radio LIVE tv LIVE
meer NPO start
  1. Homepage
  2. Waarom er een massaclaim komt tegen de Staat vanwege PFAS

Waarom er een massaclaim komt tegen de Staat vanwege PFAS

  1. 16-03-2024 15:55
  2. Klimaat en energie
  3. Auteur: Annefleur van Wanroij
Waarom er een massaclaim komt tegen de Staat vanwege PFAS
Bron: ANP

Tien organisaties, waaronder de militaire vakbond en actiegroep SchipholWatch, stellen de Staat aansprakelijk voor hoge PFAS-waardes in de grond. Advocatenkantoor Knoops dient namens de organisaties een massaclaim in. "We hebben onvoldoende overzicht."

Advocaten Geert-Jan en Carry Knoops bereiden een zaak tegen de Nederlandse overheid voor om de hoge PFAS-waardes in de grond. Komende week vindt eerst nog een gesprek plaats met de overheid. Knoops wil de zaak over een aantal weken indienen. Vooralsnog hebben zich tien organisaties aangesloten bij de claim, maar dit kunnen er nog meer worden. "We zijn nog bezig met de voorbereidingen", zegt Knoops tegen EenVandaag.

In drinkwater en eieren

Op honderden plekken in Nederland zit er te veel PFAS in de bodem. "Er zijn eigenlijk heel veel plekken waar gewerkt wordt met PFAS. Soms ook zonder dat de werknemers of ook de fabrieken dat heel goed door hebben en weten", zegt hoogleraar milieu-ecologie aan de Universiteit van Amsterdam Annemarie van Wezel.

Ze snapt wel dat er onvrede is. "Drinkwaterproducenten kunnen alleen met veel meer moeite goed drinkwater produceren. Iemand die een kip in de tuin heeft, mag maar twee kippeneitjes per week eten, mensen moeten voorzichtig zijn met groenten uit hun eigen tuin", zegt ze.

Bekijk ook

info

Wat is PFAS?

PFAS is een verzamelterm voor een groep van duizenden chemische stoffen met bijzondere eigenschappen. Ze zijn stabiel en stoten zowel water als vetten af. Dat is erg handig. Daarom zijn ze de afgelopen decennia in allerlei producten verwerkt: van pizzadozen en koekenpannen tot regenjassen en blusschuim.

Stoffen die onder de verzamelterm PFAS vallen komen niet van nature in de natuur voor. Ze zijn door de mens gemaakt. Van een aantal van deze stoffen is bekend dat ze een schadelijk effect hebben op milieu en gezondheid. Ze staan ook bekend als eeuwige chemicaliën, omdat ze nauwelijks oplossen.

Bekijk ook

Veroorzaker ziektes

Volgens het RIVM krijgen Nederlanders nu al te veel PFAS binnen, door bijvoorbeeld voedsel. Grote hoeveelheden kunnen ziektes veroorzaken. "We zijn nog veel aan het ontdekken over PFAS", zegt Wezel.

"We weten bijvoorbeeld dat het voorkomt op plekken waar de brandweer brandblusoefeningen heeft gedaan, want blusschuim bevat vaak deze stof. Denk ook aan plekken waar vuilnis verwerkt wordt."

Bij wie ligt de verantwoordelijkheid?

De vraag is dan: hoe terecht is het dat de claim van de organisaties tegen de Staat is? Milieuwetenschapper Annemarie Wezel zegt dat er veel partijen verantwoordelijk zijn voor PFAS in onze bodem. Toch vindt ze het terecht.

"Ik vind het raar om de verantwoordelijkheid alleen maar bij de industrie te leggen", zegt ze. "Uiteindelijk komt het beleid toch vanuit de Nederlandse Staat. Het maken van wetten, het toezicht en het handhaven zijn allemaal verantwoordelijkheden van de Staat."

Bekijk ook

Vergunningen

"Tijdens het verlenen van vergunningen vanuit de Staat is nou niet enorm doorgevraagd over welke stoffen er worden gebruikt", vervolgt Wezel. Ze vindt dat de Staat strengere eisen zou kunnen stellen aan de industrie, waarbij ze eisen dat ze aantonen welke stoffen ze gebruiken en welke daarvan in het milieu terechtkomen.

"Dat is onvoldoende gedaan en dat is vandaag de dag nog steeds zo. We hebben te weinig overzicht", zegt ze.

De eis van de organisaties

De tien organisaties eisen dat er wordt ingegrepen. Voor actiegroep SchipholWatch belangrijk omdat er in de omgeving van Schiphol veel plekken zijn waar het gehalte PFAS-gehalte ver boven de grenswaarden ligt. Een andere organisatie die zich aansluit is het ouderen netwerk West-Friesland. Zij doen mee met de massaclaim van Knoops omdat het in het dorp Westwoud slecht gaat met de gezondheid van bewoners.

De Vakvereniging Brandweer Vrijwilligers (VBV) sluiten zich ook aan bij de claim. Jarenlang zijn brandweermensen tijdens het blussen geconfronteerd met schadelijke PFAS-chemicaliën. Het zit in rook, blusschuim en de brandweerpakken. Ze willen daarom weten wat het effect daarvan is op hun gezondheid, maar de leiding weigert zo'n onderzoek.

Bekijk ook

Schoonmaken?

Het is onmogelijk om alle PFAS die nu in de grond ligt schoon te maken, zegt Wezel. Toch is ingrijpen op andere vlakken wel mogelijk. "Je kunt ingrijpen op de bestaande plaatsen waar PFAS in het milieu komt. Die kraan kan je dicht zetten, zodat het probleem niet erger kan worden", zegt ze.

Verder kan de Staat ingrijpen door toezicht en handhaving. "Er worden vrij weinig metingen gedaan. Er moet gezorgd worden dat er gegevens komen waar PFAS in het milieu komt. Zo geef je een beter inzicht."

Grond PFAS-vrij maken

De Staat kan de industrie ook strengere regels opleggen en beter uitvragen hoe de industrie werkt: "Wat zit er nou eigenlijk in jullie afvalstromen en zorg ervoor dat die beheerst worden", zegt de milieuwetenschapper.

Hoewel schoonmaken lastig is, zou je volgens Wezel op plekken waar veel PFAS is, wel moeten ingrijpen. "Op hele erge plekken zoals waar brand werd geblust of bij een vuilstort zou je de grond PFAS-vrij kunnen maken."

Dit is waarom er een massaclaim komt tegen de staat vanwege PFAS

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

'Overgebleven' stroom van trams en metro's ergens anders gebruiken om elektriciteitsnet te ontlasten? 'Deel van oplossing'

  1. 31-03-2025 18:20
  2. Klimaat en energie
  3. Auteur: Femke Knaven
'Overgebleven' stroom van trams en metro's ergens anders gebruiken om elektriciteitsnet te ontlasten? 'Deel van oplossing'
Een metro-toestel van vervoersbedrijf RET
Bron: ANP

Om het overvolle stroomnetwerk te ontlasten, wordt gezocht naar creatieve oplossingen. Minister Sophie Hermans en staatssecretaris Chris Jansen sluiten vandaag een 'netcongestiedeal' met de ov-sector om netcongestie tegen te gaan.

Elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen: ons stroomnetwerk is overvol. Netcongestie wordt dat genoemd.

File op het net

"We kunnen spreken van file op het elektriciteitsnet", zegt energieanalist Sanne de Boer van de Rabobank. "Vergelijk het met de de snelweg. Als iedereen tegelijk wil invoegen, dan kan dat niet."

"Hetzelfde gebeurt op het stroomnet. De afgelopen jaren heeft iedereen meer elektriciteit verbruikt, en vaker op hetzelfde moment. Dat past niet."

Deal met de ov-sector

Om deze zogenoemde netcongestie te bestrijden, is de komende 15 jaar een investering van 195 miljard euro nodig, volgens het Rijk. In de tussentijd wordt er gezocht naar creatieve oplossingen.

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei en staatssecretaris Chris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu sluiten daarom vandaag een 'netcongestiedeal' met de openbaar vervoerssector. Het idee is dat het openbaar vervoer gaat helpen om de druk op het elektriciteitsnet te verminderen.

Bekijk ook

Efficiënter gebruikmaken van infrastructuur

"Op deze manier kunnen we efficiënter gebruikmaken van de infrastructuur die er al is", legt De Boer uit. "Openbare vervoersbedrijven maken gebruik van hun eigen elektriciteitsnetten. Op sommige momenten zijn die kabels hard nodig, bijvoorbeeld in de ochtend- en avondspits", legt ze uit.

"Maar wanneer er minder openbaar vervoer rijdt, kunnen de kabels gebruikt worden om auto's of elektrische bussen op te laden. Hier hoef je dus geen extra kabels voor in de grond te leggen."

Idee op een bierviltje

Het Rotterdamse ov-bedrijf RET is al volop bezig met duurzaam gebruik van energie. "Naast het delen van ons stroomnet, hebben we nu ook een batterij in de buurt van de Erasmusbrug geplaatst", vertelt technicus Leo Vliegenthart van de RET.

"5 jaar geleden heb ik het idee op een bierviltje geschreven. Het woord 'netcongestie' bestond toen nog niet eens."

Bekijk ook

Batterij die werkt als powerbank

"Op het moment dat er een tram voorbij rijdt, en die remt, dan levert die tram energie terug aan de batterij. De batterij wordt op deze manier continu opgeladen en werkt kostenefficiënt", legt Vliegenthart uit. "De batterij fungeert als powerbank."

De opgeslagen stroom kan weer gebruikt worden om andere voertuigen op te laden. "Op deze manier proberen wij de 'file' op het stroomnet te omzeilen en dragen wij 20 tot 25 procent bij aan de laadsector van Rotterdam."

Alleen geschikt voor kleine hoeveelheden

Maar ondanks de voordelen van zo'n batterij blijft energieanalist De Boer sceptisch. "Batterijen zijn zeker functioneel", zegt ze. "Maar ze nemen ook veel ruimte in."

"Bovendien zijn batterijen alleen geschikt om kleine hoeveelheden energie voor korte tijd op te slaan", vervolgt ze. "Helaas kunnen we de overtollige zonnestroom van de zomer niet bewaren tot aan de winter."

Bekijk ook

Klein deel van de oplossing

Volgens De Boer is het getekende convenant tussen het Rijk en de ov-sector niet de hele oplossing voor netcongestie. "We moeten niet verwachten dat we hierdoor uit de problemen zijn. Het is ook nodig om de netten te verzwaren, maar dit kost veel tijd en geld."

"Slimmer gebruikmaken van de infrastructuur die we hebben, is een 'no-brainer'. Maar het blijft een klein deel van de oplossing."

'Overgebleven' stroom van trams en metro's ergens anders gebruiken om elektriciteitsnet te ontlasten? 'Deel van oplossing'

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant