radio LIVE
meer NPO start

De Nederlandse Clemens en Montiano strandden op 9/11 in het Canadese Gander en zullen de 'hartverwarmende' hulp nooit vergeten

De Nederlandse Clemens en Montiano strandden op 9/11 in het Canadese Gander en zullen de 'hartverwarmende' hulp nooit vergeten
Enorme groepen reizigers strandden in het Canadese Gander op 9/11
Bron: Eigen beeld

Zaterdag is het 20 jaar geleden dat twee vliegtuigen het WTC invlogen. Echtpaar Briels en Montiano Blom strandden die dag in het Canadese Gander. De gruwelijke dag is voor hen ook altijd verbonden met het warme onthaal van de dorpsbewoners.

Kunstenaar Clemens Briels en zijn vrouw Jenny waren die dag op weg naar New York voor de opening van zijn tentoonstelling. "Op een gegeven moment bleven we maar om New York heen cirkelen. Iedereen keek elkaar aan en er werd niet veel verteld", herinnert Clemens zich.

Derde wereldoorlog

"Toen kregen we te horen dat we een noodlanding gingen maken in New Foundland omdat America 'under attack' was." Een angstig moment voor de inzittenden. "Er was paniek. Voor ons was de derde wereldoorlog uitgebroken. We wisten verder niets."

Jenny en Clemens Briels
Bron: EenVandaag
Jenny en Clemens Briels

Het overkwam ook consultant Montiano Blom. Hij vloog die dag van Londen naar Houston met een overstap in Chicago. "Op een gegeven moment kwam de piloot op de intercom met, ik vergeet die woorden nooit: 'We have a healthy plane'. Dus, maak je geen zorgen, er is niks mis met vliegtuig. Het tweede wat hij zei was: 'We have a situation in the US'." Ook hij maakte een noodlanding op het vliegveldje van Gander. "Daar stonden 38 gestrande vliegtuigen in een file op de landingsbaan."

Hartverwarmende gastvrijheid

De reizigers moesten daar 24 uur wachten omdat het Amerikaanse luchtruim afgesloten was. In totaal strandden zo'n 7.000 reizigers in het 9.000 inwoners tellende dorpje. Schoolbussen vervoerden hen van het vliegveld naar kerken, scholen en kazernes in Gander en omliggende dorpen. Daar werden ze opgevangen.

Clemens en zijn vrouw kwamen in een sportzaal van een middelbare school terecht. Ze hadden helemaal geen bagage bij zich. "Het Leger Des Heils kwam met verhuisdozen met ondergoed, drogisterijen brachten tandpasta en tandenborstels. De vrouwen kwamen met tien soorten soep, tien soorten rijst, twintig salades."

info

Musical naar Nederland

In november gaat de Nederlandse versie van de Broadway- en West End-hit Come From Away in premiere. De musical is gebaseerd op het waargebeurde verhaal over de bewoners en gestrande reizigers in het kleine Canadese stadje Gander. 10 jaar na de aanslagen van 11 september 2001 vormde dat de basis voor de voorstelling op Broadway. Nu, 20 jaar na de aanslagen, komt de musical dus ook naar Nederland.

Een tekening als bedankje

"We werden door mensen ook opgehaald om bij hen thuis te gaan douchen. Allemaal gratis. Er werd zelfs voor ontspanning gezorgd. De hospitality van de gemeenschap daar was hartverwarmend", vertelt Clemens. Als dank voor de ervaren gastvrijheid heeft Clemens in de school toen een tekening gemaakt, die nu nog steeds ingelijst in de bibliotheek hangt.

Montiano kwam terecht in een klein kerkje van het Leger des Heils in Gambo, een half uur buiten Gander gelegen. Ook voor hem was dit een hele bijzondere ervaring. "Het mooie is dat in die paar dagen zich in 'no time' een soort community vormde. Dat je met een een groep van 200 totaal onbekenden die 5 dagen samen zo goed kan doorkomen. Zonder dat er een kwaad woord valt."

Bekijk ook

Maar één werkende telefoon

Montiano nam met een klein clubje de organisatie op zich om ongeregeldheden te voorkomen. Zo was er bijvoorbeeld maar één werkende telefoon in de kerk, omdat de Europese mobiele telefoons niet werkten. "Dus organiseerden we een kantoortje waar iemand in privacy kon bellen. Ook regelden we hoe je aan medicijnen kon komen, wie wanneer en waar kon douchen, hoe kleren te wassen. Dat ging eigenlijk heel natuurlijk en vanzelfsprekend."

