misschien ook wel op dat we om die reden her en der een uitzondering krijgen omdat wij toevallig wel meer uit Amerika halen dan andere landen."

Bekijk ook

Stijgende prijzen

Maar als Trump zijn plannen doorvoert, zal dat wel degelijk gevolgen hebben voor de Europese Unie. "En daar hebben wij wel last van, ook voor ons is dat prijsopdrijvend, zeker als we vanuit Europa met tegentarieven gaan komen. Dan is het actie-reactie."

Wat we dus vooral zullen merken is dat de prijzen op een gegeven moment zullen gaan stijgen als gevolg hiervan.

Andere afzetmarkten zoeken

Een belangrijk verschil is wel dat Amerika zich straks in een positie bevind waar het een handelsoorlog is met meerdere landen, en wij uiteindelijk met één land. Volgens Visser is het daarom voor Nederlandse ondernemers gemakkelijk om dit te omzeilen.

"Want zij zullen dan moeten denken, misschien moeten we onze spullen voortaan maar in Azië gaan verkopen of in Canada, Mexico of andere Europese landen als Amerika op deze manier een beetje op slot raakt", legt Visser uit. Volgens hem is het vooral Amerika die wordt geraakt door deze maatregelen.

Bekijk ook

'Nederlandse economie kan wel tegen een stootje'

De verwachting is dus dat de Nederlandse economie wel een stootje kan hebben als Trump de importtarieven invoert. "Ongeveer 5 procent van onze export gaat naar Amerika. Dus het is een grote handelspartner, maar ook weer betrekkelijk", ziet Visser.

Het is volgens hem dus raadzaam dat exporterende bedrijven opzoek gaan naar andere afzetmarkten. "Daar kan de overheid natuurlijk bij helpen om de handel met andere landen te versoepelen en te vergemakkelijken."

Gevolgen voor Duitsland

"Maar", voegt hij eraantoe, "de eurozone en Europa als geheel is best wel zwakjes economisch gezien. Dus dit kan best wel een tik zijn waardoor een land als Duitsland in een langere recessie blijft."

"En die pijn wordt natuurlijk zeker gevoeld", zegt hij tot slot.

Wat merken wij van een handelsoorlog tussen Amerika en EU? 'Nederlandse economie kan tegen een stootje'

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Blijft kazerne Budel een azc, of moeten asielzoekers plaatsmaken voor militairen? 'Kortdurende opvang is heel ongunstig'

Moeten asielzoekers in de voormalige kazerne van het Brabantse Budel plaatsmaken voor militairen? Deze vraag ligt op tafel. Tegelijk worstelt defensie met ruimtegebrek. Binnen 3 maanden wordt erover besloten. Welk belang weegt zwaarder, is nu de vraag.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant