Ze had hem pas een paar maanden: een gloednieuwe e-bike van meer dan duizend euro. Claudia van Wijk had hem gekocht om naar haar werk te gaan, als ideaal alternatief voor auto en ov. Tot hij werd gestolen. En ze is beslist niet de enige die dit overkwam.

We kopen steeds meer nieuwe dure fietsen en e-bikes, waardoor het stelen ervan lucratiever wordt. De totale omvang van schade door fietsdiefstal stijgt al jaren: van 450 miljoen in 2012 naar ruim 600 miljoen euro, zo blijkt uit nieuw onderzoek.

Fiets gejat, eigen schuld?

De dagelijkse fietsrit van ruim 10 kilometer heen en terug was voor Claudia net iets teveel van het goede: "Ik wil niet bezweet op mijn werk aankomen, dus dan is een e-bike een ideaal alternatief voor bijvoorbeeld auto of ov", vertelt ze.

Maar toen ze haar zieke moeder met de trein bezocht, ging het mis. Ze zette haar nieuwe fiets bij het station in de stalling, maar toen ze de dag erna terugkwam, lag er alleen nog een doorgezaagd slot op de grond. "Dat is echt balen, maar ik dacht vooral: 'Wat stom dat ik hem hier zolang heb laten staan'."

E-bike gigantisch in de lift

We kopen steeds duurdere nieuwe fietsen. Met name de e-bikes vliegen als warme broodjes over de toonbank, zo blijkt uit nieuw onderzoek naar fietsendiefstal, uitgevoerd door bureau Beke. In 2007 werden er nog 840.000 gewone toer- en stadsfietsen verkocht en slechts 84.000 elektrische fietsen.

Inmiddels is de e-bike populairder dan de gewone fiets: in 2019 werden er 332.310 gewone toer- en stadsfietsen verkocht en maar liefst 422.940 elektrische fietsen. Een trend die ook Stefan Bink niet ontgaat. Hij is al 23 jaar eigenaar van een fietsenwinkel in Amstelveen: "We verkopen steeds duurdere fietsen. Vooral e-bikes en elektrische bakfietsen doen het uitstekend hier."

1300 fietsen per dag gestolen

Maar die trend heeft een schaduwkant. Uit het onderzoek blijkt dat juist die dure fietsen steeds meer in het vizier van criminelen zijn gekomen.

Het aantal fietsendiefstallen is het afgelopen decennium gedaald, zo blijkt, maar het gaat nog steeds om enorme aantallen, vorig jaar ruim 466.000 stuks, dat is zo'n 1300 fietsen per dag. Omdat meer dure fietsen worden gestolen, is de schade enorm gestegen: van 450 miljoen euro in 2012 naar 600 miljoen afgelopen jaar.

Emotionele en economische schade

Zorgelijk, zegt Jeroen Snijders Blok van de Stichting Aanpak Fiets- en E-bikediefstal (SAFE): "Dit onderzoek laat zien dat de maatschappelijke schade enorm toeneemt."

"Fietsendiefstal is al jaren het meest voorkomende vermogensdelict", vervolgt hij. "En daar is te weinig aandacht voor, want diefstal gaat gepaard met zowel economische als emotionele schade."

Van stelende junk naar georganiseerde bendes

Het onderzoek signaleert een opmerkelijke verschuiving. Vroeger was de fietsendief vooral een eenling, zoals de junk of de student, die een nieuwe fiets niet kon betalen. Dat is allang niet meer zo.

"De dure e-bikes worden in toenemende mate gestolen door professionele bendes", legt Jeroen Snijders Blok uit. "Ze stelen die fietsen hier met een waarde van 2500 euro en 90 procent wordt in Polen op de markt gebracht voor 400 euro."

Faalt de aanpak?

Volgens hem is er veel te weinig aandacht voor fietsdiefstallen. Zo is er bij de Nationale Politie niemand meer belast met het onderwerp, zegt hij: "Daar is geen prioriteit meer voor per 1 januari, zo zeggen ze zelf."

Snijders Blok legt uit dat alle aandacht uitgaat naar de bescherming van advocaten en de bestrijding zware criminaliteit. "Dat is begrijpelijk, maar ook onwenselijk. Als je zaken wil veranderen, dan moet je toch ook met nationale politie aan tafel."

Meer doen aan preventie

Natuurlijk kun je er zelf voor zorgen dat je de kans op diefstal verkleint. Denk aan goede sloten of bijvoorbeeld het installeren van GPS trackers op je fiets. Stefan Bink: "wij installeren die trackers steeds vaker, ze kosten 200 euro extra, maar dan is de kans wel groter dat je de fiets weer terugvindt".

Maar ook met een GPS tracker moet je er we snel bij zijn, zegt Snijders Blok: "Wij zouden willen dat boa's meer bevoegdheden krijgen om mee te werken aan de opsporing. Want nu vindt de politie maar 5 procent van de gestolen fietsen terug. Verzekeraars hebben particuliere opsporingsdiensten in dienst die de fietsen traceren. Zij traceren 80 procent van de gestolen fietsen. Met extra BOA-kracht zou dat percentage nog omhoog kunnen, omdat ze dan nog sneller zijn."

Aangifte nodeloos ingewikkeld

Snijders Blok wil dat de opsporing verbetert, bijvoorbeeld door versnelde procedures. Zo is de aangifte volgens hem nodeloos ingewikkeld en kan het dagen duren voordat de aangifte is opgenomen in het diefstalregister: "Tegen die tijd is de fiets al in het oostblok. En of er dan een GPS tracker opzit of niet, zie hem dan maar eens terug te krijgen. Er zou veel meer gewerkt moeten aan internationale samenwerking om dit te verbeteren."

Hij wil dat de aangifte wordt vervangen door het doen van een melding, net zoals nu al het geval is bij paspoortverlies: "Dat is veel sneller en dan kan je ook sneller reageren, nog voordat de fietsen de grens over zijn."

Verzekeraars worden terughoudend

Claudia van Wijk had geluk. Ze was goed verzekerd en kreeg al vrij snel het volledige aanschafbedrag terug. Maar een nieuwe e-bike heeft ze nog niet aangeschaft.

Fietshandelaar Stefan Bink merkt dat de toename van diefstal van duurdere fietsen verzekeraars terughoudend maakt: "Het wordt steeds moeilijker om nog verzekeraars te vinden die dure e-bakfietsen willen verzekeren."

Door alle problemen met stikstof zou je denken dat de luchtkwaliteit in Nederland er slecht voor staat. Maar de lucht in Nederland wordt steeds schoner. Dat concludeert het Planbureau voor de Leefomgeving. "Maar we kunnen nog niet achterover leunen."

"Er ligt een deken van luchtvervuiling over Europa, en die wordt veroorzaakt door verschillende chemische stoffen die worden uitgestoten", licht Marko Hekkert, directeur van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) toe. Het inademen van die stoffen is schadelijk voor onze gezondheid.

Europese afspraken

Stoffen als zwaveldioxide, stikstofoxide, ammoniak en fijnstof zijn een stuk minder aanwezig in de lucht dan jaren geleden, zo concludeert het PBL, dat de luchtkwaliteit samen met het RIVM onderzocht.

Dat komt doordat Europa eerder afspraken heeft gemaakt om die uitstoot te verminderen en de lucht weer schoner te krijgen. Auto's, schepen en stallen moesten minder vervuilend worden gemaakt. Afspraken met de industrie spelen een belangrijke rol. "Ze hebben nieuwe technieken ontwikkeld en geïmplementeerd, en dat heeft gewerkt. De auto's die we nu kopen zijn een stuk schoner dan 20 jaar geleden", zegt Hekkert.

Emissiedoelen in zicht

Onze lucht is nu dus een stuk schoner dan decennia geleden. En wordt ook nog schoner, zo is de verwachting. Bijvoorbeeld doordat we meer elektrisch gaan rijden. Het PBL denkt dat de kans groot is dat we de Europese emissiedoelen in 2030 gaan halen.

Waar vroeger bijvoorbeeld zwavel een groot probleem was, speelt die stof nu nauwelijks nog een rol, merkt Hekkert op. "Dat leidde tot zure regen, waardoor bossen doodgingen. Maar nu hebben we het niet eens meer genoemd in onze presentatie."

Schonere kachels

Fijnstof is nog wel een punt van aandacht. Daar is volgens het PBL wel een daling te zien, maar veel minder scherp dan bij andere stoffen. "Van fijnstof worden mensen echt ziek, maar we hebben er ook zelf veel invloed op", zegt Hekkert.

Het gebruik van houtkachels stoot bijvoorbeeld veel fijnstof uit. Wie iets aan zijn vervuiling wil doen kan een schonere kachel aanschaffen.

Levensverwachting 8 maanden korter

Voor onze gezondheid en kwaliteit van leven is de luchtkwaliteit van groot belang. De levensverwachting in Nederland wordt door de luchtvervuiling gemiddeld 8 maanden ingekort. Als deze verbetering zich doorzet, kan dit teruglopen tot 4 maanden.

"Dat klinkt misschien niet als een groot verschuil, maar het is een gemiddelde voor heel Nederland. Veel mensen overlijden hier gewoon jaren eerder door."

Landbouwsector blijft vervuilen

Maar ondanks een forse daling van de ammoniakuitstoot, liggen de landelijke doelen voor stikstofdepositie op de natuur nog ver buiten bereik. "De landbouw is de sector die nog relatief veel blijft uitstoten", zegt Hekkert.

Als het gaat om de gezondheid van de mens gaat het nu een stuk beter, maar de natuur heeft het nog zwaar. Daar zal dan ook nog hard aan gewerkt moeten worden om aan de normen te voldoen. "We kunnen nog niet achterover leunen."