Dit is hoe Overste Theo het verdelen van de ziekenhuisbedden heeft georganiseerd: 'Dit had normaal minstens een jaar gekost'

Als militair diende 'Overste Theo' in grote conflictgebieden als Libanon, Irak en Afghanistan. Maar het opzetten van het centrum waar de hele landelijke intensive care-bezetting wordt gecoördineerd is ook voor hem ongekend. "Ik zal deze nooit vergeten."

Overste Theo van der Zanden zette samen met medewerkers en studenten van het Erasmus Medisch Centrum in enkele dagen een organisatie op die nu de volledige intensive care-bezetting in Nederland coördineert. Het opzetten van dat Landelijke Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS) was een monsteronderneming, in de stijl van defensie.

Zorg als in oorlogsgebied

Het ging eigenlijk heel snel. Overste Theo van der Zanden liet een filmpje zien over de manier waarop de 43e geneeskundige compagnie uit Havelte de zorg in oorlogsgebieden coördineert. Het was direct genoeg om het team te overtuigen dat in opdracht van minister Hugo de Jonge een centrum in het leven moest roepen om de capaciteit van ic-bedden in Nederland in kaart te brengen. "Laten we het dan maar zo doen en willen jullie ons helpen?"

Zo belandt de Overste in Rotterdam. Drie weken lang overnachtte hij bij zijn zoon in Den Haag, omdat zijn woonplaats Joure nu eenmaal net iets te ver is. Met een ploeg geneeskundestudenten en enkele artsen van het ErasmusMC begint hij muren in de zorg af te breken die al decennia bestaan.

Strakke structuur in crisisgebied

Ernst Kuiper, voorzitter van het landelijke netwerk acute zorg en bestuursvoorzitter van Erasmus MC zag direct een rol voor defensie in het bestrijden van de crisis. "Toen minister Hugo de Jonge en ik er voor het eerst over spraken, op een vrijdagavond nu 3 weken geleden, was het voor mij meteen duidelijk dat defensie erbij betrokken moest worden. Zij weten hoe je een strakke structuur neerzet in een crisisgebied."

"De militair die leiding geeft aan het team dat alle zorgregio's en ziekenhuizen, patiënten, ambulances en traumaheli's inzet heet de Battle Captain", zegt Kuipers. "Ik heb gevraagd of ik die titel ook een keer mag voeren, maar dat mocht niet." Kuipers mag dan af en toe graag grapjes maken over de militaire cultuur, hij is maar wat blij dat Overste Theo er is, inclusief alle militaire terminologie.

Doelgericht

'Overste Theo', zijn achternaam wordt bij het LCPS meestal niet gebruikt, zet een heel andere cultuur neer. "Bij defensie gaat het om het effect. We stellen een doel vast en zetten dan alle middelen in die nodig zijn om dat doel te bereiken. Dat is een andere benadering dan gebruikelijk in de civiele geneeskunde."

En dat valt ook Bas Leerink, het hoofd van het coördinatiepunt, op. "Wat we nu voor elkaar krijgen had normaal gesproken minimaal een jaar gekost in de zorg", legt hij uit. "En dan waren we het nog steeds niet allemaal eens geweest. We hebben dit nu gedaan in enkele dagen."

'Daar doe ik alles voor'

Het doel waar Overste Theo in dit geval over spreekt, is om alle corona-patiënten in Nederland de beste zorg te leveren. "Daar doe ik alles voor, het gaat mij erom dat ik mezelf elke avond in de spiegel aan kan kijken en kan zeggen: 'Ik heb er alles aan gedaan om ervoor te zorgen dat deze soldaat dit overleeft'."

Hij vertelt dat dit desondanks niet altijd lukt. "Ik heb in Afghanistan iemand niet kunnen redden, maar ik kan mezelf in de spiegel aankijken." Die mentaliteit heeft van der Zanden overgebracht op de co-assistenten die de telefoons bemannen.

'Jullie zitten voor altijd in mijn hart'

Drie weken nadat het LCPS begon, eindigt de opdracht voor Overste Theo. Zijn opvolger is al aangekomen in Rotterdam. De Overste heeft afscheid genomen van zijn mensen, militairen en burgers, met een 'akkefietje': een traditioneel drankje dat de compagnie in Havelte drinkt na elke missie om het succes te vieren, 'maar ook om de gevallenen te gedenken'.

Het is een emotioneel moment wanneer de Overste het Erasmus MC vaarwel zegt. Bijna verslikt hij zich, maar hij houdt zich nog net goed: "Elke missie gaat in je systeem zitten. Ik was in Libanon, in Irak, in Afghanistan. Maar deze zal ik nooit vergeten: jullie zitten in mijn hart."