radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Dreigende funderingsschade aan miljoen woningen is te voorkomen, organisaties komen met Deltaplan

Dreigende funderingsschade aan miljoen woningen is te voorkomen, organisaties komen met Deltaplan
De fundering van een woning in Rotterdam wordt hersteld
Bron: ANP

Tot 60 miljard euro schade aan woningen in 2050 door paalrot, lage grondwaterstanden en toenemende droogte. Dat is wat volgens een coalitie van betrokkenen dreigt als er niets gebeurt. Het Deltaplan Aanpak Funderingsschade moet dit voorkomen.

Een herstelfonds dat de schade vergoedt, een rijksoverheid die de regie gaat nemen en een minister van Wonen die het coördineert, dat is wat een coalitie van de Vereniging Eigen Huis, het Verbond van Verzekeraars (VvV), de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB), Woningbouwcorporatie Aedes en het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) wil met het Deltaplan.

Herstelfonds

"We willen met dit Deltaplan de bestaande woningvoorraad beschermen", zegt directeur Karsten Klein van Vereniging Eigen Huis. "Want de funderingsproblemen zijn nu al urgent bij 250.000 woningen. En als we niets doen hebben we over 30 jaar een miljoen huizen met funderingsproblemen."

Woningeigenaren zitten met funderingsschade waar ze zelf geen invloed op hebben, vertelt Klein. "De schade is veelal het gevolg van beleidskeuzes door Rijkswaterstaat, provincies, gemeenten en waterschappen. Ze draaien zelf volledig op voor de herstelkosten en dat vinden we niet eerlijk. De banken doen mee omdat ze financiers zijn van veel van deze huizen en de verzekeraars doen mee omdat deze schade niet te verzekeren is en zij dit probleem willen oplossen voor hun cliënten."

Lees ook

Minister van wonen

De coalitie wil dat de rijksoverheid de regie gaat nemen en dat er een minister van Wonen komt. Klein: "We hebben iemand nodig die daadkrachtig knopen doorhakt. Nu zijn er veel te veel partijen bij betrokken met allemaal andere wensen en eisen."

"In veel gebieden is een te lage stand van het grondwaterpeil de oorzaak voor funderingsschade", zo illustreert hij. "Dan komen de koppen van funderingspalen bij een te lage grondwaterstand droog te staan en ontstaat paalrot, waardoor de woning verzakt. Dit kun je oplossen door de grondwaterstand te verhogen, alleen niet iedereen heeft baat bij een hogere grondwaterstand. Soms wordt het waterpeil juist bewust verlaagd om te voorkomen dat wegen bij regen onder water komen te staan. En waterschappen kunnen er ook voor kiezen om het grondwaterpeil kunstmatig laag te houden om landbouwgrond begaanbaar en productief te houden."

Inklinking door droogte

Ook door droogte en inklinking van klei- en veenbodems ontstaat veel funderingsschade aan woningen, ziet Mark Born van het Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF). "Het speelt in vrijwel alle provincies, maar vooral in Friesland, Overijssel, Noord- en Zuid-Holland, Utrecht en de rivier- en kleigebieden."

"Door klimaatverandering krijgen we te maken met minder neerslag, met name in de zomers. Dat zorgt voor inklinking van de bodem waardoor funderingsschade ontstaat, ook bij woningen die op staal, dus zonder funderingspalen zijn gebouwd."

Lees ook

Tot 15 meldingen per dag

Het KCAF krijgt dagelijks veel meldingen van mensen met funderingsschade. "Vooral sinds de droge zomer van 2018 is het aantal meldingen toegenomen, tot wel vijftien meldingen per dag.

Verzakte kozijnen, deuren die opeens niet meer sluiten, scheuren in de muur. We proberen iedereen zo goed mogelijk te helpen en bij te staan", vertelt Born.

Verzakking
Bron: EenVandaag
Angelique Baardse uit Dordrecht moest 20 jaar wachten voordat er iets aan haar woning kon worden gedaan.

Na 20 jaar eindelijk herstelwerkzaamheden

Een van de huiseigenaren die bij het KCAF voor hulp aanklopt is Angelique Baardse uit Dordrecht. Het pand dat zij samen met haar moeder bewoont was aan het verzakken. De tuindeuren konden niet meer open, de toiletdeur hing scheef in de deurpost hangt en vele scheuren in de muren. Met de gemeente kwam ze er niet uit, want wie moet de schade betalen?

Na twintig jaar overleg is er een oplossing gevonden en zijn de herstelwerkzaamheden begonnen. "Deze zomer wonen we weer in een huis met een stevige fundering. Maar we zijn wel twintig jaar, vele dossiermappen en 170.000 euro verder. Dat moet in de toekomst anders, sneller en goedkoper."

Eigen drainage

Ook Wim Vijfwinkel uit Dordrecht zou graag zien dat de rijksoverheid de regie pakt. Toen de gemeente hem een aantal jaren geleden waarschuwde voor mogelijke verzakking van zijn huis werd hem verteld dat hij het als huiseigenaar zelf moest oplossen. "En dat is een probleem, want ik kan als burger eigenlijk geen invloed uitoefenen op het grondwater. Die macht ligt bij de gemeente en het waterschap."

Uiteindelijk heeft Vijfwinkel samen met buurtbewoners voor ruim 30.000 euro een eigen drainagesysteem aangelegd. "Ja, het is niet anders. Voor ons is het belangrijk dat wij hiermee grote funderingsschade kunnen voorkomen."

Wim Vijfwinkel legde zelf een drainagesysteem aan om funderingsschade te voorkomen
Bron: Eenvandaag
Wim Vijfwinkel legde zelf een drainagesysteem aan om funderingsschade te voorkomen

60 miljard schade in 2050

Als we niets doen is de totaalschade volgens Mark Born van het KCAF circa 60 miljard euro in 2050. "Het herstellen van de fundering kost 1.000 tot 1.750 per bebouwde vierkante meter. Bij een gemiddelde grondoppervlakte van 50 m² betekent dit een schadepost van 50.000 tot 87.500 per woning."

"Het zou toch ontzettend zonde zijn als we al dit geld moeten stoppen aan herstel of sloop van bestaande woningen, in plaats van in nieuwbouw", vervolgt hij. "Er liggen ambities om 1 miljoen huizen te gaan bouwen, maar als je aan de andere kant 1 miljoen huizen laat verzakken schiet je niets op."

Bekijk hier de tv-reportage over dit onderwerp.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Nederlandse overheid te afhankelijk van Amerikaanse techbedrijven, waarschuwen experts: 'Donald Trump kan ons chanteren'

Nederlandse overheid te afhankelijk van Amerikaanse techbedrijven, waarschuwen experts: 'Donald Trump kan ons chanteren'
Het datacenter van Microsoft in het Noord-Hollandse Middenmeer
Bron: ANP

Nu de verhoudingen met de Verenigde Staten in rap tempo verslechteren, maken experts en politici zich steeds grotere zorgen over de Nederlandse afhankelijkheid van Amerikaanse technologie: van e-mail tot data-opslag zijn we vólledig afhankelijk.

"Het is echt vijf over twaalf", zegt Bert Hubert, technologie-expert en voormalig toezichthouder van de AIVD. "Wij zitten nu al in een situatie dat als men in Amerika met het verkeerde been uit bed stapt, organisaties in Nederland in z'n geheel kunnen worden stilgelegd, zoals recent is aangekondigd voor het Internationaal Strafhof - waar Trump niet blij mee is en hij sancties voor heeft uitgeschreven."

Alle gemeenten

Hubert en andere deskundigen schetsten onlangs aan Kamerleden in het parlement de Nederlandse afhankelijkheid van Amerikaanse clouddiensten, zoals die van Microsoft, Amazon en Google. "Honderd procent van de Nederlandse gemeenten is al afhankelijk van Microsoft", aldus Hubert.

"Zodra data over jou per e-mail wordt verstuurd, staat het in de Amerikaanse cloud en valt het onder het bereik van de Amerikaanse overheid." Daar zit de zorg, nu de Verenigde Staten een radicaal andere afslag hebben genomen. In de Tweede Kamer waarschuwden verschillende experts dat onze afhankelijkheid van de Amerikaanse techreuzen tegen ons gebruikt kan worden.

Bekijk ook

Ondoordacht gebruik

Nog voor de inauguratie van Donald Trump begin dit jaar concludeerde de Algemene Rekenkamer bovendien al dat Nederland clouddiensten ondoordacht is gaan gebruiken en nauwelijks stil staat bij de risico's.

"Laat ik het onomwonden zeggen: het risico bestaat dat buitenlandse regeringen, met name de VS, informatie van de Nederlandse rijksoverheid of van burgers kunnen inzien en wellicht zelfs aanpassen", zei Ewout Irrgang van de Algemene Rekenkamer. Risico's zijn er volgens hem voor de overheid, bedrijven én Nederlandse burgers.

Diensten uitschakelen

"Ik maak me heel erg zorgen", zegt Europarlementariër voor GroenLinks-PvdA Kim van Sparrentak. In het zwartste scenario zou Trump volgens haar Europa kunnen chanteren door diensten uit te zetten. "Dat zou in de praktijk betekenen dat overheden niet meer bij hun data kunnen. Mensen krijgen hun toeslagen niet meer uitgekeerd. Al dat soort zaken lopen dan direct vast."

