Het ministerie van Defensie heeft jarenlang ten onrechte claims afgewezen van militairen die ziek zijn geworden door het werken met PX-10, een kankerverwekkende wapenreinigingsolie. Dat blijkt uit een uitzending van Dossier EenVandaag die vanavond wordt uitgezonden.
De claims van de ziek geworden militairen werden afgewezen door Defensie, op basis van een rapport van het RIVM uit 2011. Het RIVM stelt in dat rapport dat er geen causaal verband zou zijn tussen de zieke militairen en het werken met PX-10. Buitenlandse toxicologen hebben ernstige kritiek op dat rapport. Ze stellen dat de gehanteerde methode van het RIVM niet deugt. "Wetenschappelijk niet correct", zo zegt de internationaal vermaarde Belgische toxicoloog Prof. Dr. Jan Tytgat vanavond in Dossier EenVandaag. Na de eerste berichtgeving in 2008 en 2009 meldden zich duizenden militairen die met PX-10 hadden gewerkt.
Foute rekenmethode RIVM
De Belgische toxicoloog spreekt van een "foute rekenmethode" van het RIVM: "Men heeft een hoge blootstelling aan PX-10 van bijvoorbeeld twee weken verdeeld over een heel jaar. Dan kom je tot een lage waarde maar dat is een foute methode. Een korte periode in hoge mate blootgesteld worden aan een giftige stof, levert een zeer verhoogd risico op kanker op."
Defensie-top: "Doorgaan met kankerverwekkend middel PX-10"
Verder blijkt dat het ministerie in 1984, toen intern al jaren bekend was dat de wapenolie zeer kankerverwekkend was, ondanks die kennis besloot door te gaan met het gebruik van het middel. Dat staat te lezen in een brief van de Defensie-top, via de Wet openbaarheid van bestuur in handen van Dossier EenVandaag. In de brief, gedateerd 26 juni 1984 staat: "Het produkt PX-10 blijft bij de KM (evenals KL en KLU) gehandhaafd."
Tienduizenden militairen gebruikten PX-10
Het omstreden wapenreinigingsmiddel, dat zeer giftig en kankerverwekkend is, werd gebruikt vanaf de jaren zestig tot 1993. Zowel beroepsmilitairen als dienstplichtigen hebben met het middel gewerkt. Omdat de reinigingsolie ook gebruikt werd door dienstplichtige militairen, wordt geschat dat tienduizenden soldaten met het kankerverwekkende middel in aanraking zijn geweest. Het middel PX-10 werd gebruikt bij het reinigen van wapens en materieel in zowel de land-, luchtmacht en marine.
Het ministerie van Defensie en het RIVM wijzen de kritiek van de hand.
Ongeruste militairen en oud-militairen kunnen zich melden via Claimzorg.
Dossier EenVandaag is maandag van 21.25 u t/m 21.51 u te zien op NPO 2 en op EenVandaag.nl
Reactie RIVM
Het onderzoek is in opdracht van het ministerie van Defensie uitgevoerd. Het onderzoek is onder verantwoordelijkheid van het RIVM uitgevoerd door twee gerenommeerde en internationaal hoog aangeschrevenonderzoeksinstituten: Het Institute of Risk Assessment Sciences van de Universiteit Utrecht (IRAS) en hetInstitute of Occupational Medicine (IOM) uit het Verenigd Koninkrijk.2.Het rapport is in het Engels geschreven zodat externe review door buitenlandse deskundigen mogelijk was. Een Amerikaanse en een Deense expert hebben het rapport ook daadwerkelijk gereviewed.3.Doelstelling van het onderzoek was: het schatten van de blootstelling aan benzeen en vluchtige organische stoffen (VOS) door het gebruik van PX-10 en het schatten vanmogelijke gezondheidsrisico's door gebruik van PX-10 in het verleden. De nadruk lag daarbij op de relatie tussen benzeen en bepaalde kankervormen, met name leukemie4.De gevolgde werkwijze is conform de stand van wetenschappelijke kennis. Gebruikte benaderingen en gegevens zijn in overeenstemming met die van internationaal gezaghebbende organisaties, zoals de International Agency for Research on Cancer (IARC een onderdeel van de Verenigde Naties' Wereld Gezondheid Organisatie), de Nederlandse Gezondheidsraad en hetAmerikaanse National Institute for Occupational Safetyand Health (NIOSH) en het Environmental ProtectionAgency (US-EPA)5.Het gebruik van PX-10 in het verleden is niet goed bekend; Om het gebruik en de blootstelling zo goed mogelijk te reconstrueren zijn gesprekken gevoerd met (ex)medewerkers van Defensie die gewerkt hebben met PX-10, zowel militair als burgerpersoneel6.Omdat het benzeengehalte vooral in het verleden hoog was, konden in het onderzoek geen praktijk metingen meer uitgevoerd worden. Daarom zijn bij het IOM een serie experimenten uitgevoerd7.Omdat praktijk metingen niet meer mogelijk waren is de blootstelling en daaruit voortkomende risico op leukemie gemodelleerd op basis van een aantal aannamen die uitvoerig in het rapport beschreven zijn.8.De aannamen zijn gebaseerd op gesprekken met de ex-gebruikers van PX-10 (volume van de ruimte waarin gewerkt werd, ventilatie van die ruimte, werkduur, en werkomstandigheden, gebruik en verversing van PX-10,etcetera), op de wetenschappelijke literatuur en op deresultaten van de uitgevoerde experimenten9.Er zijn zgn. gevoeligheidsanalyses uitgevoerd om te kijken of andere aannames tot andere conclusies zouden leiden. Dit bleek niet het geval10.Benzeen wordt gezien als een genotoxischekankerverwekkende stof waarvoor geen erkende veilige ondergrens aan te geven is waar beneden geen risico's optreden. De hoogte van de risico's hangt af van de duur en de hoogte van de blootstelling; een langdurig hoge blootstelling geeft een hoger risico dan kortdurende lage blootstelling11.Bij de wetenschappelijke beoordeling van blootstelling aan kankerverwekkende stoffen in de arbeidssituatie wordt van lange termijn blootstelling uitgegaan; de norm voor benzeen in arbeidsomstandigheden (1 ppm) is daarop geënt. Uit het onderzoek blijkt dat deze norm niet overschreden is.12.Er zijn geen korte-termijn grenswaarden voor de arbeidssituatie die specifiek gericht zijn op beperking van de kankerrisico's door pieken in benzeenblootstelling13.De gangbare rekenwijze voor het schatten van het kankerrisico voor benzeen zijn geënt op lange termijn blootstelling; er zijn geen modellen voor beroepsblootstelling die uitgaan van piekblootstelling14.De gebruikte relaties voor het risico van benzeen komen uitwetenschappelijke onderzoeken in arbeidssituaties waarbij ook piekblootstellingen optraden; het risico dat samenhangt met dergelijke piekblootstellingen is dus al in de gebruikte relaties verwerkt15.Uit de risico analyse komt naar voren dat onder defensiepersoneel dat vele jaren dagelijks intensief met PX-10 werkte, er volgens de berekeningen sprake is van 0,03 extra gevallen per 1.000 mannen. Het is daarom onwaarschijnlijk dat er daadwerkelijk extra gevallen vanleukemie zijn opgetreden, zelfs als een paar duizend werknemers langdurig in hoge mate zijn blootgesteld aan PX-10.
PvdA en AFMP willen opheldering minister Hennis
De vakbonden en politiek willen opheldering van minister Hennis van Defensie naar aanleiding van de in Dossier EenVandaag geuite kritiek op RIVM-rapporten uit 2011 over giftige wapenreinigingsolie PX-10. Op basis van de rapporten worden claims afgewezen van militairen die stellen ziek te zijn geworden door het werken met PX-10. Lees verder.
Kamervragen PvdA en SP over gebruik PX-10
Defensiewoordvoerder van regeringspartij PvdA Angelien Eijsink en Kamerlid Jasper van Dijk stellen Kamervragen aan minister Hennis van Defensie over het gebruik van schoonmaakmiddel PX-10 in het leger. Lees verder.