Dat we ons mentaal moeten voorbereiden op een oorlog kwam eind december 2024 hard aan. Daarmee kwamen vragen over wat dat precies betekent voor de jonge generaties. Staatssecretaris Gijs Tuinman zegt dat de dienstplicht voorlopig nog niet aan de orde is.

"Waar ik naar opzoek ben zijn mensen die vrijwillig zouden willen werken voor Defensie", zegt staatssecretaris van Defensie Gijs Tuinman. Naast een professioneel leger met opgeleide soldaten, zijn er ook niet-militaire functies die achter de schermen gespecialiseerd zijn in bijvoorbeeld IT, kunstmatige intelligentie en logistiek.

Geen 'actieve' dienstplicht, tenzij dreiging

Daarmee geeft de staatssecretaris aan voor nu geen reactivering van de dienstplicht nodig te hebben. Dat zou natuurlijk kunnen veranderen op het moment dat een dreiging heel serieus wordt of andere landen hulp nodig te hebben.

Hoewel de dienstplicht nooit volledig is afgeschaft, hoeven jongeren zich niet meer laten keuren. Jaarlijks krijgen ongeveer 200.000 17-jarigen een brief over de dienstplicht.

Staatssecretaris wil samenleving weerbaarder maken

Tegelijkertijd geeft Tuinman aan dat een brief over de dienstplicht ook andere functie heeft: "We moeten onze samenleving weerbaarder maken. Dat besef moet er komen en een brief over de dienstplicht hoort daar nou eenmaal bij."

Een andere kant van de dienstplichtbrief is dat Tuinman ook ziet dat het bij sommige jongeren juist enthousiasme voor Defensie opwekt. In de brief wordt namelijk verwezen naar de mogelijkheid om een Dienjaar te doen. Dat is een vrijwillig jaar waar jongeren bij alle verschillende onderdelen van Defensie mee mogen kijken. "Dit aantal blijft enorm groeien. Ik heb maar rond de 1.200 plekken, maar ik heb al meer dan 4.000 aanmeldingen", vertelt de staatssecretaris daarover.

Hulp uit de samenleving

Maar wat als er toch iets desastreus gebeurt op geopolitiek gebied? "Onze krijgsmacht is daar eigenlijk altijd klaar voor", zegt de staatssecretaris. Toch heeft hij op zo'n moment dan wel de hulp nodig van de hele samenleving, gaat Tuinman verder. "Want achter ieder persoon die in de frontlinie staat, heb je ongeveer 7 of 8 mensen achter de schermen nodig die zich ontfermen over de logistiek, IT en voeding."

Voor een tekort aan mensen maakt Tuinman zich op dit moment niet per se zorgen: "Het is normaal dat als er écht een dreiging is, de percentages voor mensen die iets willen bijdragen omhoog gaan."

Investeren in krijgsmacht

Op de vraag hoe reëel die dreiging is, is geen antwoord te geven. Toch benadrukt de staatssecretaris van Defensie het belang om te investeren in de krijgsmacht om altijd net die paar procent beter te kunnen zijn. "Allereerst is dat om kwaadwillenden af te schrikken", vertelt Tuinman. "En daarna, mocht het tot een agressiedaad komen, dan moet je kunnen winnen."

Sinds 2015 is het budget voor Defensie van 8 miljard naar 24 miljard verhoogd. "Ik ben er natuurlijk zelf de afgelopen 25 jaar bij geweest dat Defensie na de val van de muur klein is gemaakt". Dat Defensie nu een andere rol krijgt in de samenleving is dan ook nog een kwestie van gewenning", zegt Tuinman.

China en de VS slaan elkaar om de oren met heffingen. De verwachting is dat veel goedkope Chinese spullen onze markt op komen. "Een rampscenario", zegt Magali. "We hadden al zorgen om de bizar slechte arbeidsomstandigheden. Dit komt dat niet ten goede."

Voor de derde keer is een advocaat van Ridouan Taghi gearresteerd. Vito S. zou berichten van Taghi hebben doorgegeven aan contacten buiten de gevangenis. Wat is er aan de hand in deze omvangrijke zaak? "Kent geen precedent."

Justitie-verslaggever Bram de Waal en voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Strafrechtadvocaten (NVSA) Dennis Wolters beantwoorden zes vragen.

1. Hoe is S. in beeld gekomen als verdachte?

"Het strafrechtelijk onderzoek naar de advocaat is in december 2024 begonnen met informatie van de AIVD", zegt justitie-verslaggever bij EenVandaag Bram de Waal. "In een zogenoemd ambtsbericht aan het OM meldde de inlichtingen- en veiligheidsdienst dat de advocaat berichten van zijn cliënt naar buiten doorgeeft aan personen uit het criminele netwerk van Taghi."

"De politie heeft de afgelopen maanden de verdenkingen tegen de advocaat onderzocht. Opgenomen telefoongesprekken en andere vertrouwelijke communicatie zijn door een rechter-commissaris beoordeeld of deze onder het verschoningsrecht van de advocaat zouden vallen. Delen van deze opnamen zijn door de rechter-commissaris beschikbaar gesteld aan het onderzoeksteam."

2. Hoe bijzonder is deze zaak?

Volgens voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Strafrechtadvocaten Dennis Wolters is zoiets nog nooit eerder voorgekomen. "Het is ongelofelijk droevig dat het is gebeurd. En dan ook nog eens in dezelfde zaak. Maar ja, deze zaak is ook uniek in al z'n facetten."

"De strafzaak zelf kent denk ik ook geen precedent", gaat hij verder. "Heel groot, omvangrijk met ernstige feiten, het is een langlopende zaak, veel zittingsdagen, veel incidenten, ook tijdens de zitting, veel wisseling van advocaten. In die zin is het uniek in z'n soort. En dan zijn er ook nog eens drie aanhoudingen van advocaten."

3. De aanhouding gebeurde op dezelfde dag als de voorbereidende zitting van Inez Weski. Is dat toeval?

"Ik denk inderdaad dat het puur toeval is", zegt De Waal. "S. was vanochtend op bezoek bij z'n client Taghi in de EBI. Daar is hij ook aangehouden. Zijn arrestatie volgt na maanden van onderzoek door de recherche."

"De arrestatie komt ook niet helemaal onverwacht", weet de verslaggever, "bij andere advocaten waren er al langer wat zorgen over deze advocaat. En dit is ook de advocaat die een paar jaar geleden in een interview de opvallende uitspraak deed dat hij dure horloges draagt en in een sjieke Mercedes rijdt, omdat zijn clienten dit van hem verwachten."

4. Wat doet dit met de reputatie van strafrechtadvocaten en de advocatuur?

"In zekere zin straalt deze aanhouding af over de hele beroepsgroep", laat Wolters weten. "Iedere advocaat mag weer overal en nergens gaan uitleggen dat dit is gebeurd en dat het niet normaal is."

"Niet onbelangrijk: er is een verdenking, daarmee is niet ook gezegd dat hij schuldig is. We moeten niet allerlei conclusies gaan trekken. Het is ernstig, maar laten we niet te snel conclusies trekken", zegt Wolters.

Voorzitter Jeroen Soeteman van de Nederlandse orde van advocaten zegt geschokt te zijn dat Vito S. is aangehouden op verdenking van deelname aan een criminele organisatie. Het is volgens hem schokkend omdat er verdenkingen zijn van ernstige strafbare feiten en omdat er nu een advocaat in een politiecel zit. 'Als een advocaat wordt aangehouden, raakt het de hele beroepsgroep. Het raakt de positie en reputatie in de rechtsstaat en het imago van de advocatuur', zegt hij in een statement.

5. Wat is de rol van Taghi in de drie arrestaties?

"Hoe je het ook went of keert: Taghi is iemand die enorm veel druk kan uitoefenen op zijn advocaten", laat De Waal weten.

"Een intelligente man die op allerlei manieren koste wat kost invloed wil blijven uitoefenen op zijn drugsimperium. Dus die rol van Taghi is heel groot, zo niet doorslaggevend. Het is niet zo dat dit soort advocaten bij hem aanwaaien en met allerlei ideeën komen welke boodschappen ze kunnen doorgeven."

6. Op 2 juni staat een voorbereidende zitting gepland in de zaak Marengo. Wat gaat daarmee gebeuren?

"Ik kan me bijna niet voorstellen dat collega-advocaat van S., Carlo Crince le Roy, weer verdergaat met de zaak. Dan is de vraag: kan de overgebleven advocaat het in zijn eentje doen. En zo nee: wie gaat het dan wel doen? Ik weet niet of er heel veel advocaten zijn die Taghi willen bijstaan", besluit Wolters tot slot.