In de hele Europese Unie zijn er volgens Van Sparrentak maar enkele gemeenten die niet afhankelijk zijn van de Amerikaanse cloud. Hetzelfde speelt volgens haar bij ziekenhuizen. Inmiddels is zeventig procent van de Europese cloudmarkt in handen van grote Amerikaanse spelers.

Bekijk ook

Stresstest

Met veertig collega's heeft Van Sparrentak de Europese Commissie daarom verzocht in kaart te brengen wat er gebeurt als die diensten daadwerkelijk uitvallen. "We hebben te lang gedacht: Amerika is onze vriend."

VVD-Europarlementariër Bart Groothuis deelt de zorgen en vreest ook dat Trump bepaalde diensten domweg uit laat zetten als wij niet naar hem luisteren. "Bijvoorbeeld met de sancties tegen het Internationaal Strafhof in Den Haag, die totaal afhankelijk is van Amerikaanse technologie", zegt hij.

Eigen boontjes doppen

"Het gaat gewoon op zwart als Trump dat wil. We zullen onze eigen boontjes moeten doppen. Dat hadden we zelf niet zo voorspeld, dat de Amerikanen zo ver van ons af zouden kunnen drijven. En dat betekent voor ons dat er niks anders op zit dan onze technologische industrie in eigen hand nemen," aldus Groothuis.

"Er zijn Europese alternatieven, maar nog niet op de schaal die we nodig hebben. Die zul je langzaam moeten gaan creëren." Die investeringen kunnen volgens beide Europarlementariërs in de honderden miljarden euro's lopen. De EU zou daarbij vooral regels moeten opstellen om ervoor te zorgen dat data van Europese burgers ook altijd in Europa blijft.

Bekijk ook

Cloud Kootwijk

Maar vast staat volgens de Europarlementariërs dat Europa op eigen digitale benen moet komen te staan. Techexpert Hubert vindt ondertussen dat Nederland het heft in eigen handen moet nemen: Cloud Kootwijk, een Nederlandse, veilige cloud voor overheid en zorg - voor e-mail, chat, videobellen en bestandsdeling - zou digitale soevereiniteit moeten garanderen.

De naam is een verwijzing naar Radio Kootwijk, waarmee de Nederlandse staat zichzelf een eeuw geleden onafhankelijk maakte van buitenlandse communicatienetwerken. Zsolt Szabó, Staatssecretaris Digitalisering en Koninkrijksrelaties, komt nog voor de zomer met een nieuwe Nederlandse cloudstrategie.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Grote zorgen bij klimaatwetenschappers om beleid Donald Trump, in Amerika én daarbuiten: 'Staan aan rand van afgrond'

Grote zorgen bij klimaatwetenschappers om beleid Donald Trump, in Amerika én daarbuiten: 'Staan aan rand van afgrond'
Het nieuwe beleid van Donald Trump is geen goed nieuws voor klimaatwetenschap
Bron: NASA / EenVandaag

De nieuwe regering van president Donald Trump in de Verenigde Staten zet het mes in klimaatonderzoek en klimaatbeleid. "Wetenschappers worden geïntimideerd, er heerst echt chaos."

Meer dan 30 jaar werkte Dan Costa bij de Environmental Protection Agency (EPA), het Amerikaans milieuagentschap. Als National Director was hij onder meer verantwoordelijk voor onderzoek naar luchtvervuiling en klimaatverandering, en de gevolgen daarvan voor de volksgezondheid.

'Volksgezondheid kon hen niets schelen'

Costa werkte onder zes verschillende presidenten. "Er was altijd wel verschil te merken tussen Republikeinse en Democratische regeringen", vertelt hij.

"Maar toen de eerste Trump-regering aantrad kregen we voor het eerst het gevoel dat volksgezondheid hen eigenlijk niets kon schelen. We merkten snel dat alles wat werd gedaan op het gebied van milieu en volksgezondheid door die regering werd geïsoleerd en gemarginaliseerd."

Frontale aanvallen

Wat nu gebeurt gaat volgens Costa nog een stap verder: "De toekomst van veel wetenschappelijk onderzoek is opeens onzeker, mensen beginnen het gevoel te krijgen dat ze aan de rand van een afgrond staan. Wetenschappers worden geïntimideerd, er heerst echt chaos."

Costa doelt op het rappe tempo waarmee wetenschap onder de regering-Trump onder druk komt te staan. Vooral de takken die niet in de politieke ambities van de regering passen, zoals onderzoek naar klimaatverandering en klimaatadaptatie, krijgen met frontale aanvallen te maken.

