De klimaattop in Parijs wordt met een dag verlengd. De definitieve versie van het nieuwe klimaatverdrag laat daarom nog op zich wachten. Wel komt vandaag een einde aan de EenVandaag-serie: de Klimaatinspectie.
De hele week belden duurzaamheidsadviseur Ynzo van Zanten en verslaggever Mischa Blok bij mensen aan voor een klimaatcheck in huis. De woonkamer, badkamer, slaapkamer en keuken werden aan een onderzoek onderworpen.
Vandaag kijken we vooruit met Ynzo van Zanten: hoe ziet de toekomst eruit? Welke ontwikkelingen en kansen zijn er op het gebied van duurzaamheid als we kijken naar manier waarop we wonen, eten en ons verplaatsen?
Medisch specialisten uit OekraĂŻne worden bijgeschoold in Nederland
Bron:
EenVandaag
Vanwege een tekort aan revalidatieartsen worden de komende tijd medisch specialisten uit OekraĂŻne in Nederland bijgeschoold. Het aantal geamputeerden in het land neemt in rap tempo toe en het aantal artsen die hen helpt, is bij lange na niet genoeg.
De komende zes weken krijgen zo'n 6 OekraĂŻense medisch specialisten bijscholing in Nederland. Het gaat om psychologen, fysio- en ergotherapeuten en revalidatieartsen. Allemaal werken ze in OekraĂŻne om de eindeloze stroom gewonden weer op de been te krijgen.
Gezondheidszorg in OekraĂŻne onder druk
"De medische sector in OekraĂŻne blijft in een kritieke toestand. Bijna 2.000 medische instellingen zijn beschadigd of volledig verwoest in OekraĂŻne", zegt de OekraĂŻense Kseniya Negrutsa-Godska. Zij is medeoprichter van Netherlands for Ukraine Foundation.
De organisatie begeleidt onder meer gewonde OekraĂŻense militairen in ons land die complexe operaties ondergaan en zetten zich in voor betere revalidatiezorg in OekraĂŻne.
OekraĂŻne kan stroom gewonden niet aan
"Er zijn tienduizenden mensen met geamputeerde ledematen", vertelt Kseniya. "En een kwart van het OekraĂŻense grondgebied is bedekt met landmijnen. Dat betekent dat dit probleem zal blijven. In OekraĂŻne hebben we momenteel 11.000 revalidatiespecialisten. Dat is al 7 keer meer dan 2 jaar geleden en het is nog steeds niet genoeg."
Het land kan de stroom gewonden momenteel niet aan, zegt Kseniya. "Het is eigenlijk ook niet mogelijk voor een land, om op zo'n korte termijn een goede opleiding te bieden voor nieuwe specialisten." Daarom is ze blij dat Nederland daar een rol in kan spelen. "Vooral met de multidisciplinaire aanpak, die in OekraĂŻne heel anders is."
Het project is opgezet in samenwerking met het ministerie van Buitenlandse Zaken en twee andere hulpverleningsorganisaties. In totaal kunnen 384 zorgprofessionals uit OekraĂŻne profiteren van het bijscholingstraject.
"In Nederland hebben jullie fantastische expertise in de multidisciplinaire aanpak", legt Kseniya uit. Daarmee bedoelt ze dat de revalidatiearts, fysio- en ergotherapeuten en psychologen samen aan de slag gaan met de patiënt en dat de verschillende disciplines elkaar kunnen versterken.
info
Wat is interdisciplinaire samenwerking in de zorg?
De rode draad in het programma is hoe Nederland binnen de revalidatiegeneeskunde interdisciplinair werkt. Dat houdt in dat een heel team waarin een revalidatie arts, revalidatie verpleegkundige en verschillende therapeuten gezamenlijk werken aan de behandeling van een patiënt. Ieder met eigen expertise, eigen kennis, maar uiteindelijk wel gezamenlijk aan de persoonlijke doelen van de patiënt.
Nederland voorbeeldland
"Jullie waren een van de eerste landen die deze methode in OekraĂŻne introduceerden", vertelt Kseniya over de manier van samenwerken binnen de revalidatiezorg.
"In OekraĂŻne bevindt zich dit nog in een vroeg stadium. Daarom is dit onbetaalbare expertise voor onze eigen specialisten", vult Kseniya aan.
"Ik zat in een groep met 10 anderen en op een dag werden we onder vuur genomen. Alle 10 raakten we gewond, behalve ik. Ik ging ze helpen en liep naar iemand toe die zwaargewond was om hem in veiligheid te brengen maar werd daarbij geraakt door een kogel in mijn hand en arm", vertelt Dmytro.
Vanwege zijn opleiding tot fysiotherapeut kan hij tegelijkertijd ook het Nederlandse opleidingstraject volgen: "Ik ben nu dichtbij het vervullen van mijn droom. Ik denk dat ik nog ongeveer een jaar tot twee jaar nodig heb zodat ook mijn hand en arm voldoende zijn genezen en ik mijn vaardigheden in de praktijk kan brengen."
Dmytro kan niet wachten. "Het zal erg cool zijn. Het is mijn droom om een medische professional te worden op welke manier dan ook. Ook als fysiotherapeut zal ik kunnen helpen en van invloed kunnen zijn op mensenlevens", sluit hij af.
Het meldpunt uitkeringsfraude van de gemeente Rotterdam
Bron:
EenVandaag
Het aantal 'kliklijnen' voor uitkeringsfraude in Nederland blijft stijgen. Uit onderzoek van EenVandaag blijkt dat nu meer dan 200 gemeenten zo'n meldpunt hebben.
Opvallend is ook dat 26 gemeenten hun meldpunt juist hebben afgeschaft. Dat gebeurde bijvoorbeeld in Leiden, waar de gemeenteraad dit voor elkaar kreeg met een aangenomen motie.
'Mensonterend'
Het Leidse SP-raadslid Thomas van Halm diende de motie in die tot de afschaffing van de kliklijn leidde. Hij noemt het 'mensonterend en stigmatiserend voor mensen in de bijstand' dat mensen in Leiden via een meldpunt anoniem hun vermoedens over bijstandsfraude door konden geven.
"Het zorgt voor angst en onzekerheid, terwijl er al gemeentelijke instanties zijn die fraude aanpakken. Een kliklijn voegt niets toe, behalve wantrouwen en verdeeldheid in de samenleving."
info
208 meldpunten voor uitkeringsfraude
In 2021 hadden 196 van de 352 gemeenten (56 procent) een meldpunt voor uitkeringsfraude. Inmiddels is dat gestegen naar 208 van de 342 gemeenten (61 procent).
De meldpunten bieden doorgaans verschillende mogelijkheden om een vermoeden van fraude door te geven. In vrijwel alle gevallen kunnen burgers telefonisch contact opnemen en/of een online formulier invullen.
'Niet de juiste weg'
"Natuurlijk moet fraude worden aangepakt, maar het gaat om de juiste verhoudingen", vindt Van Halm. "Er zijn bedrijven en zorginstellingen die voor miljarden frauderen, terwijl deze kliklijn zich richtte op mensen in de bijstand. Het stimuleren van burgers om elkaar te verklikken is niet de juiste weg."
Mensen in de bijstand voelen zich volgens Van Halm als gevolg van kliklijnen bespied door hun buren, terwijl de meeste meldingen volgens hem nergens op gebaseerd zijn. "Veel mensen begrijpen bovendien de regels niet goed genoeg om fraude objectief te kunnen beoordelen."
Anonieme tip
Van Halm noemt een voorbeeld van een man in zijn gemeente die onterecht als fraudeur werd gemeld en hier last door kreeg. "Het betrof iemand met een angststoornis, die door de kliklijn nog angstiger werd", vertelt hij.
"Deze persoon was voor familiebezoek in het buitenland geweest. Na terugkomst moest hij zich melden en kreeg te horen dat een anonieme tip was binnengekomen. Er werd beweerd dat hij bijstandsfraude pleegde", vertelt Martine Marijt, die de persoon verzorgt waar Van Halm op doelt.
Geen overtredingen
Achteraf bleek volgens Marijt dat deze persoon een half jaar lang door de sociale recherche werd gevolgd. "En niet alleen hij, maar ook zijn ex-partner en ikzelf. Dit had een enorme impact."
Uiteindelijk werden er geen overtredingen geconstateerd. Maar volgens Marijt heeft het onderzoek en de wetenschap dat er een melding is gedaan - waarschijnlijk door een buurtbewoner - nog altijd veel impact.
"De angststoornis is aanzienlijk verergerd en hij durft niet meer naar de moskee, uit angst aangekeken te worden door de gemeenschap. Hij is zelfs verhuisd naar een andere wijk, omdat de eigen buurt niet meer als veilig werd ervaren."
"Zijn vertrouwen in de samenleving is volledig verloren. Het is schandalig dat een anonieme melding zonder enige onderbouwing iemands hele leven overhoop kan halen."
'Belangrijk dat we hem hebben'
In Leiden zijn ze dus met de kliklijn gestopt, maar het merendeel van de gemeenten gaat ermee door. Rotterdam bijvoorbeeld, waar VVD-wethouder Tim Versnel tevreden is met de werking ervan.
"Het is niet zozeer dat ik enthousiast ben over onze kliklijn, zoals die in de volksmond wordt genoemd. Maar ik vind het wel belangrijk dat we hem hebben."
Aankloppen bij gemeente
"Fraude met bijstandsuitkeringen komt helaas voor. Weliswaar niet veel, maar als het gebeurt, dan zijn er bijna altijd behoorlijk wat mensen in de omgeving die ervan weten. En dat kan leiden tot een enorm knagend gevoel van onrecht", zegt hij.
"Ik vind het heel belangrijk dat, als er sprake van is, mensen ook bij de overheid kunnen aankloppen om wat aan dat gevoel van onrecht te doen."
In 2023 heeft de gemeente Rotterdam, na meldingen via de kliklijn, 650.000 euro aan bijstand teruggevorderd. De gemeente ontving in dat jaar via het meldpunt 710 meldingen over mogelijke bijstandsfraude, maar in 77 procent van de gevallen bleek daar uiteindelijk geen sprake van te zijn.
De Rotterdamse wethouder is niet bang dat een kliklijn het wantrouwen tussen burgers kan voeden. "Eerlijk gezegd denk ik het tegendeel. Het ondermijnt juist de sociale cohesie in wijken als het eerlijk werkende deel van de buurt doorheeft dat er anderen zijn die zich er wel heel makkelijk vanaf maken", volgens de Rotterdamse wethouder.
"Namelijk door een uitkering te ontvangen en daar bovenop nog eens zwart bij te verdienen. En ik denk dat dan de overheid ook zijn rol moet pakken als scheidsrechter."
Fraude streng bestraffen
Dat het aantal meldpunten toe blijft nemen, is voor universitair hoofddocent aan de Universiteit Utrecht Paulien de Winter niet verrassend. Zij doet onderzoek naar handhaving en toezicht in het sociaal domein.
Ze ziet dat dit past bij een trend die vanaf de invoering van de 'Fraudewet' (Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving) in Nederland waarneembaar is.
'Fraude mag niet lonen'
De Winter: "Rond 2010 is 'fraude mag niet lonen' een veelgehoorde uitdrukking in het Nederlandse sociale zekerheidsdebat. Het Nederlandse politieke en publieke debat werd gedomineerd door het idee dat misbruik en fraude in de sociale zekerheid streng bestraft moeten worden."
Daarnaast past deze ontwikkeling volgens De Winter bij de toegenomen toegankelijkheid van de overheid en technologische ontwikkelingen. "Waar voorheen een online formulier niet gebruikelijk was, is dat steeds meer de standaard."
Dat 26 gemeenten hun meldpunt juist afschaften, kan voortkomen uit een veranderende tendens in het handhavingsbeleid en een andere visie op uitkeringsgerechtigden, denkt De Winter.
"Waar de 'Fraudewet' eerst heel strikt ingestoken was, is er op dit moment meer ruimte voor maatwerk en de menselijke maat, mede naar aanleiding van de Toeslagenaffaire. We zien nu dat het van heel streng handhaven de andere kant op gaat, naar minder streng handhaven."
'Belangrijke signalen'
"We hebben in Nederland een vangnet van sociale zekerheden waar iedereen op moet kunnen rekenen. Het is belangrijk dat daar geen misbruik van wordt gemaakt", zegt een woordvoerder van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
"Het ministerie moedigt het oprichten van meldpunten door gemeenten niet actief aan, maar ziet wel dat gemeenten er veel belangrijke signalen uit kunnen halen, net als uit meldingen van bijvoorbeeld het Inlichtingenbureau."
Menselijke maat
"Het is belangrijk om te benadrukken dat gemeenten na een melding zelf bekijken of de melding onderzoekwaardig is. Als dit het geval is, start de gemeente een onderzoek op, waarbij er altijd een mogelijkheid is voor hoor- en wederhoor", vervolgt de woordvoerder. "Uit dit onderzoek blijkt vervolgens of er sprake is van een vergissing of van daadwerkelijk misbruik en of er wel of geen sanctie volgt."
Het ministerie benadrukt dat het bij sociale regelingen gaat om een balans tussen misbruik tegengaan en meer menselijke maat. "Fraude moet worden tegengegaan, maar een foutje mag er niet voor zorgen dat er automatisch een straf volgt. Dit is ook het uitgangspunt van het wetsvoorstel Handhaving sociale zekerheid, dat binnenkort naar de Tweede Kamer gaat."
Klikken over uitkeringsfraude kan in steeds meer gemeenten