De meeste Nederlanders hebben immuniteit opgebouwd tegen corona, volgens demissionair minister Hugo de Jonge. Na de winter geldt dat waarschijnlijk voor iedereen. Maar: immuniteit betekent niet dat je géén corona kunt krijgen, zeggen experts.

"Door vaccinatie of door een corona-infectie hebben inmiddels de meeste mensen immuniteit tegen het virus opgebouwd", zo zei De Jonge op de afgelopen persconferentie. "Nu nog hebben 1,2 miljoen mensen geen bescherming opgebouwd tegen corona, maar aan het einde van deze winter is iedereen waarschijnlijk wel beschermd: door vaccinatie óf door het virus op te lopen."

Immuniteit vaak verkeerd uitgelegd

"De meeste mensen zijn immuun, dat klopt", zegt arts-epidemioloog van het Leidsch Universitair Medisch Centrum Frits Rosendaal. "Immuniteit betekent dat je afweer hebt opgebouwd. Dan krijg je het of helemaal niet meer, zoals bij mazelen, of je krijgt het niet heel erg. Dat is bij corona het geval. En ook krijg je het, als je gevaccineerd bent, minder vaak."

Als demissionair minister De Jonge het over immuniteit heeft, bedoelt hij dus niet dat je helemaal geen corona kunt krijgen. "Want dat is principieel onjuist", vertelt immunoloog Huub Savelkoul, hoogleraar aan de Wageningen Universiteit. "Dat wordt vaak niet goed uitgelegd. Immuniteit betekent in dit geval: bescherming tegen het ontwikkelen van ernstige klachten van covid als je opnieuw besmet raakt."

Niet of, maar wanneer

1,2 miljoen mensen zijn dus nog niet beschermd, en volgens De Jonge is het waarschijnlijk dat ze dat eind van de winter wél zullen zijn. Of door een vaccinatie, of door een corona-infectie. Arts-epidemioloog Rosendaal denkt ook dat dit realistisch is. "Of ze gevaccineerd zijn hebben ze zelf in de hand. Maar dat ze het krijgen als ze niet beschermd zijn ligt voor de hand. De vraag is alleen wanneer."

Ook immunoloog Savelkoul gaat van dit scenario uit. "Misschien dat een heel klein percentage van de bevolking niet gevaccineerd en niet besmet de winter uit komt, maar die kans is zo klein... Dan moet je haast wel in isolatie gaan leven."

'Boosterprik is cruciaal'

Toch zijn er altijd nog mensen die nooit afweer zullen opbouwen, omdat ze een auto-immuunziekte hebben. Daarnaast is het belangrijk, zegt immunoloog Savelkoul, om haast te maken met de boosterprik om beschermd te blijven.

"We weten namelijk dat een halfjaar na vaccinatie het aantal antistoffen sterk is teruggelopen en daarmee dus ook de bescherming. Je moet mensen dus snel een boosterprik geven, zodat ze langdurige bescherming krijgen. Maar ja, daar zijn we pas net mee begonnen, dus dat gaat zeker de hele winter duren voordat iedereen die heeft gehad."

Omikron

Ook de nieuwe corona-variant brengt veel onzekerheid met zich mee. "Die heeft namelijk meer dan 50 mutaties, waarvan we weten dat die geassocieerd worden met ernstigere klachten en hogere infectiviteit", zegt Huub Savelkoul.

De WHO maakt zich ook zorgen en heeft het aangemerkt als 'variant of concern', zorgwekkend dus. Savelkoul: "Dat het zich heel snel verspreid zien we in bijvoorbeeld Botswana al gebeuren, maar of het ook leidt tot ernstigere klachten en hogere ziekenhuisopnames is nog even afwachten."

'Escape-varianten'

Het meest spannende is volgens Savelkoul of de nieuwe variant zogenoemde 'escape-varianten' bevat. "Daardoor zou de bescherming van virussen of andere infecties die we hebben doorgemaakt, niet goed beschermen." Het allerzwartste scenario is dat we aan het eind van de winter terug bij af zijn, bij de situatie van dan 2 jaar geleden.

"Maar ik verwacht dat eerlijk gezegd niet. Ik denk dat de vaccins wel bescherming bieden tegen klachten en verspreiding. Maar ik denk dat we van die coronamaatregelen nog niet af zijn. Het lijkt me zelfs verstandiger om, als deze variant zich hier snel gaat verspreiden, strengere maatregelen in te voeren."

NSC en ChristenUnie pleiten voor een zogenaamde rode knop om jongeren digitaal beter te beschermen. Waarmee met één druk op de knop, al jouw online gegevens in één keer worden verwijderd. De vraag is of dat gaat werken.

Jongeren moeten beter beschermd worden op het internet. Dat is de boodschap die Don Ceder van de ChristenUnie en Jesse Six Dijkstra van NSC aan de Tweede Kamer duidelijk willen maken. "Voordat je achttien bent, zijn er verschillende online profielen van je gemaakt."

Cookies slaan alles op

"Onze persoonlijke gegevens worden opgeslagen door cookies', zegt Lotje Beek, beleidsadviseur bij Bits of Freedom. "Cookies zijn een soort bestandjes die op een website zitten, en vervolgens vanaf de website terug gaan naar je computer'', legt ze uit. "Hierdoor houden ze bij wat jij online doet, op welke dingen je klikt, en voor hoelang."

"Deze informatie wordt vervolgens opgeslagen door bedrijven zoals Meta en Google. Op basis hiervan schetsen ze jouw persoonlijk profiel", vervolgt Beek. "Ze weten hierdoor precies welke boodschap ze aan jou kunnen meegeven, bijvoorbeeld om iets te kopen op het internet. Hierdoor verlies je de autonomie."

Persoonlijke online profiel

"Middels een online profiel kunnen bedrijven jou opdelen in bepaalde categorieën", vertelt cyberexpert Dave Maasland. "Bijvoorbeeld op interessegebied, leeftijdscategorie en of je man of vrouw bent. Dat kan heel gedetailleerd gaan."

"Maar dat gebeurt niet alleen via cookies", maakt hij duidelijk. "Ook je mobiele apparaat slaat informatie op. Het belangrijkst is dat mensen beseffen dat als je digitale voetsporen achterlaat, je snel persoonlijke informatie vrijgeeft."

Kansongelijkheid voor jongeren

Volgens NSC en ChristenUnie kunnen digitale profielen negatieve gevolgen hebben en leiden tot kansenongelijkheid. Ook beleidsadviseur Beek kan zich hierin vinden. "Vacatures voor mannelijke beroepen worden voor 90 procent vaker aan mannen laten zien, blijkt uit onderzoek van het College van de Rechten voor de Mens. Vrouwen zien weer vaker vacatures voor kappersopleidingen, waardoor zij vacatures als monteurs bijvoorbeeld missen. Dit levert minder kansen op en verdeelt de samenleving."

Ook cybersecurity-expert Maasland ziet problemen. "Als eenmaal iets op het internet staat, zal deze informatie niet snel verdwijnen. Bijvoorbeeld fanatieke berichten over je voetbalclub, of een boze reactie naar een leraar, die kunnen later altijd weer opduiken. Tijdens een ruzie of een sollicitatie bijvoorbeeld," legt hij uit.

'Niet hoe het internet werkt'

Precies hier zit volgens Maasland ook de crux. "De informatie op het internet staat altijd ergens opgeslagen, zelfs met een mooie rode knop. Hoe graag we ook een makkelijke oplossing willen, dit is niet hoe het internet werkt."

Desondanks vinden beide experts het goed dat NSC en ChristenUnie dit onderwerp onder de aandacht brengen. "Jongeren moeten beter beschermd worden op het internet, maar we moeten in deze fase vooral kijken naar de voorkant," vervolgt Maasland. "Kinderen moeten weten dat het belangrijk is om na te denken wát je plaatst op het internet. De oplossing zit in meer educatie en mediabewustzijn. Niet bij een magische knop."