Bekijk ook

'Geweldige denkers'

"Wat mij verbijstert, is de snelheid waarmee wetenschap wordt afgebroken. Ik ben echt sprakeloos", reageert de Nederlandse klimaatwetenschapper Heleen de Coninck.

"En dat terwijl de Amerikaanse klimaatwetenschap zo belangrijk is voor verdere kennisopbouw op de hele wereld. Er zitten daar geweldige denkers."

Samenwerking van 'levensbelang'

De Coninck is verbonden aan de TU Eindhoven en de Radboud Universiteit in Nijmegen en schreef mee aan verschillende VN-klimaatrapporten. Regelmatig werkt ze samen met collega's in de Verenigde Staten. "Er zit daar enorm veel wetenschappelijke kracht, met veel relevante data."

"Klimaatverandering is echt een mondiaal probleem. Als we resultaten met z'n allen blijven delen kunnen bijvoorbeeld ook ontwikkelingslanden zich beter voorbereiden op klimaatverandering en extreem weer. Goede internationale samenwerking is van levensbelang, letterlijk."

Bekijk ook

Helft van personeel moet weg

Of deze internationale samenwerking blijft bestaan, is de vraag: onlangs liepen medewerkers van miljardair Elon Musk, die de overheid efficiënter en goedkoper wil maken, het hoofdkantoor binnen van de National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA). Dit onderzoeksinstituut is vergelijkbaar met het Nederlandse KNMI.

NOAA speelt in de VS een cruciale rol bij het voorspellen van gevaarlijke weersomstandigheden, het beschermen van de oceanen en het verzamelen van wetenschappelijke gegevens over klimaatveranderingen. Desondanks kregen medewerkers te horen dat de helft van het personeel op termijn moet vertrekken en dat het budget met zo'n 30 procent wordt gekort.

'Trump-loyalist zonder inhoudelijke kennis'

"We verwachten dat ook binnen de Environmental Protection Agency zoiets zal gebeuren", zegt Dan Costa. "Maar het is onduidelijk hoe drastisch de gevolgen zullen zijn."

Gerust is hij er in ieder geval niet op: "De nieuwe EPA-baas is een Trump-loyalist en hij heeft geen enkele kennis van milieuwetenschappen."

Bekijk ook

Klimaatdata veilig stellen

Ook de NASA ligt onder vuur. Met behulp van satellieten, onderzoeksvliegtuigen en grondstations wordt daar een breed scala aan klimaatdata verzameld. Gegevens zoals temperatuurveranderingen in de atmosfeer, hittegolven en afwijkingen in klimaattrends, maar ook smeltende ijskappen, zeespiegelstijging, extreme regenval en meer.

"NASA doet veel moeite om ervoor te zorgen dat de datasets beschikbaar blijven, bijvoorbeeld op veilige parallelle servers en websites", vertelt Costa. "Zelfs als de oorspronkelijke websites offline worden gehaald."

Data beschermen

Al In 2016 werd daarvoor de Environmental Data Governance Initiative opgericht. "Betrokken wetenschappers ontwikkelden een strategie om gegevens te bewaren", legt Costa uit. "Ze proberen data te beschermen, toegankelijk en up-to-date te houden. Dat is nu cruciaal, de situatie is erg onzeker."

De ontgoocheling onder wetenschappers is groot. "Waarheid en feiten lijken er niet meer toe te doen", stelt De Coninck vast. "De redelijkheid is echt zoek. Tegenwoordig ontkent men wetenschappelijke bevindingen vaak glashard, en dat is op lange termijn zeer zorgelijk. Dat zeg ik niet alleen als wetenschapper, maar ook als burger."

Bekijk ook

Duur onderzoek

De Coninck stoort zich ook aan de beeldvorming rondom zogenaamd duur en log onderzoek, zoals nu in de VS. "Bedrijven zoals die van Musk bouwen voort op onderzoek en innovatie die ook door de Amerikaanse overheid zijn betaald", legt ze uit.

"De talenten, zoals ingenieurs die er werken, zijn opgeleid dankzij de overheid", benadrukt de wetenschapper. "Dus het saneren van overheden op deze manier zorgt eerder voor een innovatie-armer land dan een innovatievere economie."

'We leven in cruciale periode'

Haar Amerikaanse collega Dan Costa hoopt dat de wetenschap niet verder wordt ondermijnd. "We leven in zo'n cruciale periode. Als we klimaatverandering willen aanpakken, kunnen we niet verder met een, of zelfs twee handen op onze rug gebonden."

"Ik kijk vaak naar mijn kleinkinderen en vraag me af: wat is de erfenis die mijn generatie aan deze jonge mensen zal nalaten?", sluit hij af.

Grote zorgen bij klimaatwetenschappers om beleid Donald Trump, in Amerika én daarbuiten

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant