Het 15e-eeuwse schilderij 'De geboorte van Maria' dat in 1960 werd geroofd uit museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam, is terug op zijn plek. Het vijftiende-eeuwse paneeltje werd op 27 december 1960 op klaarlichte dag tijdens de lunchpauze van een beveiliger uit het museum gestolen. Een Duitse verzamelaar kwam het werk tegen in de catalogus van een veiling in Bonn, en zorgde ervoor dat het schilderij weer terug kwam in het museum.
De terugkeer van 'De geboorte van Maria' is niet het eerste voorbeeld van verdwenen kunst die weer opduikt.
De geboorte van Maria
Misschien wel de meest spannende opgeloste kunstroof is die van de twee bronzen paarden van Hitler. Die verdwenen na de oorlog, maar werden in 2015 dankzij de Nederlandse roofkunstjager Arthur Brand teruggevonden.
'Beelden vernietigd in slag om Berlijn'
De twee bronzen paarden, gemaakt door Josef Thorak, zijn zo'n 3,5 meter lang en wegen 40 ton elk. Het verhaal van Brand begon toen hij een kleurenfoto van de twee bronzen paarden in handen kreeg. "Iedereen dacht dat die beelden vernietigd waren tijdens de slag om Berlijn. Dus ik dacht: welke idioot doet er nu zo veel moeite om die paarden te vervalsen?", vertelt Brand.
Toch ging Brand op onderzoek uit. "Ik keek een documentaire over de laatste dagen van het Derde Rijk. Op de filmbeelden waren de paarden niet meer aanwezig." Brand zag dat op de plek waar een van de paarden hoorde te staan, nu een lijfwacht van Hitler stond. "Dat kon maar één ding betekenen: Hitler had voordat de Slag om Berlijn in alle hevigheid losbarstte, de twee bronzen paarden in veiligheid laten brengen." Volgens Brand liet Hitler de paarden naar een opslagplaats ten noorden van Berlijn brengen. "In 1945 vielen ze in Russische handen, waarna ze in het geheim naar een Russische kazerne in het oosten van Duitsland zijn gebracht."
De lange reis van Hitlers paarden
Na de val van de Muur in 1989 zijn ze volgens Brand door de Russen verkocht aan louche handelaren, die ze weer doorverkochten aan welgestelde nazi-sympathisanten. Brand begon een undercoveroperatie en deed zich voor als vertegenwoordiger van een Amerikaanse kunsthandelaar. Nadat hij genoeg informatie had, schakelde hij de Duitste politie in. Die deed invallen in heel Duitsland waarbij, behalve de bronzen paarden, nog veel meer kunstwerken in beslag werden genomen. De meeste werken lagen in een loods in Bad Dürkheim, in de deelstaat Rijnland-Palts.
Het nieuws lijkt zich vaak te herhalen. In de rubriek 'Eerder Gehoord' blikt EenVandaag aan de hand van een recente gebeurtenis terug op een vergelijkbare gebeurtenis in het verleden.
Israël wil noodhulp in Gaza zelf gaan regelen: 'Probeert internationale gemeenschap buitenspel te zetten'
De nood is hoog in Gaza: omdat de grenzen al 2 maanden worden dichtgehouden door Israël is er een groot tekort aan voedsel, schoon water en medische hulp. Israël zou nu tóch hulp willen toelaten, maar alleen niet meer via internationale hulporganisaties.
Israël voert de militaire strijd tegen Hamas op en wil delen van de Gazastrook bezetten, zegt premier Benjamin Netanyahu. Maar experts vragen zich af wat het plan is: "Gaza veroveren is niet zo moeilijk, het gebied daarna behouden is veel ingewikkelder."
Premier Netanyahu kondigde vandaag een intensieve militaire operatie aan met als doel om Hamas te verslaan. Volgens hem zal Israël Gaza niet binnenvallen om zich vervolgens weer terug te trekken: "De bedoeling is het tegenovergestelde daarvan."
'Dagen tot paar weken'
Het Israëlische leger heeft inmiddels tienduizenden reservisten opgeroepen voor het aanstaande offensief in Gaza. Een bezetting van de Gazastrook zou dan ook snel een feit kunnen zijn, denkt oud-commandant der landstrijdkrachten Mart de Kruijf. "Ik denk ook dat het Israël gaat lukken."
Hij verwacht dat Israël de Gazastrook 'binnen een paar dagen of een paar weken' kan veroveren. "Dan heb je heel Gaza wel onder controle. Het probleem is dan alleen: er wonen wel 2,2 miljoen mensen, hoe krijg je die onder controle?", zegt De Kruif. "Land bezetten is iets anders dan land ook daadwerkelijk bezet houden."
Een nieuw militair offensief zou goed het einde kunnen betekenen van een Palestijns Gaza, denkt Midden-Oosten-deskundige Peter Malcontent: "Je mag concluderen uit de woorden van politici in het Israëlische veiligheidskabinet dat er een herbezetting komt."
Daarmee zouden we teruggaan naar de situatie van voor 2005, toen Israël tientallen jaren ook de hele Gazastrook in handen had, vertelt hij. "En dus zullen er straks ook nieuwe nederzettingen gebouwd gaan worden voor Israëlische Joden in Gaza."
'Terecht op een kluitje'
Netanyahu liet in zijn aankondiging van het nieuwe militaire offensief weten dat de inwoners van Gaza zullen worden 'verplaatst'. Voor hun eigen bescherming, voegde de Israëlische premier daaraan toe. Malcontent verwacht dat de Palestijnen zullen worden verdreven naar het zuiden. "Die komen daar dan terecht op een kluitje."
Een aantal ministers in het kabinet van Netanyahu zijn volgens de Midden-Oosten-expert extreem nationalistisch. "Die hebben deze plannen al veel langer", weet hij. "Eigenlijk kon je op je vingers natellen dat dit zou gaan gebeuren."
Al weken geen hulp
Het Israëlische leger heeft op dit moment al zo'n 70 procent van de Gazastrook onder controle. Volgens persbureau AP zou een totale verovering betekenen dat honderdduizenden Palestijnen hun verblijfplaats kwijtraken.
Daar komt bij dat de mensen in Gaza al weken zonder voedsel, schoon water, medicijnen en medische hulp zitten. Israël houdt de grenzen met Gaza sinds 2 maart dicht voor humanitaire hulp. Internationale hulporganisaties waarschuwden vorige week dat de laatste voorraden inmiddels zijn uitgedeeld.
De Kruif zet dan ook vraagtekens bij een nog verdere uitbreiding van het bezette gebied. "Ik heb beelden gezien van 7 oktober, die zijn vreselijk", zegt hij over de aanslag van Hamas op Israël. "Maar is dat nou een reden om 2,2 miljoen mensen op een heel klein stukje grond te gaan concentreren?"
De maatregelen die Israël neemt in reactie op de aanslag van 7 oktober 2023 moeten wel proportioneel zijn, zegt hij. "Dus die moeten in verhouding zijn met het gevaar dat er uitgaat van de extremisten van Hamas."
Ander soort oorlog
Een volledige bezetting van de Gazastrook leidt uiteindelijk tot een ander soort oorlog met Hamas, legt de oud-commandant uit. "Wij noemen dat een asymmetrische of een irreguliere oorlog." Dat betekent volgens hem dat er straks bijvoorbeeld meer aanslagen zullen worden gepleegd.
De bestrijding hiervan en het handhaven van de status quo is een kwestie van een lange adem die veel inspanning kost, benadrukt De Kruif. "En als er één ding is wat Israel niet heeft, dan zijn het de vele militairen die daarvoor nodig zijn."
Israël overweegt volledige bezetting van Gaza: wat zijn de gevolgen?
Terughalen van gijzelaars
Los van de strijd met Hamas is bovendien de grote vraag of het andere doel van Netanyahu wel bereikt kan worden: het terughalen van de Israëlische gijzelaars in Gaza. "Bij een totale bezetting is de kans juist groter dat de gijzelaars dood gaan", zegt Malcontent. "Een intensivering van de strijd in Gaza heeft dus gevolgen."
Toch is de verwachting van beide deskundigen dat Israël doorzet. "Ze hebben ook het militaire vermogen", vertelt De Kruijf. "Hamas is relatief verzwakt. Maar vooral heeft Israël - waarschijnlijk - de steun van de president van de Verenigde Staten om dit te kunnen doen."
Internationale steun
Tegelijkertijd denkt de oud-commandant dat internationaal de steun voor Israël sterk zal afnemen bij een nieuw offensief in Gaza. "Israël zou zich dat meer moeten afvragen", zegt hij.
Wat is zo'n kortetermijnsucces om een bufferstrook te creëren je waard als je op lange termijn steun verliest in heel de wereld", legt De Kruif uit. "Terwijl je die steun hard nodig kan hebben. Want de echte vijand van Israël is Iran en die wordt gesteund door Rusland. Dus het conflict is nog lang niet ten einde."
