meer NPO start

Deze zespotige robots kunnen zomaar op straat verschijnen

Deze zespotige robots kunnen zomaar op straat verschijnen

Luisteren

Kleine robots die in groepsverband de straten schoonmaken of mensen opzoeken in rampgebieden: het kan zomaar de werkelijkheid worden. De zespotige Zebro-robot duikt binnenkort mogelijk op in het straatbeeld, geïnspireerd op het werk van kevers en mieren.

"Het is begonnen bij het kijken naar de natuur en de manier waarop dieren samenwerken", zegt projectontwikkelaar Matthijs Otten van de TU Delft.. "Onze professor was daar ontzettend door geïnspireerd. Hij dacht: wat nou als dit soort robots net als mieren een ruimte kunnen vullen en we die overal in de samenleving kunnen inzetten?"

Kevers en mieren

De robots zijn geïnspireerd op het lichaam van een kever en de manier waarop mieren samenwerken. "Kevers zijn een van de langst overlevende dieren die er zijn, terwijl ze eigenlijk feitelijk nul intelligentie hebben", vertelt Otten. "Dat is heel mooi, want dat betekent dat je een robot heel goedkoop kan maken en je hem toch nuttige taken kan laten doen."

Voor de samenwerking tussen de robots is er gekeken naar hoe insecten voornamelijk in groepsverband opereren. "Als een robot ergens kan overleven, kan je vervolgens kijken naar hoe je dat kan uitbreiden naar een groep. Daarvoor kijken we naar de mieren."

Lees meer:

Rampgebieden

De ontwikkelaars van de Zebro hebben duidelijke dromen voor hun zespotige project. "Stel dat een reddingswerker bij een gebouw staat dat op instorten staat, waarvan hij niet weet waar de slachtoffers zijn, en hij dit soort robots kan loslaten in een grote groep. De robots verspreiden zich door het gebouw. Wanneer ze dan bijvoorbeeld een mens gevonden hebben vormen ze een lijn tussen de hulpverlener en het slachtoffer. De hulpverlener kan dan de robots naar het slachtoffer toe volgen." Volgens Otten maakt dat de situatie ook veiliger voor de hulpverlener.

Binnenkort zijn de Zebro-robots in het wild te vinden. De robuuste versie van robot gaat op korte termijn ‘overleven’ in het science-centrum van de TU Delft. "Mensen kunnen er naartoe gaan om te kijken en daar te zien: hoe werkt die robot? Door die interactie willen wij ze weer verder ontwikkelen."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Hoe wordt de zwarte doos teruggevonden na een vliegtuigcrash? En andere vragen beantwoord

Hoe wordt de zwarte doos teruggevonden na een vliegtuigcrash? En andere vragen beantwoord
Een van de zwarte dozen die na de ramp met vlucht MH17 werden gevonden
Bron: AFP

In 2024 kwamen relatief veel burgers om bij vliegtuigongelukken, zoals afgelopen week in Kazachstan en Zuid-Korea. Bij zulke rampen kan het uitlezen van de zwarte dozen belangrijk zijn om de meest waarschijnlijke oorzaak van de crash te achterhalen.

Luchtvaartdeskundige Joris Melkert bij de TU Delft geeft antwoord op jullie vragen.

1. Waarom heet het de zwarte doos als hij oranje is?

"Daar zijn verschillende theorieën over", weet Melkert. "De meest waarschijnlijke verklaring gaat terug naar de begintijd van de elektronica. Apparaten waren toen als een mysterieus doosje: je zag wat erin ging en wat eruit kwam, maar wat er precies binnenin gebeurde, bleef een raadsel. Daarom werd het een 'black box' genoemd: een onbekend systeem."

De term bleef hangen, vooral in de luchtvaart. De zwarte doos is oranje gemaakt zodat die goed herkenbaar is, want in de natuur komt oranje nauwelijks voor. "Het is een opvallende signaalkleur, want behalve mandarijnen en sinaasappels zie je in de natuur weinig dat echt oranje is. Daarom valt het goed op, wat belangrijk is als je hem na een ongeluk snel wilt terugvinden."

2. Van welk materiaal wordt een zwarte doos gemaakt, zodat het alle soorten crashes kan doorstaan?

De zwarte dozen zijn ontworpen om extreme omstandigheden te overleven. "In principe is de doos zelf van staal", legt Melkert uit. "Dat maakt hem sowieso brandveilig." Maar de echte bescherming gaat verder dan alleen de buitenkant.

"De datachips, waar de informatie op staat, zitten op een printplaatje dat is ingespoten met lak. Hierdoor kan het tegen vocht. Daarna komt er een rubberen laag omheen, dan een laag zand, en dan nog een schoklaag", vertelt de deskundige. Ook de 3,5 millimeter dikke buitenste mantel van de doos is van staal. "Er zitten eigenlijk heel veel lagen omheen voordat je bij de chips komt."

Daarnaast zit de zwarte doos op een strategische plek in het vliegtuig: in de staart. "Daar heb je de minste kans dat hij een grote klap krijgt." Zelfs bij zware crashes blijft de kans groot dat de data intact blijft. "Die chips zullen dat wel overleven, daar ben ik wel optimistisch over."

info

Flight data recorder en cockpit voice recorder

Elk vliegtuig heeft twee zwarte dozen: de zogenoemde flight data recorder en de cockpit voice recorder.

De cockpit voice recorder neemt alle geluiden in de cockpit op. Dit gebeurt met vier microfoons op verschillende plekken in de cabine. "Je kunt horen wat de piloten tegen elkaar zeggen, wat ze met de verkeersleiding communiceren, maar ook alle andere geluiden in de cockpit", legt Melkert uit. "Zo kun je bijvoorbeeld horen of de motoren raar doen, als er toeters en bellen afgaan, of als de bemanning van de cabine binnenkomt om iets te vragen."

De flight data recorder slaat technische vluchtgegevens op, zoals signalen van de motoren en andere systemen van het vliegtuig. "Het registreert minimaal 88 verschillende signalen. Het houdt dus de hele techniek van het vliegtuig bij." Het doel van beide recorders is om te helpen bij het onderzoek naar vliegtuigongelukken. "Je probeert uit te vinden wat de meest waarschijnlijke oorzaak van het ongeluk is", vertelt de deskundige. "Dit begint altijd met het overwegen van mogelijke scenario's. Als een scenario niet klopt met de geluiden die je hoort, wordt het minder waarschijnlijk."

3. Hoe wordt een zwarte doos teruggevonden na een crash?

"Na een crash is het een kwestie van goed zoeken om de zwarte dozen te vinden. De oranje kleur gaat je daarbij helpen. Als een vliegtuig in het water terecht gekomen is, worden de zwarte dozen vaak opgespoord met behulp van een speciaal systeem: de pinger. Het is een kleine, grijze cilinder aan de buitenkant van de zwarte doos. Dit apparaat zendt een hoogfrequent signaal uit zodra het in contact komt met water."

"Als de pinger nat wordt, begint hij te piepen en dat signaal is met een onderwatermicrofoon te horen", gaat Melkert verder. "Je kunt hem duizenden meters verderop horen, maar na een maand is het signaal uitgeput." Daarna kan het terugvinden van de doos lastig zijn, zoals bijvoorbeeld bij de vermissing van vlucht MH370 van Malaysia Airlines in 2014, waar het nog steeds niet gelukt is om de doos te lokaliseren.

In gevallen waarin de doos wel wordt gevonden, worden de gegevens uitgelezen. Als de doos niet beschadigd is, kan de data eenvoudig worden gedownload via de juiste aansluiting. Maar als de doos beschadigd is, dan is er speciale apparatuur nodig. "Er zijn laboratoria in landen zoals de Verenigde Staten, Engeland, Frankrijk en Rusland die kunnen helpen bij het uitlezen van beschadigde zwarte dozen", vertelt de luchtvaartdeskundige. "Uiteindelijk gaat het om de gegevens die zijn opgeslagen op de data chips. Als je die hebt komt men meestal wel bij de vluchtgegevens. Maar dat duurt soms wel maanden."

info

EenVandaag Vraagt

In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga dan naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

4. Waarom worden de gegevens van een zwarte doos niet altijd direct naar de cloud gestuurd?

"Op dit moment wordt er steeds meer gecommuniceerd met de buitenwereld via een systeem dat Aircraft Communications Adressing and Reporting System (ACARS) wordt genoemd, een soort sms voor vliegtuigen. Dit systeem moet altijd betrouwbaar werken en mag niet gevoelig zijn voor hackaanvallen", weet de luchtvaartdeskundige. "Van een zwarte doos weet je dat hij het eigenlijk altijd doet. Communiceren naar de cloud, zeker als je boven een grote oceaan vliegt is veel lastiger."

Hoewel de technologie om gegevens naar de cloud te sturen in de toekomst mogelijk is, is dit momenteel nog niet de standaard. "Als je gegevens naar de cloud stuurt, kan iemand dat herkennen en mogelijk inbreken."

Daarom is het huidige ACARS-systeem, waarbij vliegtuigen via satellieten communiceren of radiostations op het vasteland, betrouwbaarder. Dit systeem werd bijvoorbeeld al gebruikt toen een Air France-vliegtuig in 2009 in de Atlantische Oceaan neerstortte. "Het heeft 2 jaar geduurd voordat het wrak werd gevonden, maar dankzij satellietcommunicatie hadden we al eerder informatie over het vliegtuig."

Het nadeel van de huidige technologie is alleen dat het vliegtuigwrak gevonden moet worden om de gegevens te kunnen uitlezen. "Als het wrak niet wordt gevonden, kunnen de gegevens niet verkregen worden", legt Melkert uit. In de toekomst zou het mogelijk kunnen zijn om de gegevens van de zwarte doos direct naar de cloud te sturen, maar daarvoor moet het systeem volledig veilig en betrouwbaar zijn. "Ik verwacht dat we in de toekomst naar een combinatie gaan: de zwarte dozen aan boord houden en ook via een satelliet naar buiten communiceren."

Bekijk ook

5. Wat is de rol van de zwarte doos bij het onderzoeken van vliegtuigongelukken?

De zwarte doos is een belangrijk hulpmiddel bij het achterhalen van de oorzaak van een vliegtuigongeluk, maar het is niet 'de heilige graal'. "Het helpt ontzettend, maar het is één van de hulpmiddelen", legt Melkert uit. De zwarte doos geeft inzicht in de technische gegevens van de vlucht en de communicatie in de cockpit, maar er zijn altijd andere factoren die meehelpen bij het vormen van een compleet beeld. "De zwarte doos kan je vaak veel vertellen over wat er gebeurt is maar vertelt niet waarom dit gebeurt is. Dat laatste is erg belangrijk als je wil voorkomen dat in de toekomst dezelfde problemen nog een keer optreden met opnieuw een ongeluk tot gevolg."

Getuigenverklaringen en video-opnames kunnen belangrijke aanwijzingen geven, zoals in het geval van de crash in Zuid-Korea. "Daar zijn video-opnames gemaakt die helpen om de situatie beter te begrijpen", zegt Melkert. Ook de onderhoudsgeschiedenis van het vliegtuig, de betrokken monteurs, en wat overlevers van de crash hebben waargenomen, zijn belangrijk.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Dry January? Dry Year: Birgitte stopte na een maand proberen helemaal met drinken van alcohol

Dry January? Dry Year: Birgitte stopte na een maand proberen helemaal met drinken van alcohol
Birgitte met een non-alcoholisch drankje
Bron: Eigen foto

Een jaar geleden stopte Birgitte Rasing (57) met alcohol. De bedoeling was dat ze dat een maand zou volhouden, maar het beviel haar zo goed dat ze nog steeds geen druppel heeft gedronken. "Misschien doe ik dat wel nooit meer."

