‘Maar nu u toch belt…toevallig vond ik bij het opruimen van mijn bureau oude 16 mm en super-8 filmtape. Al dertig jaar bewaard. Ik denk dat er beelden van de wetenschappelijke experimenten uit de jaren zeventig op staan. Ik wilde ze al bijna weggooien, maargoed, als u er een onderwerp over maakt, dan zouden we ze nog wel een keer kunnen bekijken.’

Zo verliep ongeveer één van mijn telefoongesprekken met de recent gepensioneerde dierenarts en verdovingsexpert Reinder Hoenderken. Hoenderken is een expert op het gebied van het verdoven van dieren zoals kippen en varkens. Hij heeft in de jaren zeventig en tachtig veel onderzoek gedaan naar methoden om dieren uit de bio-industrie op een zo humaan mogelijke manier te verdoven voordat ze geslacht worden. Zo bedacht en ontwierp hij samen met machinefabrikant Nijhuis een machine voor het automatisch electrisch bedwelmen van slachtvarken, waarvan er ruim 200 installaties wereldwijd verkocht zijn. Ook ontwierp hij samen met machinefabrikant STORK installaties waarmee miljoenen kippen wereldwijd door middel van een gasmengsel van kooldioxide (CO2) en zuurstof (O2) op een pijnloze manier aan hun eind komen. Zodat u ze zonder schuldgevoel in cellofaan verpakt in de supermarkt kunt kopen.

Hoenderken maakte het zijn missie om de wettelijke richtlijnen aangaande het doden van dieren te vertalen in de praktijk. Oftewel, zoals beschreven in artikel 5 van het Besluit Doden Dieren: verdoof de dieren met een bedwelmingsmethode die ‘zonder onaanvaardbare opwinding of pijn’ leidt tot bewusteloosheid.

Probleem is nu, dat een groot deel onze bio-industrie varkens niet verdoofd worden met een gasmengsel zoals bij de kippen, maar met pure CO2. Dat is nu eenmaal door Europa toegestaan tien jaar terug. Maar pure CO2 geeft volgens sommige wetenschappers, zoals Hoenderken, nare bijwerkingen. Varkens moeten eerst een strijd leveren op leven en dood voordat ze het bijltje erbij neer mogen gooien. Op deze manier komen dagelijks 11.000 varkens in de grootste slachterij in Europa (het Brabantse Boxtel) aan hun eind, dag in dag uit. Zo heeft de wetgever het niet bedoeld, meent Hoenderken.

Grootste manco: er zijn geen beelden om aan te tonen of hier illegale praktijken plaatsvinden. Niemand mag in de slachterij komen kijken als de varkens in een gondel in pure kooldioxide afdalen naar beneden. Wat er gebeurt in de anderhalve minuut dat ze afzakken in de kelder: een groot geheim.

Januari dit jaar duiken er wel Zwitserse beelden op, boven tafel gehaald door Hoenderken zelf (die indertijd in Zwiterland deze proeven bijwoonde), van biggen en varkens die verdoofd worden met CO2. Maar de concentratie CO2 is lager dan gebruikelijk in een slachterij en in geen enkel experiment gaat het om beelden van varkens die de volle anderhalve minuut in kooldioxide verblijven. Duidelijk is wel dat de beesten willen vluchten, angstig zijn en lijken te stikken zodra ze het gas ruiken. De video’s leiden tot kamervragen.

Maar een echt inkijkje in de ‘gasgondels’ blijft uit.

Tot mijn telefoongesprek met Reinder Hoenderken. Na het omzetten van de 16 mm en super-8 filmtape blijkt hier veel materiaal op te staan dat Hoenderken deels vergeten was. Wat wil je ook, na dertig jaar. De belangrijkste beelden die we terugzien zijn van een wetenschappelijk experiment uit 1979, waarin uitgebreid is gedocumenteerd en, naar nu blijkt, gefilmd wat een slachtvarken van 120 kilo doet als hij in een bak met CO2 wordt gezet. Hersenactiviteit werd gemeten. De hele goegemeente, inclusief ministerie van Landbouw en de Rijksdienst voor Vee en Vlees, mocht komen kijken. Al snel hadden de heren genoeg gezien. Binnen een jaar was het verboden om in Nederland varkens met pure CO2 te verdoven.

En dat bleef zo, twintig jaar lang. De 16 mm en super-8 filmbeelden die Hoenderken gemaakt had raakten in vergetelheid. De wetenschappelijke proef was geslaagd en had zijn werk gedaan: namelijk aangetoond dat het op deze manier niet kon. Tot Europa in 2000 op aandringen van Denemarken besloot het gebruik van pure kooldioxide toe te staan.

En zo werd de 16 mm filmtape weer actueel.

Ik bekijk de beelden samen met Hoenderken, die verbaasd is wat er allemaal blijkt op te staan. Hij heeft de beelden nooit meer gezien na 1979. Vijf keer zie ik een varken in totale paniek zijn kop heen en weer slaan tegen de wand van de bak. Zijn voorpoten zitten vastgebonden om ervoor te zorgen dat de elektroden op zijn hoofd, die de hersenactiviteit moeten meten, er niet afvliegen. Maar anders waren er echt ongelukken gebeurt, met zo’n beest van 120 kilo. Hij probeert echt alles om eruit te komen, tevergeefs. Als leek denk ik: dit is toch wel ‘onaanvaardbare pijn en opwinding’.

U zegt misschien: het zijn dertig jaar oude beelden. Tegelijkertijd: het gas is niet veranderd, de dieren zijn niet veranderd, de methode is niet veranderd. Alles gaat zoals het toen ging.

En dus kunnen we dankzij de boven water gehaalde filmbeelden ons na dertig jaar weer afvragen: lijden onze varkens?

Oordeelt u zelf: hier kunt u de uitzending bekijken die collega Simone Timmer en ik erover maakten.

44 procent van ouders van 16- en 17-jarige kinderen staat toe dat hun kind voor hun 18de verjaardag alcohol drinkt. Dat cijfer is gedaald: in 2018 mocht nog meer dan de helft drinken als minderjarige.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder bijna 1.500 leden van het Opiniepanel met kinderen tussen de 12 en 17 jaar. Als het gaat om de oudste kinderen (16 en 17 jaar), zijn ouders een stuk strikter geworden over alcoholgebruik dan 7 jaar geleden. Toch knijpt een redelijk deel nog weleens een oogje dicht als het hierover gaat, óók bij kinderen onder de 16 jaar.

'Gun een gezonde start'

Bij ouders van tieners is er vooral meer aandacht voor de schadelijke effecten van alcohol op jonge leeftijd dan voorheen. Ruim de helft (55 procent) staat het daarom niet toe dat hun kind op 16- of 17-jarige leeftijd drinkt.

"Het is zo slecht voor zijn fysieke en mentale ontwikkeling", zegt een ouder. "Ik gun mijn kind een gezonde start in het leven."

Blijf erover praten

Ook de 15-jarige dochter van Esther Ekkel mag niet drinken. En toen haar zoon nog onder de 18 was, gold voor hem dezelfde regel. "We hebben van jongs af aan tegen onze kinderen gezegd: bij ons geldt geen drank onder de 18. Dat weten ze gewoon."

Wel vindt ze het belangrijk om als ouder gesprekken over alcohol te hebben. "Toen mijn zoon een keer in het horecabedrijf waar hij als minderjarige werkte een feestje had, vroeg ik wel toen hij thuis kwam: wat heb je gedronken? Hij zei toen, 'cola'. En ik had wel door dat dat niet zo was", lacht ze. "Maar het belangrijkste is: blijf erover praten. Een open gesprek is belangrijk."

Goede voorbeeld geven

Net als Esther, vindt ook Wilke Heijnen het belangrijk dat ouders het gesprek aan gaan. Ze is projectleider NIX18 van het Trimbos-instituut. "Ouders hebben veel meer invloed dan ze zelf vaak denken. Dus blijf dat gesprek ook vooral voeren, zeker als je kind meer interesse krijgt in alcohol."

Daarnaast is de ouder zelf ook cruciaal, zegt Heijnen. "Het begint bij de ouder om een goed voorbeeld te geven. Niet bij elk feestje alcohol drinken bijvoorbeeld, wees je daar bewust van."

Bewustwording onder tieners

Niet alleen de volwassenen, maar ook tieners zelf lijken bewuster om te gaan met drank.

Enkele ouders die meededen aan het onderzoek laten weten dat hun kind van hen al wel alcohol zou mogen drinken, maar daar 'niks van moet hebben' of er 'nog lang niet aan wil beginnen'.

'Liever gecontroleerd'

In totaal vinden ruim 4 op de 10 ouders (44 procent) het geen probleem als hun kind van 16 of 17 weleens een biertje drinkt. In 2018, zo'n 4 jaar na het verhogen van de leeftijdsgrens, was dat nog 56 procent.

Zij denken dat verbieden 'averechts' werkt en hebben liever dat hun kind er in een 'gecontroleerde situatie' aan begint, dan dat ze 'stiekem gaan drinken'.

Een klein slokje

Niet alleen onder de oudste leeftijdsgroep, maar ook als het gaat om 14- of 15-jarige kinderen staat een vijfde (19 procent) het toe dat hun kind weleens iets alcoholisch mag drinken. Veel van deze ouders geven aan dat het gaat om 'kleine promillages' of '1 glas bij een speciale gelegenheid'.

Een kleine groep van 7 procent, staat dit ook toe bij kinderen van 12 of 13 jaar. Vaak om 'een slokje te proeven' of 'niet te spastisch' te willen doen.

'Verbieden werkt niet'

Ook panellid Ruud van Dijk staat er zo in. Hij heeft een volwassen kind, maar ook een zoon van 17. "Ik denk dat ik ze het meest smerige heb gegeven wat je je kan voorstellen: jenever of zo. Dan associeer je alcohol met iets vies. Ze hebben altijd geweten dat ze mochten drinken, maar ik heb ze ook altijd verteld: het is beter om er niet aan te beginnen, want je komt er lastig van af."

Verbieden werkt niet volgens Ruud. "Zeker in die leeftijdsfase denk ik dat als je het gaat verbieden, kinderen het juist willen, ze willen experimenteren op die leeftijd."

Geen goed plan

Maar is het wel verstandig, om je kinderen liever een keer thuis uit de bocht te laten vliegen dan in een café? Volgens Heijnen niet. "Wij horen vaak terug dat ouders hun kinderen thuis leren drinken. Dat is geen goed plan." Ze vertelt dat wetenschappelijk onderzoek hierover laat zien dat grenzen hierdoor juist vervagen. "En we weten ook dat kinderen die thuis mogen drinken, vaker buitenshuis drinken."

En af en toe een drankje voor je minderjarige kind inschenken, tijdens de feestdagen bijvoorbeeld? "Ook dat is niet verstandig om te doen", antwoordt Heijnen. "Dat werkt alleen maar verwarrend voor kinderen."

Gesprek over Carnaval

Dit weekend is het Carnaval, een feest waar veel jongeren drinken. "Carnaval is zo'n moment waarop jongeren eerder in aanraking komen met alcohol en ook zijn ouders tijdens die dagen vaak toleranter", zegt Heijnen.

"Dat is hét moment dat ouders het gesprek zouden moeten voeren en dat hoeft niet lastig te zijn", merkt ze op. "Zoek daarvoor een rustig moment uit: als je samen met de hond wandelt bijvoorbeeld, of in de auto."

De cryptomunt zit in zwaar weer. Door tegenvallende beloftes van Donald Trump en speculatieve beleggingen is de digitale munt in waarde gezakt. Vrijdag bereikte het zelfs het laagste niveau sinds 10 november, vlak na de Amerikaanse presidentsverkiezingen.