In het tv-programma Khalid & Sophie beweerde muzikant en vogelkenner Ruben Hein dat de meeste vogels 's nachts op trektocht gaan. Dat blijkt te kloppen, zeker als je het alleen over de kleine soorten hebt.

Het hangt af van wat je onder 'de meeste vogels' verstaat, zegt vogelkenner en vogelbeschermer Nico de Haan. "Kijk je naar de aantallen, dan kom je inderdaad een heel eind 's nachts. Maar kijk je naar 'soorten vogels', dan vliegen de meeste soorten overdag", zegt hij. Trekvogels vertrekken meestal in de herfst naar warmere plekken.

Veiligheid

Vogelspotter en bioloog Luc Hoogenstein zegt dat in aantallen zeker de meeste vogels 's nachts vliegen. "De luchtmacht doet onderzoek naar vogelbewegingen in Nederland met radars. En daaruit blijkt dat de bulk van de vogels 's nachts vliegt. Maar het verschilt inderdaad per soort", zegt hij.

's Nachts is het namelijk veel veiliger om te vliegen voor kleine vogels, zegt Hoogenstein. "Omdat 's nachts de roofvogels ze niet kunnen zien. En het is ook koeler, waardoor de kans op uitdroging veel minder groot is." Op een goeie nacht in oktober kunnen er wel 25 miljoen vogels over Nederland heen vliegen. "Zoveel ga je er overdag echt niet zien", zegt hij.

Koperwieken

Op dit moment kun je 's avonds laat en 's nachts zelf ook nog trekvogels zien, zegt Nico de Haan. Want kijk je vannacht goed naar buiten dan zul je de koperwieken kunnen spotten.

"Die stromen nu volop het land in. Het zijn lijsterachtige vogels met een hoog streepje en een koperachtige flank-kleur. Je hoort dan een hoog 'spriee spriee'-geluid. Als je om een uur of tien naar buiten gaat vanavond, dan zul je dat horen."

Op warme lucht vliegen

Maar er zijn ook veel vogels die overdag trekken, zegt De Haan. "Grote vogels sowieso. Zoals kraanvogels, ooievaars en roofvogels. Die vogels hebben thermiek nodig", zegt hij. Dat betekent dat ze warme lucht nodig hebben om op te vliegen. "En grote vogels hebben ook goed zicht nodig en oriënteren zich op de landsgrenzen.

Ooievaars overwinteren bijvoorbeeld vooral in Zuid-Europa en West-Afrika. "En dan heb je nog de spreeuwen en vinken die bijvoorbeeld ook overdag trekken. Als je 's morgens vroeg met het krieken van de dag op de duintoppen staat, dan zul je je grote groepen vogels voorbij zien komen."

Slimme slechtvalk

Kleine vogels vliegen dus 's nachts voor de veiligheid, maar hoe veilig zijn ze nog? Een van de roofvogels, de slechtvalk, is erachter gekomen dat kleine vogels 's nachts veel doortrekken, zegt bioloog en vogelspotter Hoogenstein. "Daar zijn we ook met behulp van de luchtmacht achtergekomen. Ze zaten op een toren van de luchtmacht en we zagen dat die slechtvalken 's nachts boven de stad gaan vliegen. Daar is het goed verlicht en kan hij op kleine vogels jagen. Dat is dus superslim."

Nederland is heel aantrekkelijk voor veel soorten vogels. Hoogenstein woont in Utrecht en heeft dit jaar al 113 soorten vogels rondom zijn huis gezien. "Dat is best wel veel. Dus het gaat relatief goed."

In Berlicum werd afgelopen maand verhit gesproken over een mogelijk azc, met een intimiderend protest tijdens een raadsvergadering als kookpunt. Het plan lijkt hierna in de koelkast gezet: is de gemeenteraad gezwicht voor geweld? "Het is heel complex."

Om het overvolle stroomnetwerk te ontlasten, wordt gezocht naar creatieve oplossingen. Minister Sophie Hermans en staatssecretaris Chris Jansen sluiten vandaag een 'netcongestiedeal' met de ov-sector om netcongestie tegen te gaan.

Elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen: ons stroomnetwerk is overvol. Netcongestie wordt dat genoemd.

File op het net

"We kunnen spreken van file op het elektriciteitsnet", zegt energieanalist Sanne de Boer van de Rabobank. "Vergelijk het met de de snelweg. Als iedereen tegelijk wil invoegen, dan kan dat niet."

"Hetzelfde gebeurt op het stroomnet. De afgelopen jaren heeft iedereen meer elektriciteit verbruikt, en vaker op hetzelfde moment. Dat past niet."

Deal met de ov-sector

Om deze zogenoemde netcongestie te bestrijden, is de komende 15 jaar een investering van 195 miljard euro nodig, volgens het Rijk. In de tussentijd wordt er gezocht naar creatieve oplossingen.

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei en staatssecretaris Chris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu sluiten daarom vandaag een 'netcongestiedeal' met de openbaar vervoerssector. Het idee is dat het openbaar vervoer gaat helpen om de druk op het elektriciteitsnet te verminderen.

Efficiënter gebruikmaken van infrastructuur

"Op deze manier kunnen we efficiënter gebruikmaken van de infrastructuur die er al is", legt De Boer uit. "Openbare vervoersbedrijven maken gebruik van hun eigen elektriciteitsnetten. Op sommige momenten zijn die kabels hard nodig, bijvoorbeeld in de ochtend- en avondspits", legt ze uit.

"Maar wanneer er minder openbaar vervoer rijdt, kunnen de kabels gebruikt worden om auto's of elektrische bussen op te laden. Hier hoef je dus geen extra kabels voor in de grond te leggen."

Idee op een bierviltje

Het Rotterdamse ov-bedrijf RET is al volop bezig met duurzaam gebruik van energie. "Naast het delen van ons stroomnet, hebben we nu ook een batterij in de buurt van de Erasmusbrug geplaatst", vertelt technicus Leo Vliegenthart van de RET.

"5 jaar geleden heb ik het idee op een bierviltje geschreven. Het woord 'netcongestie' bestond toen nog niet eens."

Batterij die werkt als powerbank

"Op het moment dat er een tram voorbij rijdt, en die remt, dan levert die tram energie terug aan de batterij. De batterij wordt op deze manier continu opgeladen en werkt kostenefficiënt", legt Vliegenthart uit. "De batterij fungeert als powerbank."

De opgeslagen stroom kan weer gebruikt worden om andere voertuigen op te laden. "Op deze manier proberen wij de 'file' op het stroomnet te omzeilen en dragen wij 20 tot 25 procent bij aan de laadsector van Rotterdam."

Alleen geschikt voor kleine hoeveelheden

Maar ondanks de voordelen van zo'n batterij blijft energieanalist De Boer sceptisch. "Batterijen zijn zeker functioneel", zegt ze. "Maar ze nemen ook veel ruimte in."

"Bovendien zijn batterijen alleen geschikt om kleine hoeveelheden energie voor korte tijd op te slaan", vervolgt ze. "Helaas kunnen we de overtollige zonnestroom van de zomer niet bewaren tot aan de winter."

Klein deel van de oplossing

Volgens De Boer is het getekende convenant tussen het Rijk en de ov-sector niet de hele oplossing voor netcongestie. "We moeten niet verwachten dat we hierdoor uit de problemen zijn. Het is ook nodig om de netten te verzwaren, maar dit kost veel tijd en geld."

"Slimmer gebruikmaken van de infrastructuur die we hebben, is een 'no-brainer'. Maar het blijft een klein deel van de oplossing."