Pim Fortuyn veranderde het politieke landschap in een klap en misschien wel voorgoed. Eerst veroverde hij de Maasstad met Leefbaar Rotterdam en daarna was ‘Den Haag’ aan de beurt met met de Lijst Pim Fortuyn. Totdat hij op 6 mei werd vermoord en er aan zijn opmars een abrupt einde kwam. Vanavond een reportage over de politieke erfenis van Fortuyn. Wat is er tien jaar later over van het Fortuynisme?

We spreken met oud-LPF kamerlid Joost Eerdmans, politiek commentator van RTL Nieuws Frits Wester, en politiek historicus Gerrit Voerman.

Fortuyn, Verdonk, Wilders?

Komende zondag is het tien jaar geleden dat Pim Fortuyn werd vermoord. Fortuyn was een totaal nieuw fenomeen in de Nederlandse politiek: hij wordt gezien als de eerste grote populist. In zijn kielzog kwamen Verdonk en Wilders. Fortuyn doorbrak taboes over bijvoorbeeld integratie, zette het islamdebat op de agenda, zette zich af tegen de gevestigde orde en had een geheel eigen manier van debatteren en van omgaan met de media. Wilders, maar ook andere politici, hebben delen van die erfenis overgenomen.

Deze week wordt Fortuyn herdacht in Rotterdam. EenVandaag besteedt de hele week aandacht aan Fortuyn, tien jaar na de moord.

Waar zijn LPF-stemmers heen?

Voor welke politieke partij kiezen de mensen die in het verleden LPF hebben gestemd nu? EenVandaag en de Universiteit van Amsterdam volgden jarenlang het stemgedrag van tienduizenden individuele kiezers. Onder hen bevinden zich 1250 mensen die in het verleden op de LPF gestemd hebben. Bijna eenderde (31 procent) zegt op de PVV te stemmen als er nu verkiezingen zouden zijn. Een kwart (23 procent) kiest voor de SP en nog eens 19 procent is van plan VVD te stemmen.

Ook bij de verkiezingen van 2006 en 2010 waren deze drie partijen favoriet bij de oud-LPF-stemmers. In 2010 ging een kwart van deze groep helemaal niet stemmen.

Over het onderzoek

Onder de kiezers bevinden zich 1250 mensen die in het verleden op de LPF gestemd hebben.

Lees hier meer over het kiezersonderzoek.

Een paar dagen vrij om te rouwen na het overlijden van een bloedverwant: steeds meer bedrijven bieden het aan. Maar is dat de beste manier om met verlies om te gaan? "Oppakken van dagelijkse activiteit is enorm belangrijk."

Veel meer nieuwe seniorenwoningen bouwen, dat is dé grote uitdaging van nu, volgens wethouder Pieter Paul Slikker. "Dan kunnen mensen zo lang mogelijk op hun eigen plekje wonen, maar heel erg in contact met die gemeenschap en die samenleving."

Wethouder Slikker uit 's-Hertogenbosch ziet dat de bouw van goede seniorenwoningen een oplossing kan zijn voor meerdere grote problemen: de krapte op de woningmarkt, de tekorten in de thuiszorg en de eenzaamheid waar ouderen regelmatig mee kampen.

Gezamenlijke binnenruimtes en wekelijkse borrels

We spreken hem bij een complex met seniorenwoningen waar veel aandacht is voor samenleven met anderen. Bijvoorbeeld in de vorm van gezamenlijke binnenruimtes en wekelijkse borrels.

De gebouwen lijken van buiten misschien op een verzorgingshuis, maar het concept is totaal anders, zegt Slikker. "In een verzorgingshuis word je geleefd op het ritme van de zorg. Hier hou je zelf de regie over je eigen leven. Niemand wil aan het einde van zijn leven geparkeerd worden in een plek waar alleen maar oude mensen wonen en waar je zorg behoeft. Mensen willen met hun poten in de samenleving blijven staan."

'Niet alleen'

Hij gaat verder: "Hier loop je een modern complex binnen met beneden een hele grote ontmoetingsruimte waar jong en oud en de buurt elkaar ontmoet, waarbij je uitgenodigd wordt om gewoon naar de kapper in de stad te gaan, om te gaan biljarten bij de kroeg hier een paar straten verderop."

Het gevoel van saamhorigheid is ook belangrijk voor Jeanine Liethof (65). Zij woont in het Arnhemse Elderburen, waar senioren ook gezamenlijk wonen. "Het gevoel dat ik niet helemaal alleen ben, dat vind ik heel prettig."

'Je drinkt een kopje koffie samen'

"Als ik van m'n werk op m'n fietsje hier bij al de buren de parkeerplaats op fiets, dan denk ik: 'ik ben thuis'", gaat ze verder.

"En niet alleen vanwege deze woning, maar ook vanwege de bewoners hier. In mijn vorige huis groette de buren elkaar niet eens, maar hier is aandacht voor elkaar. Je komt af en toe bij elkaar over de vloer. Je drinkt een kopje koffie samen."

Omzien naar elkaar

Jeanine wil dat de huurdersgemeenschap zich echt voor elkaar inzet. En dat is ook nodig: "Want er zijn hier nog wel meer single dames en heren, ook op oudere leeftijd. Maar dan is het toch wel prettig dat we daar naar elkaar omzien."

"Als we zien dat een bewoner na een aantal dagen nog steeds de gordijnen dicht heeft zitten, dan gaan wij toch wel even aanbellen om te vragen of alles goed is", noemt ze als voorbeeld. "Kijk, dat soort dingen heb je natuurlijk in een misschien andere woonomgeving wat minder."

Noodzakelijk

Slikker benadrukt dat dit soort vormen van gezamenlijk wonen geen hobbyprojecten zijn, maar bittere noodzaak is. "Als we niets doen dan werkt straks 1 op de 4 mensen in de zorg. Dat gaat niet gebeuren, dus we zullen het met elkaar op een andere manier moeten organiseren."

"Ouder worden in je eigen huis, levensloopbestendig wonen, meer gemeenschappelijk wonen en ook een beetje meer zorg dragen voor elkaar", zegt hij tot slot.