Diepzeemijnbouw mogelijk cruciaal in energietransitie, maar verzet van natuurbeschermers is groot

Ze groeien op 4.500 meter diepte en worden de 'truffels van de oceaan' genoemd: mangaanknollen. Mijnbouwbedrijven willen de knollen naar boven halen voor de productie van accu's voor elektrische auto's. Maar natuurbeschermers zijn daar fel op tegen.

"Kijk eens", zegt Gerard Barron, terwijl hij een mangaanknol omhoog houdt. Hij is de directeur van het Canadese diepzeemijnbouwbedrijf The Metals Company en staat erom bekend altijd een mangaanknol op zak te hebben. Ook nu blijkt dat het geval te zijn. "Hier zie je de verbazingwekkende creatie van Moeder Natuur."

Tientallen miljarden stenen

"Alle belangrijke materialen zitten in één mooie kleine steen", zegt Barron. "En dan heeft Moeder Natuur er ook nog voor gezorgd dat op één plek in de oceaan tientallen miljarden van deze stenen bij elkaar liggen." Die plek in de oceaan wordt de Clarion Clipperton Zone genoemd en bevindt zich tussen Hawaï en Mexico, 4,5 miljoen km² groot.

Mangaanknollen zijn ook op andere plekken in de oceaan te vinden, maar de miljarden knollen in de Clarion Clipperton Zone zijn volgens Barron heel bijzonder. "Ze zitten propvol nikkel, kobalt, platina en koper. En dat zijn precies de materialen die we nodig hebben voor de accu's van onze elektrische auto's."

Knollen opzuigen

Volgens het Internationaal Energieagentschap (IEA) is er tot 2040 minimaal 70 procent meer vraag naar metalen en mineralen voor elektrische auto's en windmolens. In de energietransitie zijn deze onmisbaar: voor batterijen en zonnecellen is de inhoud van de mangaanknollen van groot belang.

Barron is dan ook hard bezig om in 2026 met diepzeemijnbouw te kunnen beginnen. "Alle techniek is er, mede dankzij het Nederlandse bedrijf Allseas, die het systeem ontwikkelde waarmee de knollen van de bodem kunnen worden opgezogen."

Elektrische robot

Anders dan bij mijnbouw op land hoeft er bij diepzeemijnbouw niet geboord te worden, er wordt gezogen. Knollenstofzuigers op de zeebodem staan in verbinding met een schip op het wateroppervlak.

"Een elektrische robot doet beneden op 4.500 meter het werk", vertelt Barron. "De robot spuit horizontaal water op de knollen die dan loskomen en kunnen worden opgezogen."

Milieu-impact

Via een kilometerslang 'rietje' komt de knollenoogst naar boven. "En ja, een spons of zeekomkommer zal helaas soms worden meegezogen", geeft Barron toe. "Ik zeg dus niet dat diepzeemijnbouw geen milieu-impact heeft, maar de schade is vele malen kleiner dan de impact van mijnbouw op land."

"Dat weten we omdat we de afgelopen 10 jaar honderden miljoenen dollars hebben uitgegeven aan onderzoek. Onze robots zijn gemonitord door 50 apparaten die meten hoe ver het geluid reikt en hoezeer het bodemmateriaal wordt verstoord. De impact blijkt minimaal en lokaal te zijn."

Nog een ecosysteem plunderen?

Meike Rijksen van Greenpeace is het daar sterk mee oneens. "De impact is veel groter", zegt ze. "De klimaatcrisis die is ontstaan doordat we de aarde hebben geplunderd, kun je niet oplossen door nóg een ecosysteem te plunderen."

"De mangaanknol is onderdeel van een uniek en kwetsbaar ecosysteem wat er miljoenen jaren over heeft gedaan om zich te vormen. Eenmaal weg komt hij nooit meer terug. Het ecosysteem herstelt niet zomaar en de gevolgen daarvan kunnen we nog helemaal niet overzien. Wij vinden de bedrijven die deze metalen naar boven willen halen daarom zeer onverantwoordelijk."

Bron: Eenvandaag

'Weg is weg'

Rijksen krijgt bijval van Henko de Stigter. Hij is marien geoloog bij het NIOZ, het Koninklijk Nederlands instituut voor onderzoek der zee. Het liefst zou hij nog zo'n 5 à 10 jaar op de pauzeknop drukken voor er met diepzeemijnbouw wordt begonnen. "Totdat we meer weten over de gevolgen. Er leven allerlei onontdekte soorten die mogelijk een belangrijke 'taak' in het grote geheel hebben."

De diepzeebodem is een nog onbekend gebied, vertelt hij, waar de mens zich eerder niet mee heeft bemoeid. "We waren druk met het land en het heelal. Maar het is echt belangrijk om te weten weten wat we verstoren. Want weg is weg."

Zuurstof en CO2-opname

"Mangaanknollen lijken dan wel op aardappels, maar ze doen er miljoenen jaren over om te groeien", vertelt De Stigter. "Er zijn niet elk jaar nieuwe zoals met aardappels. We weten nog niet zeker of dat erg is."

"Wat we wel weten is dat we de oceaan nodig hebben voor het leven op aarde. We moeten heel voorzichtig zijn. Oceanen zorgen voor de helft van de zuurstofproductie op aarde en absorberen maar liefst een kwart van de wereldwijde CO2-uitstoot."

Protest

In de afgelopen jaren protesteerde Greenpeace op allerlei plekken tegen diepzeemijnbouw. "We hebben wereldwijd enorm hard gewerkt om overheden te overtuigen om diepzeemijnbouw te stoppen nog voordat het begint. We informeren het publiek en praten met wetenschappers", vertelt Meike Rijksen. "Gelukkig staan we daar niet alleen in. Heel veel wetenschappers trekken aan de bel en zeggen 'doe dit niet'. Maar ook bedrijven als BMW en Renault hebben al aangegeven geen materialen uit de diepzee te gaan gebruiken."

Greenpeace protesteerde ook bij de onderzoeksboten van The Metals Company van Gerard Barron. Dat neemt hij hen erg kwalijk. "Ik vind Greenpeace onverantwoordelijk bezig. En ik begrijp niet waarom ze onze onderzoeken naar de gevolgen van diepzeemijnbouw saboteren. Waarom wil je niet meer kennis vergaren?"

'Houding Greenpeace is schadelijk'

"We moeten stoppen met fossiele brandstoffen, maar dat kan alleen als we allemaal elektrisch gaan rijden. Voor accu's hebben we bepaalde materialen nodig, maar die willen we niet meer via mijnbouw op land winnen. Waarom dan niet de oceanen verkennen, die vol liggen met deze metalen? Ik vind hun houding echt schadelijk." Het liefste zou Barron samen met NGO's als Greenpeace optrekken. "We willen allemaal hetzelfde: een gezondere planeet."

Maar voor Rijksen zijn de onderzoeken van Barron niet onafhankelijk en betrouwbaar genoeg. "Wij zijn groot voorstander van onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek. Maar de onderzoeken die worden uitgevoerd door de mijnbouwbedrijven zijn er vooral op gericht om de weg open te breken voor diepzeemijnbouw. En daar zijn wij heel kritisch op."

De circulaire economie

Hoe komen we dan wel aan materialen om voldoende accu's elektrische auto's te kunnen maken? Rijksen vindt dat we het geld dat nu geïnvesteerd wordt in diepzeemijnbouw moeten besteden aan het ontwikkelen van alternatieven. "Meerdere onderzoeken laten zien dat als we nu inzetten op innovatie en betere recycling, we zelfs de huidige vraag naar metalen kunnen doen laten afnemen."

Gerard Barron is het met Greenpeace eens dat een circulaire economie het beste is voor de wereld, maar hij denkt niet dat deze nu al haalbaar is. "We hebben nog miljarden tonnen metalen nodig voor al die accu's. Daarom moeten we nog zeker 30 jaar materialen winnen. Pas dan hebben we genoeg voor 100 procent recycling."

Dubbele mijnbouw, dubbele problemen

"En ik beloof je, dan stop ik direct met de diepzeemijnbouw", besluit hij. Greenpeace is net als Barron voor het stoppen met mijnbouw op land, maar denkt niet dat diepzeemijnbouw als vervanging daarvan gaat dienen.

"Het is niet zo dat als we mijnbouw op zee toelaten, het dan op land niet meer gebeurt. Dan hebben we straks mijnbouw in de zee én mijnbouw op land en zitten we dubbel in de problemen."