Montiano Blom
Bron: EenVandaag
Montiano Blom

Clemens herinnert zich dat er in het begin weinig bekend was over de aanslag onder de gestrande reizigers. "Er was geen telefoonbereik, er waren maar een paar computers op de school, je zag wel wat beelden, maar de totale info zoals je die in Nederland had, ontbrak. Misschien werd de info ook van ons vandaan gehouden. Of wilden we het niet zien. We zaten ook in 'the middle of nowhere'."

Bekijk ook

Trieste aangelegenheid, mooie herinneringen

Voor zowel Clemens als Montiano was hun verblijf in en rondom Gander een hele ingrijpende ervaring. Beiden hebben nog steeds contact met mensen die ze toen ontmoet hebben. Clemens kon er de eerste jaren niet over vertellen. "Je realiseert je wat had kunnen gebeuren. Je had ook in één van die vliegtuigen kunnen zitten."

Voor Montiano was 9/11 een trieste aangelegenheid, maar aan de andere kant heeft hij ook hele mooie herinneringen aan zijn verblijf in Gambo. "Het is een gemeenschappelijke ervaring die je deelt. Je sliep daar allemaal op één zaal, op bankjes of stretchers die gebracht zijn door de lokale bevolking. Je moet die dagen met elkaar zien door te komen. Bij ons is dat goed gegaan, zonder ruzies en vechtpartijen. Heel bijzonder."

Bekijk hier de reportage over dit onderwerp

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

VVD wil demonstratierecht inperken: 'Geen blokkades op snelwegen, geen protesten bij herdenkingen'

VVD wil demonstratierecht inperken: 'Geen blokkades op snelwegen, geen protesten bij herdenkingen'
Politieagenten grijpen in bij een demonstratie van Extinction Rebellion op de A12
Bron: ANP

Van klimaatdemonstraties tot pro-Palestina-protesten en boerenblokkades: demonstraties lopen te vaak uit de hand, vindt de VVD. De partij wil grenzen stellen aan het recht op protest. "Dit zijn geen demonstranten, maar delinquenten."

Dat zegt VVD-Kamerlid Ingrid Michon-Derkzen, die morgen tijdens een debat over het demonstratierecht in Nederland een reeks voorstellen zal doen. Daarmee wil ze het demonstratierecht 'beter laten aansluiten bij de uitdagingen van 2025'. Burgemeesters en politie moeten meer mogelijkheden krijgen om op te treden, zegt zij.

'Duizenddingendoekje'

"We zien dat demonstraties volledig uit de hand lopen. Alle middelen om het doel te bereiken zijn geoorloofd", zegt Michon-Derkzen. De toename van agressie en het geweld tegen agenten noemt ze 'stuitend'. Ze wijst op blokkades van snelwegen, de pro-Palestina-demonstraties waarbij een 'hele universiteit kort en klein werd geslagen'. Maar ook op boeren die op snelwegen materiaal in de fik staken, waarbij asbest vrijkwam en daar tegen de regels in met trekkers reden.

"Dat resulteert erin dat demonstranten lijnrecht tegenover de overheid komen te staan. Waarbij die laatste optreedt tegen hen. En de politie als het duizenddingendoekje van de overheid moet komen opdraven om de zaak te handhaven."

Bekijk ook

Nieuwe wet met extra straffen

Wat de VVD betreft voert Nederland, naar Brits voorbeeld, een aparte wet in waardoor het blokkeren van vitale infrastructuur strafbaar wordt gesteld. Bijvoorbeeld wanneer demonstranten vliegvelden, sluizen of andere belangrijke plekken blokkeren. Of wanneer ze zich vastlijmen aan de weg.

"Ook wil ik dat bijvoorbeeld degenen geregistreerd worden die alsnog bij zo'n zogenaamde demonstratie op de snelweg staan terwijl dat niet mag", zegt Michon-Derkzen. "Ik wil dat de schade van zo'n actie op dit soort mensen verhaald wordt. En als we dat niet op die mensen kunnen verhalen, dan in ieder geval op de organisatie die daarvoor verantwoordelijk is."

Fundamenteel grondrecht

Maar het demonstratierecht is een fundamenteel grondrecht, beschermd door de Grondwet en het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). Torn je daarmee niet aan de fundamenten van de democratie?

"Je kan hier in vrijheid demonstreren en voor elk ideaal waar je voor staat. Daar mag je ook de straat voor op gaan. Maar je mag je niet willens en wetens afzonderen van alle regels", zegt Michon-Derkzen. "Mensen die die regels willens en wetens elke keer doelbewust omzeilen, die gaan we niet meer beschermen onder het demonstratierecht."

Bekijk ook

Herdenkingen

De VVD wil zelfs nog een stap verder gaan om te voorkomen dat herdenkingen in de toekomst nog worden verstoord. "Ik wil dat het herdenken altijd boven het recht van demonstreren gaat. Herdenken gaat om stilte, met elkaar in stilte een belangrijk moment beleven. Het demonstratierecht moet in de ogen van mijn fractie daarvoor wijken."

Hiervoor wil Michon-Derkzen de Wet openbare manifestaties (Wom) herzien. Concreet betekent dit dat het Kamerlid wil dat burgemeesters demonstraties bij herdenkingen moeten kunnen verbieden op basis van 'het verheerlijken van terrorisme'.

Kabinetsplannen

Hoewel demonstraties nu al verboden kunnen worden vanuit het oogpunt van volksgezondheid, verkeer of een ernstige aantasting van de openbare orde, worstelen burgemeesters steeds vaker met ordeverstorende demonstraties. Minister van Justitie en Veiligheid David van Weel zei daarom eerder ook al 'hardere grenzen te willen stellen aan het demonstratierecht'. Volgens hem gaat het dan niet zozeer om het inperken van het demonstratierecht, maar om grenzen stellen.

Wat die grenzen zijn, kan Van Weel nog niet zeggen. Daarvoor wacht hij een onderzoek af van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (WODC). In het onderzoek wordt gekeken hoe het demonstratierecht zich verhoudt tot andere grondrechten, zoals het recht op privacy. Tegen het thuis opzoeken van politici valt bijvoorbeeld moeilijk op te treden. De resultaten van dit onderzoek worden op z'n vroegst dit voorjaar verwacht.

Demonstratievrijheid als vrijbrief

Emeritus hoogleraar algemene rechtswetenschap Jan Brouwer zegt de wens van de politiek te begrijpen om de grenzen van het demonstratierecht nader aan te halen. "Demonstranten gebruiken de demonstratievrijheid min of meer als een vrijbrief om strafbare feiten te plegen, omdat zij hun onderwerp zo belangrijk vinden. Ze maken dus zelf de afweging: dit moeten wij op die manier doen, zich niet realiserende dat ze daarmee het maatschappelijk draagvlak voor hun vrijheidsrecht ernstig ondermijnen."

Volgens Brouwer worden in meerdere Europese landen momenteel de teugels verder aangetrokken. "Engeland loopt daarin op dit moment voorop. Die hebben allerlei maatregelen genomen om die demonstranten heel duidelijke grenzen te stellen. Geen infrastructurele projecten blokkeren, geen superlijm meenemen, geen hangsloten meenemen, geen gezichtsbedekkende kleding."

Wetgeving niet nodig

Maar volgens Brouwer zijn de maatregelen die de VVD voorstelt helemaal niet nodig. Burgemeesters hebben volgens hem al voldoende mogelijkheden om bijvoorbeeld een einde te maken aan de de blokkade van een snelweg. "Maar dan moet je de mankracht hebben en daar loopt het in Nederland op vast. Engeland heeft verhoudingsgewijs veel meer politieagenten ter beschikking dan de Nederlandse overheid."

Het lijkt Brouwers verstandiger burgemeesters in Nederland beter te trainen in wat allemaal al mogelijk is. "In welke maatregelen en voorwaarden ze allemaal kunnen stellen. Een heel belangrijke factor is ook de communicatie met potentiële demonstranten sterk te verbeteren."

Eerder vroegen we leden van het Opiniepanel of zij vinden dat het demonstratierecht moet worden ingeperkt. Onderzoeker Rozemarijn Lubbe presenteert de resultaten

Wat vindt het Opiniepanel: moet het demonstratierecht worden ingeperkt?

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Minister Beljaarts wil AI-centrum in Nederland bouwen: 'Niet afhankelijk zijn van andere landen'

Minister Beljaarts wil AI-centrum in Nederland bouwen: 'Niet afhankelijk zijn van andere landen'
Minister Dirk Beljaarts van Economische Zaken
Bron: EenVandaag

Het kabinet wil een grote AI-supercomputer in Nederland, zodat we voor de rekenkracht die nodig is voor AI-toepassingen, niet langer afhankelijk zijn van het buitenland.

Vandaag stemt de Tweede Kamer over het plan van het kabinet om een AI-supercomputer te bouwen in Nederland. Het nieuwe, eigen AI-centrum moet ons land in staat stellen om "voor de zorg, defensie en het bedrijfsleven echt een verschil te kunnen maken in de toekomst", legt minister van Economische Zaken Dirk Beljaarts (PVV) uit.

Enorme rekenkracht nodig

Veel mensen kennen kunstmatige intelligentie (AI) vooral van toepassingen zoals ChatGPT, maar de technologie reikt veel verder. Voor complexe AI-toepassingen is een enorme rekenkracht nodig, die geleverd wordt door grote supercomputers. Denk aan een grote hal vol met rijen computerkasten.

Hoewel Nederland al een aantal supercomputers heeft, is dit nieuwe centrum specifiek bedoeld voor AI-onderzoek en toepassingen. Het idee is dat verschillende partijen de supercomputer kunnen gebruiken voor berekeningen die nu onmogelijk of extreem tijdrovend zijn.

Bekijk ook

'We lopen achter'

Dit is volgens het kabinet cruciaal voor de ontwikkeling van AI in Nederland. "We willen dat de zorg, defensie en het bedrijfsleven hiermee aan de slag kunnen in een beveiligde omgeving. Zij moeten de volledige controle hebben over hun data, zonder deze te hoeven delen", zegt Beljaarts. Ook de wetenschap en commerciële partijen kunnen gebruik maken van het centrum.

Met het AI-centrum hoopt Beljaarts andere landen op het gebied van AI te kunnen bijbenen. Volgens de minister zijn we nog niet te laat. "De koploperspositie is al aan ons voorbij gegaan, maar we hoeven nog niet als hekkensluiter te eindigen als Nederland. We kunnen echt nog wel in de kopgroep mee, maar dan moeten we wel op tijd actie ondernemen.

Samen met de markt

Aan deze supercomputer hangt een prijskaartje van zo'n 300 miljoen euro. "Het is een grote investering", zegt de minister. "Maar het is niet alleen een publieke investering. Dit is iets wat je samen met de markt, met private partijen kunt doen. En als de timing goed is doet de Europese Commissie ook nog voor de helft mee."

Nederland wil samen met Frankrijk, Duitsland en Estland een Europees consortium oprichten voor digitale infrastructuur, zo maakte staatssecretaris Zsolt Szabó (Digitalisering) bekend in de Tweede Kamer. Deze AI-computer kan daar als het aan het kabinet ligt ook een bijdrage aan leveren.

Minister Beljaarts van Economische Zaken wil een AI-centrum in Nederland bouwen

Soevereine rekenkracht

Minister Beljaarts wil voorkomen dat we voor AI-toepassingen afhankelijk zijn van het buitenland, zegt hij. "Ik denk dat het cruciaal is dat we, naast onafhankelijkheid van de Amerikaanse defensie-industrie en het Russische gas, ook toewerken naar digitale en strategische soevereiniteit in Europa."

"Wat we nu doen is capaciteit inkopen van andere landen", legt hij uit. "Het is belangrijk dat we in ieder geval voor de basisrekenkracht niet afhankelijk zijn van commerciële partijen of andere landen. Je wil kunnen beschikken over rekenkracht op Nederlands grondgebied, waar we zelf over beslissen." Soevereine rekenkracht, noemt de minister het.

Afhankelijk van Big Tech

Hoogleraar digitalisering Reijer Passchier ziet ook het belang in van digitale onafhankelijkheid. Hij waarschuwt voor de enorme invloed die Amerikaanse technologiebedrijven nu al hebben in de digitale wereld. Op social mediaplatforms, in dataopslag, maar ook op het terrein van kunstmatige intelligentie.

Toch bestaat, ook wanneer je de supercomputer op eigen grondgebied hebt, nog steeds een vorm van afhankelijkheid van Big Tech, ziet Passchier. Om de supercomputer daadwerkelijk te bouwen, zijn we nog steeds sterk afhankelijk van Amerika. De twee gigantische techbedrijven die chips kunnen leveren, Nvidia en AMD zijn daar namelijk gevestigd.

Bekijk ook

'Hun software zit overal in'

Volgens Passchier moeten wij ons zorgen maken over de afhankelijkheid van de computerkennis van Amerika. Mochten de diensten van deze bedrijven om wat voor reden dan ook uitvallen, dan hebben we een heel groot probleem.

"Al heel lang merken we dat Amerikaanse bedrijven niet geneigd zijn om zich aan Europese regels te houden, en ook niet altijd dezelfde waarden hebben als wij in Europa", zegt de hoogleraar. "We zijn afhankelijk van hun software, en die zit overal in; van deurbellen, tot auto's, tot in systemen van onze overheid."

Europese alternatieven

"Ik snap dat die zich dat de minister nu alsnog met Amerikaanse bedrijven in zee gaat, maar tegelijkertijd denk ik dat hij ook de ontwikkeling van Europese alternatieven moet ondersteunen. En daar ook het liefst zoveel mogelijk zelf gebruik van moet maken", adviseert hij.

Het is nog niet bekend waar het nieuwe AI-centrum moet komen. Dat zal afhangen van de ruimte op het stroomnet, zegt het ministerie. Coöperatie SURF, een digitaal samenwerkingsverband van onderwijsinstellingen in Nederland dat al een supercomputer voor wetenschappelijke doeleinden beheert, zal ook de nieuwe AI-computer gaan beheren.

Hoe kunstmatige intelligentie zichzelf kapotmaakt

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant