"Hoe mooi zou het zijn als we jongeren niet meer uit huis hoeven plaatsen, maar gewoon thuis kunnen helpen?" Levi van Dam ontwikkelt een app die psychische problemen sneller helpt opsporen. En daarvoor hoeft de telefoon bijna niet uit de broekzak.

Van Dam is onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam en werkt voor het innovatieplatform Garage 2020. Dat platform ontwikkelt de nieuwe app G-moji. "Via zogenaamde 'passieve data' kan de app je gedrag bijhouden", vertelt Van Dam. "En daarmee kunnen we beter reageren op hoe iemand zich voelt."

Meer dan de griep voorspellen

De techniek komt uit de Verenigde Staten, waar universiteit MIT een app ontwikkelde die deze data opslaat. 'Passief' geeft aan dat dat vanzelf gaat. Zo wordt bijvoorbeeld schermtijd bijgehouden, hoeveel en hoe lang iemand belt of hoeveel stappen iemand loopt. "In Amerika kunnen ze daar de griep mee voorspellen. Dat is natuurlijk leuk, maar de problemen waar ik mee werk zijn wat ingewikkelder", zegt Van Dam.

Het idee ontstond om de techniek toe te passen op de jeugdhulp. "Wij hebben te maken met jongeren die zeggen: ik heb geen grip op mijn eigen emoties, en weet niet wat er met me aan de hand is. Toen dachten we: kunnen we daar met dit soort data meer grip op krijgen?"

Emoticons

Daarom werd de G-moji app ontwikkeld. Naast het bijhouden van de passieve data (hoe laat gaat iemand slapen, hoeveel tijd brengen ze door op social media?), vraagt de app ook elke dag hoe het gaat. Via een emoticon kunnen jongeren dat aangeven: zijn ze bijvoorbeeld blij, boos of verdrietig? "Vorig jaar hebben we dat 3 maanden getest met 32 jongeren. De ene helft had psychische problemen, de andere helft niet."

Bron: Garage 2020

1/2Dagelijks kunnen jongeren aangeven hoe ze zich voelen.

In een aantal gevallen was al veel van de data af te lezen. "Bij één meisje dat in die periode een zelfmoordpoging deed, zagen we dat er daarvoor iets gebeurde met haar emoticons." Haar negatieve emoties waren sterk toegenomen. "Dat was voor ons aanleiding om te denken: er gebeurt echt iets in deze data."

Niet meer uit huis

De komende tijd wordt de app verder ontwikkeld en verbeterd. Van Dam hoopt dat deze er in de toekomst voor zorgt dat jongeren thuis kunnen blijven wonen. "We plaatsen kinderen nu uit huis, zodat we alles van ze weten. Dat is eigenlijk heel ingrijpend. Maar dezelfde gegevens kan je via de telefoon verzamelen."

Bron: Levi van Dam

Voor hulpverleners kan het de manier van helpen omdraaien. "Nu moet een jongere langskomen als er plek is in het schema. Met de app zou je kunnen bereiken dat de hulpverlener op zijn dashboard kijkt en ziet welke jongere hem die dag nodig heeft. Dan draai je het helemaal om. Ik zou het heel tof vinden om op deze manier jongeren veel dichterbij en vanuit hun eigen belevingswereld te kunnen helpen."

Aanstaande zondag zijn er landelijke verkiezingen in Duitsland. Gelsenkirchen, een stad in het Ruhrgebied, was decennialang een links bolwerk maar kan nu een van de eerste steden in West-Duitsland worden met de radicaal rechtse AfD als grootste partij.

Onze verslaggevers waren in Gelsenkirchen, en spraken naast lokale bewoners ook met de lokale lijsttrekkers van de sociaaldemocratische partij SPD en de radicaal-rechtse partij Alternative für Deutschland (AfD).

Voormalig industriegebied

Gelsenkirchen, een stad met 250.000 inwoners, staat bekend als de armste van Duitsland met hoge criminaliteitscijfers. De verloedering is overal zichtbaar: talloze leegstaande huizen zijn dichtgetimmerd of bedekt met graffiti, terwijl afvalbergen met matrassen en koelkasten op vrijwel elke straathoek te vinden zijn.

De SPD was de afgelopen 75 jaar onafgebroken de grootste partij in Gelsenkirchen. Ze kwamen op voor de vele arbeiders in de staalindustrie en de mijnbouw. Maar die tijden zijn door het sluiten van de mijnen allang voorbij. De partij lijkt haar greep te verliezen wat kiezers écht bezighoudt.

Verloedering

In Ückendorf, een wijk in het zuiden van Gelsenkirchen, ontmoeten we SPD-lijsttrekker Markus Töns. Volgens hem is het grootste probleem van Gelsenkirchen dat de gemeente te weinig geld ter beschikking heeft.

Hij legt uit: "Straten worden niet opgeknapt, afval wordt te laat opgehaald, we hebben te weinig plekken in de kinderopvang en niet genoeg sociaal werkers. Dat zorgt voor onvrede onder de bevolking."

Oost-Europese migranten

Als tweede punt noemt hij migratie. "Gelsenkirchen kampt met de uitdaging van economische migratie uit Zuidoost-Europa." Lopend door de wijk vertelt hij dat de goedkope arbeiderswoningen in dit stadsdeel vooral Roemenen en Bulgaren aantrekken. Sinds 10 jaar mogen zij zonder vergunning in Duitsland komen werken.

"In de praktijk maken ze vooral gebruik van uitkeringen omdat ze vaak geen opleiding en diploma's hebben", voegt hij toe. "En dat zorgt voor veel problemen."

Aanslagen

De solidariteit van de mijnwerkers heeft in Gelsenkirchen plaatsgemaakt voor wantrouwen richting migranten en asielzoekers. De jonge partij AfD voelt deze onvrede feilloos aan.

Enxhi Seli-Zacharias heeft een Albanese achtergrond en is sinds 5 jaar lid van de AfD. In een koffietentje haalt ze de recente aanslagen in Duitsland aan. "Mensen voelen zich niet langer veilig in hun eigen land. Ik vind het onwijs zorgwekkend dat politici hier geen oog voor lijken te hebben."

'Remigration'

Het doel van de AfD is helder. Enxhi Seli-Zacharias: "We moeten de grenzen sluiten, met de 'remigration' beginnen en migranten met een strafblad die hier illegaal wonen terug naar hun land van herkomst sturen." Deze boodschap slaat ook bij mensen met een migratieachtergrond aan. Dit lijkt op het eerste gezicht tegenstrijdig, maar volgens Exhi, die dus zelf een migratieachtergrond heeft, is het dat niet.

De naturalisatie in Duitsland verloopt op dit moment veel te makkelijk, beargumenteert ze: "Ik vind het oneerlijk tegenover migranten die jaren geleden wel aan alle eisen hebben voldaan. Ook ik voel me ongelijk behandeld."

'We zijn allemaal Europees'

Het sluiten van de grenzen is volgens SPD'er Markus Töns geen oplossing. "Wij moeten deze groep mensen juist helpen om aan werk te komen door ze op te leiden." Ook de uitvoering is een probleem: er zijn in Duitsland, net als in Nederland, niet genoeg politie-agenten om de grensposten weer te bemensen.

Het plan van de AfD om migranten terug te sturen slaat volgens hem nergens op. "Wie moet er dan terug? Hoe maak je een onderscheid tussen Roemenen, Bulgaren, Fransen en Nederlanders? Wij zijn allemaal Europees."

Debat over partijverbod

De Duitse rechter heeft sommige afdelingen van de AfD als 'rechts-extremistisch' en 'antidemocratisch' bestempeld. Onzin, zegt Enxhi. Zij vindt dat het debat over een verbod op de partij juist ondemocratisch is. Volgens de na-oorlogse Duitse grondwet kan een partij die een bedreiging vormt voor de democratie worden verboden.

Töns ziet ook dat de AfD steeds sterker wordt in West-Duitsland. In het Oosten is het al hard op weg de grootste te worden. Maar hij heeft de strijd nog niet opgegeven. "Ik blijf me samen met de demokraten inzetten voor een betere toekomst in Gelsenkirchen."

'Durf 's avonds niet alleen over straat'

Ook op straat horen we het telkens weer: de onvrede is groot. Gelsenkirchen was ooit een fijne plek om te wonen, maar dat is het niet meer. Veel inwoners voelen zich onveilig, maar ze zijn ook teleurgesteld in de politiek.

Een vrouw van in de 60 legt op de lokale markt haar onvrede tegen ons uit. "Ik durf 's avonds niet alleen op straat te lopen. Ik heb echt het gevoel dat politici in een andere wereld leven. Ik voel me echt in de steek gelaten." Ze weet nog niet zeker op wie ze gaat stemmen. "Sowieso geen SPD. Ik ben nog aan het twijfelen, maar het zou zomaar AfD kunnen worden."