De lucht in is de nieuwe bouwtrend

Den Haag start binnenkort met de bouw van vier enorme woontorens die de skyline van de stad definitief zullen veranderen. En in Rotterdam wordt gestart met de bouw van de Zalmtoren, wat de hoogste woontoren van Nederland moet worden. Ook in Eindhoven, Utrecht en Amsterdam wordt flink de hoogte in gebouwd. Voornaamste reden: woningnood. Maar is dit de juiste aanpak om het tekort aan woningen tegen te gaan?

“We moeten wel de lucht in”, zegt wethouder Boudewijn Revis. Het woningtekort is zo nijpend, dat de Haagse wethouder Stadsontwikkeling geen andere uitweg ziet. “We willen het Groene Hart groen houden. Den Haag zit best wel ingeklemd tussen groen en andere steden en dorpen. De hoogte in is de beste oplossing.” 

Elk jaar 5.000 woningen bijbouwen

De komende 25 jaar gaat Den Haag groeien met 100.000 inwoners. "Daarom moeten we er elk jaar 5.000 woningen bijbouwen. Met de woontorens willen we 11.000 mensen huisvesten", legt de wethouder uit.

Den Haag is niet de enige stad die met woningnood kampt. “De woningnood en de hoogbouw neemt overal in de Randstad toe, ook buiten de steden”, zegt hoogleraar bouwkunde Ellen van Bueren. “Toch is het een ingewikkelde discussie of hoogbouw de beste oplossing is.” 

'Hoogbouw heeft nadelen'

Volgens de hoogleraar heeft hoogbouw ook nadelen. “Het bouwen en onderhouden is niet altijd even duurzaam. De kwaliteit van snel gebouwde woontorens is vaak niet al te best. Ook moet het passen bij de infrastructuur, er wonen erg veel mensen in zo’n flat, die moeten ook met het openbaar vervoer kunnen of hun auto ergens kwijt kunnen.”

In veel gemeentes wilde men niet boven de kerktoren uitbouwen, maar we moeten wel

Naar buiten uitbreiden wordt vaak als alternatief aangedragen. “Het is duurzamer en goedkoper. Ook is het makkelijker om de grond op te kopen dan in de stad”, zegt Van Bueren. “Toch is de heersende opvatting in Nederland dat het landschap niet aangetast moet worden en de buitengebieden open moeten blijven.” Maar we moeten iets: “In veel gemeentes wilde men niet boven de kerktoren uitbouwen maar we moeten wel, er is nu eenmaal vraag naar en mensen hebben een woning nodig.”

'Het is intensieve menshouderij'

Architect Sjoerd Soeters vindt het bouwen van hoge woontorens een waardeloze oplossing. "Een schaamteloze vertoning", zegt hij. "Met de intensieve veehouderij gaan we stoppen, maar we zien geen enkel bezwaar tegen de intensieve 'menshouderij'."

Sociaal gezien is het erg slecht. Mensen komen niet met elkaar in contact

"Sociaal gezien is het erg slecht", zegt Soeters. "Mensen komen niet met elkaar in contact. En juist het mixen van buurten met leeftijden en opleiding maakt een buurt leefbaar en veilig.” Ook is het minder geschikt voor gezinnen volgens de architect. ”Kinderen kunnen niet makkelijk zelf buitenspelen omdat ouders ze moeilijk in het zicht kunnen houden. Dat maakt de buurt ook minder veilig, want hoe meer ogen op straat, hoe minder criminaliteit.”

Uitkomst voor de yup

Deze woontorens worden dan ook vooral bewoond door jonge mensen met een redelijke portemonnee. “Met name yuppen gaan in dit soort torens wonen”, zegt hoogleraar Van Bueren. “Voor hen is dit een uitkomst. Ze hebben vaak geen vaste contracten en wisselende banen, als ze dan kleinere appartementen kunnen huren is dat ideaal.”

Promovenda Lisan Hidding (26) woont in een recent opgeleverde woontoren in Amsterdam, Little Manhattan. “Ik ben erg blij dat ik in dit appartement kan wonen. Het ligt dicht bij het Vondelpark en het treinstation ligt praktisch voor de deur.” Maar Sjoerd Soeters zegt dat Little Manhattan alles is wat fout is aan zulke woontorens. “Je ziet dat er een heel homogene groep woont, alleen jongeren. Er is weinig contact met de buurt en met elkaar.” Hidding beaamt dit wel: “Er wonen alleen jongeren en heel veel contact heb ik eigenlijk niet met mijn buren, ondanks de gemeenschappelijke ruimtes die gebouwd zijn.”

Oplossing voor woningnood?

Of het nu een goed idee is of niet, feit blijft dat er huizen gebouwd moeten worden. Wat is dan een gepaste oplossing? “Hoogbouw is niet per se fout”, zegt Bueren, “maar het moet goed gebouwd worden. Er moet tijd voor genomen worden. Denk na over duurzame opties, goede technieken. Als je daar niet goed over nadenkt, zit je met gebouwen die kwalitatief niet erg goed zijn en op den duur niet meer passen bij de huidige tijd.” 

Je wil niet dat alles na veertig jaar gesloopt moet worden

Sjoerd Soeters vindt vooral dat er niet zo hoog gebouwd moet worden: “Als je flats maakt met vijf of zes woonlagen heb je meer contact met de straat, blijft de cohesie beter. Je wil niet dat alles na veertig jaar gesloopt moet worden omdat de buurt niet gezellig of veilig is of omdat de flats simpelweg niet meer aansluiten bij de behoefte van de bevolking.”