Zo'n 3 jaar geleden probeerde ze het al eens, een maand lang geen alcohol drinken in het kader van Dry January. "Toen heb ik het precies een maand volgehouden. Met héél veel moeite. Ik vond het echt verschrikkelijk", vertelt Birgitte. "Ik heb het letterlijk gevierd toen ik weer mocht."

'Wat een onzin eigenlijk'

Vreemd was dat niet, want voor Birgitte was het toen nog normaal om dagelijks een à twee glazen wijn of bier te drinken. Al sinds haar tienertijd. "Maar ik merkte dat ik steeds meer moeite kreeg met alcohol. Onder anderen omdat ik best veel mensen in mijn omgeving had, of heb eigenlijk, die excessief drinken. Ik zie het bij collega's, bij kennissen, bij vrienden."

En in mindere mate zag ze het ook bij zichzelf. "Ik ergerde me aan mijn eigen gedrag, dat ik merkte dat ik losser werd als ik wat had gedronken. 'Wat een onzin eigenlijk, zonder alcohol kan het leven toch net zo gezellig zijn', dacht ik bij mezelf."

Dry January

Birgitte besloot daarom om vorig jaar nog eens mee te doen aan Dry January. En die nieuwe poging ging haar een stuk makkelijker af. De beoogde maand werd een jaar, en nog steeds drinkt ze niet.

Wat deze keer anders was, of eigenlijk is? "De eerste keer had ik hoge verwachtingen. Ik had gedacht dat ik beter zou gaan slapen, dat ik het zou zien aan mijn huid, dat ik me fitter zou voelen. Al die positieve gevolgen van stoppen, waarover je veel leest. Maar zonder alcohol voelde ik me helemaal niet gezonder. Ik zag het niet in de spiegel. Niets van dat alles, en dat demotiveerde me ontzettend."

Bekijk ook

Geen verwachtingen meer

Na die teleurstellende ervaring, ging Birgitte er de tweede keer met een open blik in. Ze besloot geen verwachtingen meer te hebben van Dry January, maar juist per dag te bekijken hoe het zou gaan.

"En dat werkte voor mij. Opeens zag ik eigenlijk geen reden meer om weer te beginnen met drinken. Het voelt ook zo goed, dat je het zelf in de hand hebt, in plaats van dat je moet luisteren naar een verslaving."

'Waar zijn we nu eigenlijk mee bezig?'

Tijdens die periode groeide bij Birgitte ook het besef hoe slecht alcohol eigenlijk is voor de gezondheid. "Waarschijnlijk omdat ik er toen dagelijks mee bezig was en op fora andere mensen sprak die ermee geworsteld hadden. Ik dacht ineens: 'Waar zijn we nu eigenlijk mee bezig met z'n allen?' Alcohol is een harddrug."

"Het kan zo'n verwoestend effect hebben als je er te veel van drinkt. Het kan mensen gewelddadig maken, het kan ongelukken veroorzaken in het verkeer, je kunt er doodziek van worden, eraan overlijden. Dat heb ik ook om me heen gezien."

Minder verkleinwoordjes gebruiken

Maar, wet- en regelgeving rond alcohol aanpassen om gevaarlijke situaties te voorkomen heeft naar Birgitte's idee geen zin. "Als je drinken verboden maakt, werkt dat alleen maar meer misbruik in de hand. Daarvan ben ik overtuigd."

Wel zouden we volgens haar met z'n allen meer moeten praten over de slechte kanten van alcohol. "Laten we het minder normaal maken. Minder verkleinwoordjes gebruiken, zoals 'biertje' of 'wijntje'. Daarmee maak je het bijna iets schattigs. Het zit zo ingebed in onze taal."

Bekijk ook

Praat erover

"Dus: praat erover, durf elkaar op bepaald gedrag aan te spreken", gaat ze verder. "Ik denk dat dat het beste helpt." Dat gebeurt, in elk geval in haar eigen omgeving steeds meer.

"Ik denk dat een goed voorbeeld ook wel doet volgen, dat merkte ik laatst nog. Tijdens een feestje stond er een alcoholvrije rosé op tafel en dat wilde een nichtje ook wel proberen. Dat was de aanleiding om op een hele prettige manier over ons alcoholgebruik te praten. Dat vind ik wel heel tof."

'Ik heb nog steeds lol'

Toch is het niet zo dat het Birgitte nooit moeite kost om niet te drinken. "Het komt zeker voor dat ik ervan baal. Ik vind alcohol namelijk ook gewoon hartstikke lekker. Neem oud en nieuw, champagne vind ik heerlijk. Maar gelukkig zijn er tegenwoordig goede alternatieven. Vooral in alcoholvrije bieren heb je veel keuze."

Plekken waar alcohol wordt gedronken, ontwijkt Birgitte dan ook niet. "Het fijne is: op borrels en feestjes heb ik nog steeds lol. Ik heb nog steeds dezelfde sarcastische humor. Doe gewoon gezellig mee. Ik denk dat mensen er daardoor ook wel snel aan gewend waren dat ik niet meer drink."

Zelf weten

Wel irriteert ze zich sneller aan haar omgeving. "Als je zelf niet meer drinkt en je bent op een plek waar anderen dat wel doen, dan valt het je ineens op hoe het gedrag van mensen op een vervelende manier kan veranderen als ze veel drinken. Iemand die dronken is denkt dat hij ontzettend grappig is, maar als je daar nuchter naast zit, blijkt dat vies tegen te vallen."

Maar, voegt ze daaraan toe, iedereen moet het vooral zelf weten. "Totdat je anderen met je gedrag beschadigt. Dat gaat te ver. Denk aan die vervelende oom of kennis, die ineens z'n hand op je billen legt als hij iets op heeft. Dat heb ik zien gebeuren en daar erger ik me dood aan."

Bekijk ook

'Niet mooier maken dan het is'

Of ze inmiddels wél de gezondheidseffecten merkt van geen alcohol drinken, durft Birgitte niet te zeggen. "Ik zit goed in mijn vel, maar ik ben ook meer gaan sporten en heb andere leefstijlaanpassingen gedaan. Dat speelt ongetwijfeld mee."

Ze denkt wel dat haar lichaam sneller herstelt na het sporten dan wanneer ze nog zou drinken. "Maar ik ga het niet mooier maken dan het is: ik slaap nog steeds beroerd. Het is dus niet zo dat ineens al je problemen zijn opgelost."

Scheelt kosten

Een duidelijker bijkomend voordeel van niet meer drinken, is dat Birgitte het ook merkt in haar portemonnee. "Die flessen wijn, bier, sterkedrank als whiskey - veel drinken kost veel geld", vertelt ze.

En ook haar partner Cas drinkt tegenwoordig veel minder. "We dronken eigenlijk altijd samen, hij is een echte gezelschapsdrinker."

Bekijk ook

'Niet alleen maar makkelijk'

Haar advies aan iedereen die het ook eens wil proberen om niet meer te drinken? "Heb geen hoge verwachtingen, dan raak je alleen maar teleurgesteld. En doe het gewoon voor jezelf, bekijk het van dag tot dag. Wees trots op elke dag waarop je niet drinkt", adviseert Birgitte. "Het is nu eenmaal niet alleen maar fijn en makkelijk."

Zelf had ze de meeste moeite met afscheid nemen van het glas wijn dat ze rond 17 uur dronk. "Dan kom je thuis van een drukke werkdag, moet je gaan koken. Een wijntje hoorde daar echt bij voor mij, bij wijze van ontspanning", blikt ze terug. In het begin nam ze een alcoholvrij biertje als vervanging, maar inmiddels heeft ze ook dat niet meer 'nodig'. "Ik heb niet meer die craving."

'Zeg nooit nooit'

Maar dat ze nooit meer zal drinken, durft Birgitte niet te zeggen. "Dat weet ik gewoon niet. Ik kan niet in de toekomst kijken. Het kan best zijn dat er op een gegeven moment iets heftigs gebeurt in mijn leven en dat ik daardoor weer ga drinken."

"Maar het is in elk geval niet mijn intentie."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant