De lange formatie gaat ten koste van de tijd om thema’s als woningbouw, immigratie en klimaat op te lossen: 'Dat is onverantwoord'

De ellenlange formatie is niet alleen een bron van ergernis voor velen, ook wordt het een reëel probleem voor het nieuwe kabinet. De regeerperiode wordt namelijk 'netto' flink korter, waardoor de tijd om ingrijpende wetgeving in te voeren wordt beperkt.

De kabinetsformatie duurt inmiddels 231 dagen en nog altijd staat er geen kabinet op de trappen van paleis Huis ten Bosch. En dat wordt steeds meer een probleem, zegt staatsrechtdeskundige en oud-PvdA-Kamerlid Peter Rehwinkel. De eerstvolgende Tweede Kamerverkiezingen staan namelijk alweer gepland in maart 2025 en dat geeft een kabinet minder tijd om plannen goed uit te voeren.

Volle vier jaar nodig

"De lange duur van deze formatie gaat ten koste van de netto-regeertijd van het nieuwe kabinet", zegt Rehwinkel. Volgens hoogleraar staatsrecht Douwe Jan Elzinga heeft een kabinet echt die volle 4 jaar nodig om haar plannen uit te voeren: "In het eerste jaar zijn ze bezig met het maken van grote en aantrekkelijke plannen, in het tweede jaar met het technisch en juridisch in elkaar steken daarvan."

"In het derde jaar is het afronden en oogsten", vervolgt hij. "In het vierde jaar wordt de cohesie van het kabinet minder en bereidt men zich al voor op de verkiezingen."

Duur kabinetsformatie 'onverantwoord'

Elzinga vindt het onverantwoord,dat de coalitiepartijen nu zoveel tijd nemen om een kabinet te smeden: "Er liggen ingewikkelde kwesties voor: de klimaattransitie, woningbouw, immigratie, een derde van de gemeentes is failliet. Er zijn altijd grote problemen, maar de maatschappelijke problemen zijn nú wel zeer aanzienlijk."

Deze problemen effectief aanpakken is bijna onmogelijk, meent Elzinga: "De tijd is krap, té krap en vandaar dat deze duur van de kabinetsformatie niet verantwoord is."

Pas halverwege de regeerperiode zaken doen

De informateurs hebben ervoor gekozen om eerst een regeerakkoord op hoofdlijnen te sluiten en daarna een ministersploeg te vormen. Dat werkt volgens Elzinga verdere vertraging in de hand: "Ergens eind mei, begin juni begin je met regeren. Dan ben je al zowat halverwege de regeerperiode voordat je zaken kunt doen."

Ook Peter Rehwinkel is op voorhand niet optimistisch over wat het kabinet in beperkte tijd voor elkaar kan krijgen: "Wetgevingstrajecten zijn vaak lang van duur. En als je gaat werken met een regeerakkoord op hoofdlijnen, dan moet je eerst nog heel wat details bespreken en vervolgens in wetgeving neerleggen. Daarnaast hebben de Eerste en Tweede Kamer ook nog ieder hun eigen traject."

Grote kans op voortijdige val

Daarbij is volgens Rehwinkel de kans ook nog groot dat het nieuwe kabinet niet eens 4 jaar krijgt: "Doorstart-kabinetten, dus kabinetten die een voortzetting zijn van de vorige coalitie, zijn vaak geen doorslaand succes", legt hij uit.

"Vaak is het een 'moetje', omdat andere meerderheden niet mogelijk waren, of zijn partners bij de start al op elkaar uitgekeken. De kans is daarom groot dat het eerder ten val komt."