Deze strafrechtadvocaat staat geen zwijgende verdachten meer bij (en dit is waarom)

Zwijgen in de rechtbank is géén goed idee, vindt strafpleiter Willem Jan Ausma. Van zijn cliënten verwacht hij juist openheid van zaken. Hij zegt dit in aanloop naar het strafproces van de van moord verdachte Jos B., die nog altijd zijn mond houdt.

De Utrechtse strafrechtadvocaat stelde een paar jaar geleden zijn koers bij. Hij besloot dat hij geen verdachten meer wil verdedigen die zwijgen, of 'sprookjes' vertellen in de rechtbank. "Met verhalen waarvan iedereen denkt: 'geloof je het zelf?' behaal je geen resultaat."

Jos B. zwijgt

Komende week start het strafproces van Jos B., hij is zo'n zwijgende verdachte. B wordt verdacht van betrokkenheid van de dood van de 11-jarige Nicky Verstappen in 1998. B.

Twee jaar geleden kwam hij in beeld dankzij een DNA-match. Na een klopjacht in Spanje werd hij gearresteerd. Er zouden tientallen sporen van hem zijn aangetroffen op het jongetje, maar B. houdt tot dusver zijn mond.

Zwijgende verdachte 'keihard afgestraft'

Maar zwijgen is een risicovolle strategie, vindt Ausma. "10, 20 jaar geleden kwam een verdachte er nog weleens mee weg, maar tegenwoordig leggen rechters zwijgende verdachten hogere straffen op. Straffen van 25, 28, 30 jaar of zelfs levenslang."

Toch kiezen verdachten er niet vaker voor om hun zwijgen te doorbreken. Met als resultaat dus de hoge straf. Advocaat Ausma werd daar 'niet gelukkig' van en vindt daarom dat zijn cliënten wél moeten spreken. "Als er stapels bewijs liggen, vind ik dat je met een verklaring moet komen en als je dat niet doet dan wordt dat keihard afgestraft."

'Waarom komt u niet met een verklaring?'

Strafpleiter Ausma kan zich voorstellen dat Gerald Roethof, advocaat van Jos B. eerst al het belastend materiaal wil zien, voordat hij met een verklaring komt die niet strookt met de feiten. "Maar het onderzoek in deze zaak duurt al heel erg lang. De rechters hebben hem al een paar keer gevraagd waarom hij niet met een verklaring komt. Op een gegeven moment gaat dat zich tegen de verdachte keren."

Het zwijgrecht noemt Ausma een 'redmiddel'. "Om te voorkomen dat iemand niet zijn eigen graf graaft door tegenstrijdige verklaringen af te leggen." Het hangt volgens hem van de zaak af, van de hoeveelheid bewijsmateriaal en wat een cliënt wil. "Maar je dient hem wel heel duidelijk te wijzen op de gevolgen als de rechter er niet in meegaat."

Geen verhaal

Verdachten zwijgen omdat ze geen verhaal hebben, is de ervaring van Ausma. "Of omdat ze denken dat ze ermee wegkomen." Al zijn er volgens hem ook zaken waarin het lastig is om met een consistent verhaal te komen. In dat geval adviseert hij zijn client wél te zwijgen in de rechtbank, tot bekend is wat het OM heeft.

Maar langdurig zwijgen, zoals Jos B. doet, wordt een verdachte niet in dank afgenomen. "Want nu wordt de verklaring aangepast op de onderzoeksbevindingen, dat is niet geloofwaardig. Als hij een goed verhaal zou hebben, had hij dat meteen wel verteld. Dan zou hij het van de daken schreeuwen."

Onverteerbaar voor nabestaanden

"Als het gaat om een één-op-één-situatie, en je hebt iets gedaan waarvan vrijwel vaststaat dat het daadwerkelijk zo is gebeurd, dan doe je er verstandig aan om openheid van zaken te geven", vertelt strafpleiter Ausma. "En voor de nabestaanden is het onverteerbaar dat een verdachte niet open is."

Al is het volgens Ausma niet zo dat je 'zozeer' rekening moet houden met de nabestaanden. "Want je bent als advocaat partijdig", vertelt hij. "Maar wel met de gevolgen van dat zwijgen en dat levert nu eenmaal een hogere straf op dan wanneer een verdachte berouw toont over wat er is gebeurd."