Door de verkiezingswinst van het christendemocratische CDU/CSU schuift de Duitse regering waarschijnlijk op naar rechts. Wat betekent deze uitslag voor Nederland en andere Europese landen? "Nederland en Duitsland zitten erg op één lijn."

Lijsttrekker Friedrich Merz van CDU/CSU is de beoogde opvolger van de huidige bondskanselier Olaf Scholz. Merz heeft aangegeven dat hij haast wil maken met het vormen van een regering.

Ideeën overlappen

"Ik denk dat het voor Nederland niet slecht is als Merz de nieuwe bondskanselier wordt", zegt Hanco Jürgens van het Duitsland Instituut. "De ideeën van de CDU zijn over het algemeen in lijn met wat Nederland politiek gezien wil. Bijvoorbeeld als het over financiën gaat: zuinig aan doen en niet te veel geld over de balken smijten."

Ook op het gebied van defensie zijn er overeenkomsten, volgens Jürgens. En als het om Amerika gaat, dat heeft aangekondigd dat het zonder Europa wil beslissen over het einde van de oorlog in Oekraïne. Duitsland is er, net als Nederland, geen voorstander van om alles Europees te regelen, zonder Amerika. "Het zal er alles aan doen om Amerika toch te betrekken."

Afhankelijk voor kernwapens

Dat Duitsland en Nederland wat dat betreft op één lijn liggen, heeft ermee te maken dat zowel Nederland als Duitsland geen eigen kernwapens hebben, legt Jürgens uit.

"We zijn afhankelijk van de Amerikaanse 'veiligheidsparaplu'. En een sterkere kanselier, zoals Merz, is ook in het belang van Nederland."

Europees leger

Eerdere uitspraken van Merz hintten erop dat hij de positie van Europa wil versterken met een Europees leger. Toch is het volgens Jürgens afwachten of dat ook daadwerkelijk gaat gebeuren. "Dat hebben we al eerder gezien met Angela Merkel en Macron. Zij hadden ook allerlei ideeën over een Europees leger, die uiteindelijk nooit gerealiseerd zijn", vertelt de Duitslandkenner.

"Uitspraken zijn mooi, maar of ze ook werkelijkheid worden, moeten we zien. Bovendien zijn de Fransen en Duitsers niet alleen. Die moeten ook rekening houden met Polen, Denemarken, Tsjechië en Nederland. Dus er is nog heel veel tijd nodig om zulke ideeën vorm te geven."

'Duitse economie raakt ons minder hard'

Naast defensie, was ook de economie een belangrijk verkiezingsthema. De huidige Duitse economie staat namelijk erg onder druk. Economen waarschuwden eerder al dat de kwakkelende Duitse economie invloed kan hebben op Nederland. Ook Jürgens ziet dat: "Als het niet goed gaat in Duitsland, heeft dat ook gevolgen voor Nederland, met name voor toeleveranciers van bijvoorbeeld de auto-industrie."

Maar volgens hem hoeven we ons wat dat betreft nog geen grote zorgen te maken. "Het spreekwoord 'als Duitsland niest wordt Nederland verkouden', gaat tegenwoordig minder op. Dit omdat wij meer internationale industrie hebben gekregen, zoals ASML. Dat maakt ons onafhankelijker." Bovendien ziet Jürgens dat de Nederlandse economie gegroeid is, waardoor wat er in Duitsland gebeurt, ons minder hard zal raken.

Weinig geld naar de EU

Hoewel Merz voorstander is van samen optrekken binnen Europa, merkt Jürgens ook op dat de Duitse lijsttrekker daar niet te veel geld aan wil uitgeven. "En dat is denk ik wel een probleem. Want de komende jaren zal er toch veel geld moeten worden uitgegeven aan de EU, bijvoorbeeld aan de Europese defensie-industrie. En dat zie ik nog niet zo snel gebeuren. Juist niet, omdat Merz eigenlijk het begrotingstekort niet wil laten oplopen en zuinig is als het gaat om Europa."

Jürgens: "Merz wil dat Duitsland de grootste economie van Europa is en dus ook de leiding moet nemen in het debat. Het is wel duidelijk dat Merz een beetje een haantje de voorste is. Duitsland wil de leiding nemen, vooral nu Trump zijn handen lijkt af te trekken van Europa."

Signal wint steeds meer terrein in Nederland. Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 23.000 leden van het Opiniepanel. Van alle deelnemers heeft 35 procent de chatdienst gedownload. Toch stopt bijna niemand zomaar met WhatsApp.

Een derde van de panelleden (35 procent) heeft Signal inmiddels op hun telefoon, maar vrijwel iedereen houdt WhatsApp ernaast. Slechts 1 procent zegt alleen nog maar via Signal te communiceren.

Tussen twee werelden

Mensen die beide chatdiensten gebruiken, hebben het gevoel dat ze 'tussen twee werelden zitten'. Iemand schrijft: "Ik wil er heel graag vanaf, maar ik merk nu hoe afhankelijk ik en anderen om me heen zijn geworden van WhatsApp. De hele tijd tussen de appdiensten wisselen is ook geen doen."

Jongeren (18-24 jaar) en theoretisch opgeleiden maken relatief vaak gebruik van Signal. Bijna de helft (47 procent) van die laatste groep heeft Signal gedownload, maar ook daar blijft het in 99 procent van de gevallen in combinatie met WhatsApp.

'Discussie overdreven'

Veel praktisch opgeleiden blijven WhatsApp voorlopig trouw. Van hen heeft 21 procent Signal geïnstalleerd. 7 op de 10 gebruiken alleen WhatsApp.

Mensen die alleen WhatsApp gebruiken, laten weten de discussie 'overdreven' te vinden of 'niet zo te volgen'. Hun vrienden, familie of collega's hebben ook nog niet voorgesteld om over te stappen naar Signal.

'Ze weten toch al alles van me?'

Sonja Wijker-Cornelissen (68) stapte in 2021 over naar Signal, na een discussie met haar zoon over de nieuwe privacyvoorwaarden van WhatsApp. "Ik had per ongeluk op 'ja' geklikt, zonder echt te lezen wat ik goedkeurde", zegt ze. Sindsdien probeert ze bewust minder afhankelijk te zijn van grote techbedrijven. Zo zit ze niet op Facebook en Instagram.

Toch gebruikt ze WhatsApp ernaast, omdat veel mensen in haar omgeving niet willen overstappen. "Als ik het erover heb, zeggen ze vaak: 'Signal, wat is dat?' of: 'Ze weten toch al alles van me.' Het voelt voor velen als te veel gedoe om met een nieuwe app te beginnen."

'Iedereen meenemen is een enorme klus'

Ook Hugo Bausch (65) probeert zijn netwerk in beweging te krijgen. Hij stapte over naar Signal na de inauguratie van Trump - hij niet langer wilde meewerken aan het verdienmodel van grote techbedrijven. "Ik ben gedreven door de wil om iets te veranderen", zegt hij. "En dan is dit een kleine, maar wel een concrete stap die ik zélf kan zetten."

Maar in de praktijk is dat lastig. "Ik zit in een VvE-bestuur, daar heb ik ze wel overtuigd, maar bij de andere bewoners is het lastiger." Zijn familie meekrijgen blijkt ook niet eenvoudig: "Ik heb veel digibeten in de familie." Daarom blijft hij WhatsApp voorlopig nog gebruiken, al heeft hij gezegd dat hij er half april mee stopt.

'Begin er moe van te raken'

Een op de vijf (20 procent) vindt het irritant als anderen hen proberen over te halen om over te stappen op Signal. Die voorstellen zijn in veel groepsapps voorbij gekomen.

"Het is nu een paar keer gebeurd in groepsapps en ik begin er moe van te raken. Ik heb geen zin om me te laten opdringen", schrijft een deelnemer.

Het schandaal rond de kinderopvangtoeslag speelde een grote rol bij de uithuisplaatsing van kinderen uit gedupeerde gezinnen. Dat concludeert een onafhankelijke commissie onder leiding van Mariëtte Hamer, die daar onderzoek naar heeft gedaan.