radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

De gevolgen van opruimwoede bereiken de – inmiddels overvolle – kringloopwinkels

De gevolgen van opruimwoede bereiken de – inmiddels overvolle – kringloopwinkels
Bron: ANP

Medewerkers van tweedehands winkels zien een vloedgolf aan donaties binnenkomen. De gebruikte spullen hopen zich massaal in Nederlandse kringloopwinkels op. "We hebben de achterkant van de winkel moeten dichtdoen, want we konden de stroom niet meer aan."

"Sinds kerst is het zo extreem druk dat we het niet meer aankunnen. Het magazijn staat tot aan de nok gevuld met dozen die nog moeten worden uitgezocht", vertelt Mariette Hoeve van De Kringloper Naarden. Meer en meer afgedankte kleding, huisraad en meubels vinden hun weg naar een van de honderden kringloopwinkels in ons land. Waarom? Nederland is massaal aan het ontspullen geslagen.

Afdankertjes etaleren?

Misschien ken je het: het is kerstvakantie en er is eindelijk tijd om de rommelkamer, dan wel vliering, dan wel propvolle ladekast op te ruimen. Op de laatste vakantiedag draag je tassen oude truien, boeken, en bloempotten naar de inbrengbalie. Daar neemt een medewerker gehuld in fleece alles blij in ontvangst, om het afgedankte speelgoed en schoenen uit te zoeken en in de etalage tentoon te stellen.

De kans dat de afdankertjes daadwerkelijk geëtaleerd worden is alleen klein. Kringloopwinkels zijn blij met donaties, maar komen er momenteel in om. "Het voelt als druk", vertelt Hoeve. "We weten niet hoe we het moeten doen. De piek begint na de kerst, en rond oud en nieuw is het altijd erg druk, maar het stopt normaal weer zodra de scholen beginnen. Nu is er geen dip in zicht."

Kwaliteit en meuk

De kwaliteit van donaties varieert. "Veel mensen denken dat hun oude rommel nog verkoopbaar is", vertelt Leonie Reinders, woordvoerder van de Branchevereniging Kringloopbedrijven Nederland (BKN). "Ze denken: het bankje zit nog steeds lekker, maar soms kan die oude meuk beter rechtstreeks naar de vuilverbranding. Aan een doorgezakt bankje dat onder de vlekken zit heeft niemand wat." Filosoof Bas Haring noemt dit de 'illusie van nut': het is natuurlijk ook schuldelozer weggooien wanneer je denkt: dan heeft iemand anders er misschien nog iets aan.

Misschien is het de sjieke Gooische ligging, maar in de kringloop in Naarden is het een ander verhaal. "Uit containers van de gemeente komen soms schilderijen die direct naar onze veiling in Naarden mogen", vertelt Mariette Hoeve. "Dat is opmerkelijk, want vroeger gebeurde zoiets nooit. Mensen gooien echt mooie dingen weg."

Inspirerende series

De weken na de kerstvakantie blijven mensen tassen en dozen met spullen brengen. "Afgelopen zaterdag was het enorm druk, en het zijn waardevolle spullen die worden ingeleverd", vertelt Hoeve. "We draaiden met 800 betalende bezoekers goed. Dat hoort eigenlijk niet in januari."

Vorig jaar was het ook al inbrengdrukte alom. Op de eindejaarsdagen van 2017 werd de vijfdelige docu-serie Het succes van de kringloopwinkel uitgezonden. Een van de afleveringen was gewijd aan het thema ontspullen. "Daarna zagen we een enorme stijging aan donaties", zegt Eva Zentveldt van Kringloopwinkel RataPlan, onder andere gevestigd in Haarlem.

Marie Kondo

Op nieuwjaarsdag 2019 verscheen de Netflix-serie Tidying Up with Marie Kondo, met daarin een hoofdrol voor de befaamde Japanse opruimgoeroe. De ranke Kondo fladdert door volle Amerikaanse huizen en raakt af en toe iets aan om het 'wakker te maken'. Ze adviseert bewoners al hun kleding op een hoop te gooien, T-shirts te vouwen in geometrische vormen en boeken te bedanken voor de gedane arbeid.

Het idee: je stelt jezelf bij ieder item de vraag: 'Does it spark joy?', zodat je alleen overhoudt wat echt nodig is. De belofte? Dat je lichter leeft en gelukkiger bent in je opgeruimde huis. Eva Zentveldt denkt dat ontspullen door programma's als deze steeds meer in zwang raakt. "Dergelijke series hebben invloed op bewustwording, ook van consumenten." Maar of het nu door series als deze komt? Hoeve, van de kringloop in Naarden, weet het niet. "Na kerst en Koningsdag ruimen mensen veel op. Misschien zijn deze programma's wel op het juiste moment gekomen."

Lees ook

Opruimwoede

"Een van mijn collega's is besmet met het Marie Kondo-virus, tot aan de laatjes aan toe", vertelt Hoeve. "Ze heeft heel veel weggedaan en zoekt nu steeds mandjes om dingen in op te bergen." Die collega haalt bij de overvolle kringloop haar hart op, net als veel klanten. Er wordt veel gedoneerd, maar ook meer verkocht. BKN onderzocht de omzet van de bij hen aangesloten kringloopwinkels: in 2014 was dit 77,5 miljoen, in 2017 95 miljoen. Waar komt dat steeds groter wordende aanbod vandaan? Volgens Reinders noemt de economische en financiële voorspoed als reden. "Veel consumenten zijn geneigd hun oude spullen de deur uit te doen en er nieuwe voor in de plaats te kopen. De 'oude rommel' wordt naar de dichtstbijzijnde kringloopwinkel gebracht."

Ook filosoof Bas Haring legt de verklaring voor de opruimwoede bij koopgedrag. "Klanten worden gechanteerd door reclamemakers. Van alle kanten krijgen wij prikkels om onze portemonnee te trekken. Doen we dat niet dan zouden we niet gelukkig worden. Tussen de impuls en de daadwerkelijke aankoop zou je 1 à 2 weken in moeten lassen. Wil je het dan nog steed en word je er gelukkig van? Dan koop je het. Maar op koopjacht heb je meestal een roze bril op. Die bril afzetten is voor de meesten onder ons lastig. Eigenlijk zou je bij elke aankoop moeten overwegen: vind ik dit echt mooi en heb ik het echt nodig?"

Kringloop als vuilnisbelt

Maar mag kleding die niet langer 'joy' brengt nu niet meer naar de kringloop? Dat ligt er aan; kleding verkoopt nog altijd het best. Wel hebben kringloopwinkels vaak voornamelijk behoefte aan wasmachines, koelkasten en drogers. En spullen waarvan al veel exemplaren in de etalage of het magazijn staan worden inmiddels vaak geweigerd. Het resultaat: 's nachts dumpen mensen hun afdankertjes voor de poort van de kringloop. Daarmee zijn sommige kringlopen vuilnisbelten geworden.

Dus wat te doen na het omkieperen van lades, op zoek naar een leeg huis en levensgeluk? Tijdens het doneren van afgedankt goed kun je je afvragen: 'Does it spark joy' voor een ander, of is het klaar voor de vuilnisbak?

Tv-reportage De gevolgen van opruimwoede bereiken de – inmiddels overvolle – kringloopwinkels

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Hoe besmettelijk is tuberculose? En andere vragen over tbc beantwoord

Hoe besmettelijk is tuberculose? En andere vragen over tbc beantwoord
Een dokter in Lima (Peru) bekijkt een röntgenfoto van iemand met tuberculose
Bron: AFP

Tuberculose was ooit een dodelijke ziekte in Nederland. Het is tegenwoordig beter behandelbaar en komt hier minder vaak voor. Laatst was er een uitbraak bij een maaltijdleverancier, met tachtig besmette medewerkers. We vroegen wat jullie wilden weten.

Hoogleraar Immunodiagnostiek van mycobacteriële infectieziekten van het Leids Universitair Medisch Centrum Annemieke Geluk geeft antwoord op jullie vragen.

1. Wat is tuberculose en hoe raak je besmet?

"Tuberculose (tbc) wordt veroorzaakt door een speciale mycobacterie", begint Geluk. "Het is een bacterie die wordt overgedragen via de luchtwegen van iemand die de besmettelijke vorm (longtuberculose, red.) van de ziekte heeft. Door te hoesten kan de bacterie worden overgedragen." Maar niet iedereen die besmet raakt, wordt ook ziek. "Het grootste deel van de mensen doodt de bacterie met hun immuunsysteem en ontwikkelt geen tuberculose."

Volgens het RIVM krijgt slecht 1 op de 10 mensen die besmet zijn uiteindelijk tuberculose. Dit kan na een paar maanden gebeuren, maar soms pas jaren later. De kans om ziek te worden is het grootst in de eerste 2 jaar na besmetting. Wanneer iemand de bacterie bij zich draagt zonder ziek te worden, heet dat een tuberculose-infectie. In dat geval is die persoon niet besmettelijk voor anderen.

Daarom is het volgens Geluk belangrijk om het onderscheid te maken tussen latente en actieve tuberculose. "Bij latente tuberculose draagt iemand de bacterie bij zich, maar is niet ziek en heeft geen symptomen. Het immuunsysteem houdt de bacterie onder controle. Bij actieve tuberculose is iemand wél ziek en heeft de bacterie zich vermenigvuldigd in het lichaam. Deze mensen kunnen ook besmettelijk zijn."

Annemieke Geluk
Bron: Eigen beeld
Annemieke Geluk

2. Hoe kan het dat tachtig medewerkers van een bedrijf ineens besmet zijn geraakt? Kan dat door één besmettelijke bron?

"Ja, dat kan", zegt Geluk. De hoogleraar is niet voldoende op de hoogte van dit specifieke geval om te zeggen wie 'patiënt één' is, maar tuberculose wordt via de luchtwegen overgedragen. Mensen die nauw contact hebben met een besmettelijk persoon lopen risico om besmet te raken. "Dat kunnen huisgenoten zijn, maar ook collega's met wie je intensief samenwerkt in dezelfde ruimte. Dat verklaart waarom het zich binnen een bedrijf heeft kunnen verspreiden."

"Daarnaast speelt het mee dat je na besmetting niet gelijk ziek hoeft te worden. We leven tegenwoordig in een samenleving waarin veel mensen reizen." Zo kan iemand besmet raken en jarenlang zonder klachten rondlopen. Maar door veranderende omstandigheden, zoals een verzwakt immuunsysteem, kan die persoon alsnog actieve tuberculose ontwikkelen en besmettelijk worden. "Patiënt één van deze uitbraak hoeft dus niet in Nederland geïnfecteerd te zijn."

info

Wat zijn de klachten/symptomen bij tuberculose?

  • lange tijd hoesten (bij tuberculose in de longen) en slijm bij het hoesten*
  • 's nachts erg zweten
  • afvallen
  • geen zin in eten
  • moe
  • koorts
  • moeilijker ademhalen

*Iemand die langere tijd tuberculose heeft, kan bloed ophoesten

Bron: RIVM

3. Bij welke groepen komt tuberculose vaker voor?

"Tbc komt vaker voor bij mensen met een verzwakt immuunsysteem", zegt Geluk. "Bij het grootste deel van de mensen schakelt het lichaam de bacterie zelf uit, zonder ziek te worden. Maar als je afweersysteem minder goed werkt, kan de kans op tuberculose groter zijn." Dit geldt bijvoorbeeld voor mensen met een HIV-infectie, waarbij bepaalde immuuncellen ontbreken in het lichaam. Net als mensen die medicijnen gebruiken die het immuunsysteem onderdrukken, zoals bij een orgaantransplantatie.

"Mensen met een chronische aandoening hebben, zoals diabetes, en wonen in een gebied waar tuberculose veel voorkomt lijken een iets verhoogd risico te hebben om de ziekte te ontwikkelen. Hoe dat precies werkt, wordt nog onderzocht", voegt Geluk toe.

Tuberculose is een met armoede geassocieerde ziekte "De ziekte komt vooral voor in landen zoals India, Indonesië, gebieden in Zuid-Amerika en Afrika", zegt Geluk. Zo kunnen mensen die jarenlang ondervoed zijn een verzwakte afweer hebben en een grotere kans lopen om ziek te worden.

4. Wordt er in Nederland nog steeds getest op tuberculose, zoals vroeger op scholen?

"Nee, dat gebeurt niet meer", antwoordt Geluk. "Vroeger werd er veel meer getest omdat tuberculose toen vaker voorkwam." Op de website van het Tuberculosefonds staat dat er toen grootschalige röntgenscreenings werden ingevoerd bij onder andere studenten, leerkrachten en zorgpersoneel om de ziekte vroegtijdig op te sporen.

Na de Tweede Wereldoorlog werd antibiotica beschikbaar waarmee de infectie behandeld kon worden, en dankzij betere gezondheidszorg is tuberculose steeds zeldzamer geworden in Nederland. "Daarom wordt er niet meer standaard getest, behalve bij specifieke uitbraken, zoals nu in bij de maaltijdleverancier", zegt Geluk.

Bekijk ook

5. Is tuberculose te genezen?

"Ja, tuberculose is te genezen", zegt Geluk. "Met antibiotica kan de actieve vorm van tuberculose behandeld worden." Maar ze benadrukt dat dit wel tijd kost. De behandeling duurt een aantal maanden en het is heel belangrijk dat mensen de antibiotica consequent blijven innemen.

"Helaas zien we ook resistente bacteriestammen", legt Geluk uit. "Sommige bacteriën zijn ongevoelig voor één antibioticum, maar er zijn ook multiresistente vormen die tegen meerdere antibiotica bestand zijn." Dit maakt de behandeling lastiger en voor de patiënt zwaarder.

info

EenVandaag Vraagt

In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga dan naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

6. Wordt er in Nederland nog standaard gevaccineerd tegen tuberculose?

"In landen waar tuberculose veel voorkomt, zoals India, Indonesië en delen van Afrika, krijgen pasgeboren baby's de BCG-vaccinatie (het vaccin tegen tuberculose, red.). Vroeger werd men in Nederland ook gevaccineerd tegen tuberculose. Maar nu is dat niet meer standaard."

Het BCG-vaccin biedt vooral bescherming aan jonge kinderen tegen ernstige vormen van tuberculose. Maar als je ouder wordt, neemt de effectiviteit van het vaccin af. Daarom wordt wereldwijd gezocht naar betere alternatieven. "Er lopen al jarenlang onderzoeken naar nieuwe vaccins tegen tuberculose, maar tot nu toe is er geen alternatief dat beter werkt dan BCG. Het vaccin is meer dan 100 jaar oud en biedt onvoldoende bescherming aan volwassenen."

Toch wordt het BCG-vaccin in Nederland nog wel aangeboden aan specifieke groepen. Volgens de GGD krijgen baby's en kinderen jonger dan 12 jaar een gratis vaccinatie als een van hun ouders uit een land komt waar veel tuberculose voorkomt. Ook mensen die voor langere tijd in een risicovol land werken, bijvoorbeeld in de gezondheidszorg, kunnen zich laten vaccineren.

De bescherming van het BCG-vaccin houdt ongeveer 10 tot 15 jaar aan en neemt daarna geleidelijk af, volgens het RIVM.

Bekijk ook

7. Hoe wordt tuberculose vastgesteld?

Om te testen of iemand tuberculose heeft, wordt vaak eerst een zogenaamde Mantoux-test gedaan. "Dit is een diagnostische test in de huid die aangeeft of je besmet bent met de bacterie", zegt Geluk. "Een positieve Mantoux-test betekent niet dat iemand de ziekte tuberculose heeft, maar dat die persoon ooit besmet is geweest met de bacterie. Het immuunsysteem kan de bacterie onder controle houden of opruimen waardoor diegene nooit ziek wordt."

Sterker nog, de Mantoux-test is niet altijd even betrouwbaar. "Mensen die ooit een BCG-vaccinatie hebben gehad, kunnen ook positief testen", zegt Geluk. "Dat noemen we een vals-positieve reactie." Daarom wordt er vaak een aanvullende bloedtest gedaan, die wel specifiek is voor infectie met de tuberculose bacterie.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Gemeenten staan voor lastige keuzes: woonlasten laten stijgen of bezuinigen op zaken als zwembaden en jeugdhonken

Gemeenten staan voor lastige keuzes: woonlasten laten stijgen of bezuinigen op zaken als zwembaden en jeugdhonken
Kinderen tijdens een zwemles
Bron: ANP

Nu de overheid 2,3 miljard gaat bezuinigen op het gemeentefonds, wordt ook steeds meer duidelijk dat inwoners dit het meest gaan voelen in hun portemonnee. Bij een vijfde van de gemeentes gaat de onroerendezaakbelasting met meer dan tien procent omhoog

Gemeenten hopen zo een gat te dichten in de begroting om de bezuinigingen van aankomend en volgend jaar alvast op te vangen. Dit blijkt uit onderzoek van Vereniging Eigen Huis.

Compenseren

"Sommige gemeenten geven aan die verhoging te willen compenseren met bijvoorbeeld een iets lagere riool- of afvalstoffenheffing", zegt woordvoerder van Vereniging Eigen Huis Hans André de la Porte. "Maar die ozb is niet na één jaar weg en gaat er op lange termijn dus echt wel inhakken, ondanks die compensatie."

De woonlasten zullen dus voor veel mensen oplopen. Daarbij bestaat er ook een misvatting over wat woningeigenaren financieel aan zouden kunnen zegt De la Porte. "Huiseigenaar zijn zegt helemaal niets over je bankrekening. Als je bijvoorbeeld een klein pensioen hebt, dan is een aanslag van meer dan duizend euro heel veel. Zeker als je bedenkt dat in sommige gemeenten er wel 200 euro bij komt dit jaar."

info

Wat is ozb?

De onroerendezaakbelasting (ozb) is een belasting die huiseigenaren en bedrijven aan de gemeente betalen. Hoe duurder je huis of pand, hoe hoger de ozb. Gemeenten gebruiken dit geld voor bijvoorbeeld wegen, straatverlichting en afval. Of de woonlasten in jouw gemeenten stijgen, kun je hier bekijken.

Bekijk ook

Geen bibliotheek

Een andere optie om de cijfers voor gemeenten niet in het rood te laten lopen, is het schrappen van publieke voorzieningen. Dat zijn bijvoorbeeld bibliotheken, de buurtbus, sportfaciliteiten, of ontmoetingsplekken voor jongeren.

Miriam de Boer heeft een aantal jaar geleden zo'n ontmoetingsplek in Wormerveer opgezet. Iedere dag kunnen jongeren daar in de middag terecht om te poolen, spelletjes te spelen, met elkaar muziek te luisteren of om met één van de vrijwilligers te praten over problemen thuis of op school.

Onduidelijke toekomst

Maar de toekomst van deze plek is nu onduidelijk.

"Dit jaar en al helemaal volgend jaar gaat financieel heel spannend worden. Ondanks dat mensen bij de gemeente Zaanstad hebben gezegd dat wat wij doen heel belangrijk is én niet heel duur."

Bekijk ook

Brandbrief VVD

Het maken van dit soort keuzes is moeilijk geeft ook wethouder in Zaanstad Stephanie Onclin aan. Zij verstuurde samen met 46 andere VVD-wethouders afgelopen weekend een brandbrief aan de landelijke VVD.

De wethouders uiten hierin hun zorgen over de dreigende bezuinigingen voor gemeenten in 2026, ook wel het 'ravijnjaar' genoemd. Ze stellen dat het door deze bezuinigingen niet langer lukt 'om te staan voor onze inwoners en ondernemers', waardoor het werken hen onmogelijk wordt gemaakt.

Keuzes maken

"Twee derde van onze taken worden bepaald door wettelijke regelingen. Eigenlijk krijgen we daar al te weinig geld voor. Maar dat betekent dat er maar een klein stukje overblijft waar wij echt zelf keuzes kunnen maken", zegt wethouder Onclin.

Ze gaat verder: "En dat is juist het stukje wat inwoners écht belangrijk vinden: de openbare ruimte, veiligheid, sport."

Bekijk ook

Hulp voor jongeren of toch het zwembad?

Maar ook het zwembad valt onder de publieke voorzieningen waarop bezuinigd kan worden. De gemeente Zaanstad heeft nu drie zwembaden. "Maar", zegt de wethouder, "als we teruggaan naar twee, dan kan de wachtlijst voor de zwemles van je kind alleen maar verder toenemen."

Of de ontmoetingsplek voor jongeren van Miriam de Boer open kan blijven is een voorbeeld van hoe moeilijk de keuzes zijn die gemeenten moeten maken.

Hulp voor jongeren of toch het zwembad? Gemeenten staan voor lastige keuzes om te bezuinigen nu woonlasten stijgen

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant