Wie op zoek gaat naar een oppas, komt al snel uit bij een vrouw. Daan Herbschleb (34) breekt met die ongeschreven regel. Hij is 'manny' van beroep en dat bevalt hem hartstikke goed.

Professioneel oppasser is Daan nog niet zijn hele carrière: lange tijd had hij een baan in de marketing. Tijdens de coronapandemie besefte hij dat dat misschien toch niet zijn droombaan was. "Ik dacht: ik moet iets gaan doen wat ik écht leuk vind."

Van de marketing naar een oppasbaan

En dat was met kinderen werken. Terugkijkend kwam die keuze niet uit de lucht vallen: "Vroeger heb ik ook opgepast en zomerkampen geleid. Ik merkte eigenlijk altijd al dat dat me goed afging en dat kinderen goed op me reageerden."

Toen hij nadacht over die carrièreswitch kwam er werk in de buitenschoolse opvang op zijn pad, met een focus op de natuur. "Na school gingen we dan direct het bos in."

'Stigma op mannen die oppassen'

Inmiddels is Daan ook zijn eigen buitenschoolse 'bosclub' aan het opzetten. Daarnaast is hij beschikbaar als 'manny' via een oppasbureau in Amsterdam.

Misschien is dat niet de meest voor de hand liggende keuze als man, maar gekke reacties krijgt hij er niet op. "Mensen reageren over het algemeen heel positief. Maar je weet natuurlijk wel dat er een stigma is over mannen en oppaswerk."

Bron: Eigen beeld

Balans in de maatschappij

Toch vindt Daan het heel belangrijk dat júíst ook mannen dit werk doen. "Ik merk dat het in de educatie heel hard nodig is dat er meer mannen komen. Kinderen zien vooral juffen. Ik denk wel dat dat een probleem is."

Ligt het aan hem, dan zou de verdeling tussen mannen en vrouwen veel meer in balans zijn. "Net als dat je dat wil op elk vlak in de maatschappij."

'Vrouwelijke invloed dominant'

Emeritus hoogleraar Pedagogiek aan de Universiteit van Amsterdam Louis Tavecchio bevestigt dat kinderen tijdens hun opvoeding over het algemeen meer te maken krijgen met vrouwen dan met mannen.

"De vrouwelijke invloed in de opvoeding is van jongs af aan dominant", zegt hij. Denk aan de oppas, vrouwelijke medewerkers op de kinderopvang, de buitenschoolse opvang en de basisschool. Ook thuis (in gezinnen met hetero-ouders) is de moeder gemiddeld gezien nog altijd het meest aanwezig.

'Beide invloeden noodzakelijk'

Volgens Tavecchio is het juist belangrijk om een balans te creëren in de opvoeding. "Mannelijke en vrouwelijke invloed zijn beide belangrijk tijdens de opvoeding. Zoek een mooie mengvorm."

Die mannelijke en vrouwelijke invloed hoeven niet per se van de ouders te komen, benadrukt hij. Er zijn immers ook stellen die niet aan dat plaatje voldoen. Maar dan nog steeds kun je volgens hem die balans creëren: opvoeden gebeurt ook door de oppas, op het kinderdagverblijf, op school en op de bso.

Actief meedoen

Op dit moment past Daan op een tweeling van 10 jaar. Hij denkt er heel bewust over na wat hij wel en niet doet, als hij bij de jongens in de buurt is. "Ik vind het belangrijk dat ik actief met ze meedoe en niet passief op mijn telefoon zit. Met dat laatste geef je een verkeerd voorbeeld aan de kinderen."

Hij merkt dat zijn oppaskinderen veel gamen, maar dat moedigt hij zelf liever niet aan. "Ze doen dat het liefst de hele tijd. Ik moet echt mijn best doen om ze naar buiten te krijgen." In Daans ervaring vinden ze dat ook hartstikke leuk, als ze eenmaal de deur uit zijn.

Buitenschoolse bosclub

In contact zijn met de natuur vindt hij ook heel belangrijk, zeker voor kinderen. Met zijn eigen buitenschoolse 'bosclub', buitenschoolse opvang in het bos, hoopt hij daaraan bij te dragen.

Zodra de kinderen uit school komen, kunnen ze samen met hem ontdekken en spelen in de natuur. "In bomen klimmen, survival skills ontwikkelen: zowel ik als de kinderen krijgen daar veel energie van. We komen altijd met positieve energie het bos uit."

Bron: Eigen beeld

'Vrouwen meer risicomijdend'

Het is een goed voorbeeld van wat juist een mannelijke oppas kan brengen, volgens hoogleraar Tavecchio. ''Mannen moedigen het kind vaak eerder aan om de eigen grenzen te verkennen en verleggen. Veel vrouwen - niet alle vrouwen natuurlijk - zijn eerder geneigd om wat voorzichtiger te zijn. Ze zijn wat meer risicomijdend en zeggen sneller 'nee'."

Tavecchio's conclusie is juist dat je allebei die invloeden nodig hebt als je opgroeit. Toch kiezen we als samenleving sneller voor een vrouwelijke oppas, weet Tavecchio uit onderzoek. ''We laten opvoeding en zorg liever aan vrouwen over, omdat we denken dat zij het beter kunnen."

132 nannies, 2 mannen

Naast dat ouders sneller voor een vrouw kiezen, hebben ouders die graag een man willen ook simpelweg minder keuze. Daan is bijvoorbeeld een van de weinige 'mannies' bij zijn oppasbureau. En ook op het platform Babysits, waar ouders door heel Nederland oppassers kunnen vinden, staan 132 nannies ingeschreven. Twee van hen zijn man.

Bij het online platform Oppasland, dat een stuk groter is, zagen ze de afgelopen 2 jaar wel een lichte toename in het aantal aanmeldingen van mannelijke oppassen: begin 2022 was 2 procent van de nannies man, begin 2024 was dat 6 procent. Dat betekent dat via het platform 827 mannen actief waren in die periode en 12.893 vrouwen.

Angst voor veiligheid

Dat we als samenleving denken dat een vrouw een betere keuze is, heeft volgens Tavecchio ook te maken met veiligheid. Of eigenlijk de angst dat die in het geding komt.

"Het kleeft aan de man dat er een mogelijkheid is dat hij dit beroep heeft gekozen, zodat hij de gelegenheid krijgt om vervelende dingen met kinderen te doen. Terwijl dat iets is wat je moeilijk bij voorbaat kunt vaststellen."

Werk verdient niet goed

Met die opvatting heeft Daan geen ervaring: wantrouwende ouders is hij nog niet tegengekomen. Hij ziet wel een andere reden waarom mannen minder snel een oppasbaan nemen. Hij denkt dat dat komt doordat het werk niet zo heel goed verdient.

"Ook al heeft iemand echt een passie om met kinderen te werken, de achterliggende gedachte blijft dat de man veel geld moet verdienen om het gezin te dragen", zo hoort Daan als hij het er met mannen in zijn omgeving over heeft.

'Verandering is mogelijk'

Tavecchio verwacht niet dat de verdeling tussen mannen en vrouwen in de oppaswereld of in het onderwijs ooit helemaal gelijk zal zijn. Maar de verhouding kan volgens hem wel minder scheef worden. In veel beroepen lukt het namelijk wel om meer diversiteit te creëren.

"Kijk naar vrachtwagenchauffeurs, 25 jaar geleden was er misschien één op de honderd vrouw en nu is dat aantal behoorlijk gestegen. Zo zie je dat in een beroep dat tientallen jaren lang als 'mannelijk' werd gezien, het toch mogelijk is om dat te veranderen."

Het lijkt onmogelijk om de band tussen Volodymyr Zelensky en Donald Trump te herstellen, maar voormalig topdiplomaat Ed Kronenburg ziet toch mogelijkheden. "Maar Zelensky moet absoluut niet proberen met vleierij in een goed blaadje bij Trump te komen."

Ook Kronenburg heeft met verbijstering gekeken naar de beelden van het moment waarop het misging tussen de Amerikaanse en Oekraïense president. "In mijn lange carrière heb ik dit nog nooit meegemaakt."

Over verschillen heenstappen

Die diplomatieke carrière is inderdaad lang: Kronenburg werkte jarenlang op het ministerie van Buitenlandse Zaken, en voor de Europese Commissie en later voor de NAVO in Brussel. Ook was hij namens Nederland ambassadeur in Frankrijk en China.

Zelensky en Trump liggen elkaar duidelijk niet, maar het is volgens hem niet ongewoon dat wereldleiders elkaar niet mogen. "Maar normaal gesproken is dat geen probleem, omdat leiders over het algemeen over hun verschillen heenstappen in het landsbelang."

Juiste toon in tweet

Dat gebeurde vorige week vrijdag duidelijk niet in de Oval Office: Zelensky vertrok uiteindelijk met ruzie uit het Witte Huis. Toch zal Oekraïne weer met de Verenigde Staten om tafel moeten om te onderhandelen over het beëindigen van de door Rusland gestarte oorlog in het land.

Hoe kan Zelensky dat het beste aanpakken? De grootste fout die hij op dit moment kan maken is Trump te veel tegemoet komen, zegt Kronenburg. Volgens hem was de toon die Zelensky na de ruzie aansloeg in zijn tweet precies goed.

'Uit positie van kracht'

Zelensky zei in zijn bericht op X het voorval te betreuren en sprak nog een keer zijn waardering uit voor de Verenigde Staten en president Trump. Maar hij bood geen excuses aan voor de woordenwisseling. "Hij moet ook absoluut niet proberen met vleierij in een goed blaadje bij Trump te komen, want dat zie ik als een teken van zwakte", zegt Kronenburg.

"Trump zal het in eerste instantie misschien nog wel waarderen, maar hij kan daardoor ook het idee krijgen dat hij nog meer macht over Zelensky heeft", legt de oud-topdiplomaat uit. "Je laat dan eigenlijk zien dat je afhankelijk van hem bent. Het is altijd beter om vanuit een positie van kracht met iemand te praten. Je moet duidelijk maken dat het ook in het Amerikaanse belang is om weer met elkaar om tafel te gaan."

Contact via bondgenoten?

Als de verhoudingen zo verstoord zijn is het bijna onmogelijk om weer samen te komen, weet Kronenburg. "Wat het in dit geval nog extra moeilijk maakt, is dat dit voor het oog van de camera's is gebeurd en daarna de hele wereld is overgegaan." Zelf de telefoon pakken, helpt volgens hem dan meestal niet.

"Maar wat je wel kunt doen, is contact leggen via bondgenoten", noemt hij als oplossing. "Het gebeurt in de internationale diplomatie vaker dat mensen niet meer met elkaar door één deur kunnen. Wat je dan probeert, is het contact weer te herstellen via mensen die nog wel met beide partijen praten. Die kunnen dan bemiddelen."

Republikeinen durven niet

Het beste is om dat te doen via een persoon die dicht bij Trump staat, het liefst iemand uit zijn eigen partij. Zelensky had tot deze week een trouwe bondgenoot in de Republikeinse senator Lindsey Graham, die Oekraïne altijd heeft gesteund in de oorlog tegen Rusland.

Maar Graham nam nadrukkelijk afstand van Zelensky na diens bezoek aan het Witte Huis. Veel andere opties zijn er niet binnen de Republikeinse partij, waar niemand zich op dit moment lijkt te durven uitspreken tegen partijleider Trump.

Starmer en Macron inschakelen

"Ik vind het heel erg verstandig dat Zelensky de Britse premier Keir Starmer en de Franse president Emmanuel Macron heeft ingeschakeld", zegt Kronenburg over het handelen van de Oekraïense president. "Dat zijn trouwe bondgenoten die voor hem door het vuur gaan en die ook kortgeleden nog bij Trump op bezoek zijn geweest."

"We weten vooral van Starmer dat hij regelmatig met Trump belt, dus dat is een waardevolle ingang waar je gebruik van kunt maken. En we zien dan ook dat Starmer die bemiddelende rol oppakt", legt de voormalig topdiplomaat uit. "Maar garanties of het hem lukt om de banden weer te herstellen zijn er alleen niet. Diplomatie blijft mensenwerk."

Wat wil Donald Trump?

Daarbij is het ook belangrijk om te weten welk doel een wereldleider heeft, in dit geval de Amerikaanse president, vertelt hij. Wil Trump vooral de banden aanhalen met de Russische president Vladimir Poetin? Wil hij koste wat kost vrede en is hij bereid daarvoor een stuk van Oekraïne op te offeren? Of wil hij toch vooral een goede 'grondstoffendeal' sluiten waar de Amerikanen wat aan hebben?

Het zijn vragen waar niemand op dit moment het antwoord op weet, en dat is volgens Kronenburg erg ongebruikelijk. "We weten dat de Amerikanen al contact hebben met de Russen. Wat is daar besproken? Komt er een ontmoeting tussen Trump en Poetin? Er zijn op dit moment nog erg veel vragen. Het is voor Oekraïne erg belangrijk om duidelijk te krijgen wat de inzet is van Trump. Dat maakt de gesprekken daarna ook een stuk makkelijker."

Europa keek 80 jaar naar de VS voor haar veiligheid. Maar nu gooit Donald Trump het roer drastisch om: de Amerikanen lijken niet meer vanzelfsprekend onze bondgenoot. Hadden we dit kunnen zien aankomen? En hoe nu verder? "Ook een strategische kans."

We spraken erover met Haroon Sheikh, filosoof en bijzonder hoogleraar Strategic Governance of Global Technologies aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Hij zit als sociaal wetenschapper ook in de Wetenschappelijke Raad voor Regeringsbeleid.

In hoeverre hadden we deze kantelende wereldorde kunnen zien aankomen?

Er is al langere tijd de ontwikkeling gaande waarbij de Verenigde Staten steeds meer aandacht hebben voor Azië, legt Sheikh uit. "Voor de Amerikanen is de rivaliteit met China eigenlijk het grootste geopolitieke thema en Rusland is secundair. Dat geldt voor Amerika in het algemeen, maar bij Trump zie je dat de Russen geen groot probleem zijn."

Dat zien wij in Europa toch anders, gaat de hoogleraar verder. "Voor Europa is China niet per se een grote directe bedreiging, maar Rusland wel. Dat maakt eigenlijk dat er vanuit Europa en vanuit de Amerika nu heel anders naar de wereld wordt gekeken."

Volgens hem waren we in Europa wel langzaamaan gewend geraakt aan het idee dat Amerika ons niet voor altijd zou blijven beschermen. "Maar wat Trump nu duidelijk maakt, is iets nog veel ingrijpenders: op sommige gebieden ziet Amerika ons zelfs als een tegenstander. Dit besef komt als een schok, want de wereldorde waarin we dachten te leven, verschuift sneller dan we hadden verwacht."

Zijn gedeelde waarden tussen Europa en de Verenigde Staten nog relevant?

Sheikh noemt het beleid van Trump 'transactioneel', waarin geen ruimte is voor absolute bondgenoten en absolute waarden. "Elke relatie heeft als kern: wat gaat erin en wat komt eruit? Als een bondgenoot veel vraagt, maar weinig teruggeeft, dan vindt Trump dat die relatie geëvalueerd moet worden."

Dit perspectief zorgt er nu dus voor dat zelfs traditionele bondgenootschappen continu ter discussie staan, legt hij uit. "Dat geldt voor ons in Europa ten aanzien van onze defensie-uitgaven, maar ook voor Oekraïne. Als Amerika wapens en steun biedt, dan willen ze daar grondstoffen en dankbaarheid voor terugkrijgen."

Dat is een groot verschillende met het buitenlandbeleid van eerdere Amerikaanse presidenten, ziet de hoogleraar. Voorgangers van Trump benadrukten altijd dat bepaalde bondgenoten, waarden en instituties onvoorwaardelijke steun verdienden van de Verenigde Staten.

Is dit de wake-upcall die Europa echt in beweging zal krijgen?

We hebben in het verleden gezien dat crises ook positieve gevolgen voor Europa hadden, zegt Sheikh. "De financiële crisis zorgde ervoor dat we op economisch en financieel gebied beter gingen samenwerken. Door covid mocht de Europese Commissie opeens medicijnen samen inkopen", noemt hij als voorbeelden. En door de inval van Rusland in Oekraïne is Europa gaan nadenken over gezamenlijke sancties en een soort buitenlandbeleid waarbij de economie wordt ingezet."

De Europese Unie heeft volgens hem dus in het verleden bewezen dat de lidstaten gezamenlijk kunnen omgaan met uitdagende omstandigheden. "Maar wat daarvoor nodig is, is dat de crisis lang genoeg duurt en zich langzaam voltrekt. We hebben tijd nodig om structuren op te bouwen, dan kan Europa ook deze crisis goed te boven komen."

Tegelijkertijd proberen landen als Frankrijk en Italië nu al wel een-op-eenrelaties met de VS aan te gaan om geen sancties te krijgen die andere landen mogelijk wel krijgen, ziet hij. En dat is niet verstandig voor Europa als geheel, denkt de hoogleraar. "De enige manier waarop we met Amerika op een gelijkwaardige manier kunnen onderhandelen is als we dat als eenheid doen."

Welke strategische opties heeft Europa nog?

Juist doordat de VS op dit moment zoveel landen van zich afstoten, kan er voor Europa ook een kans ontstaan om zich te profileren als dé plek waar bepaalde waarden en vrijheden wél worden gerespecteerd, zegt Sheikh. "Europa zal meer verantwoordelijkheid moeten nemen." Maar dat betekent volgens hem ook: beter worden in machtspolitiek. "Europa zou bijvoorbeeld heel sterk de hand naar Canada kunnen uitreiken, een land dat heel dicht bij ons staat, en nu op dezelfde manier eigenlijk problemen met de Amerikanen heeft."

Daarnaast ziet de hoogleraar ook kansen voor een nauwere samenwerking met India, waar Commissievoorzitter Ursula von der Leyen vorige week nog met een zware EU-delegatie was om de banden aan te halen. "India is ook een groot land, een sterk land dat onafhankelijk wil zijn, maar ook een land dat veel minder sterk is dan de Verenigde Staten en China. Dat betekent dat de EU en India best interessante partners voor elkaar kunnen zijn."

Welke risico's brengt deze nieuws koers van Amerika met zich mee?

De Verenigde Staten zijn nog steeds het machtigste land ter wereld en dat betekent dat als Trump besluit om de regels los te laten, hij op korte termijn veel kan winnen maar op langere termijn ook veel kan verliezen, benadrukt Sheikh.

Andere landen zullen zich in zo'n situatie ook minder aan internationale regels en afspraken gaan houden, verwacht hij. "Als Trump het zelf oké vindt om andere landen te bedreigen met hun soevereiniteit, opent dat de deur voor landen als China, Rusland en Iran om dat ook te doen richting andere landen."

Een ander risico is volgens hem dat andere landen zich zullen organiseren om met een tegenreactie te komen. "Je ziet nu al dat de Chinezen de hand uitreiken naar Europa. China zegt eigenlijk: 'Moeten wij niet gezamenlijk een antwoord formuleren?'" Strategisch kan Europa soms wel naar China kijken om de Verenigde Staten uit balans te brengen, denkt hij. "Maar veel belangrijker is het om op zoek te gaan naar andere soorten bondgenoten." Zoals dus bijvoorbeeld India, zegt Sheikh tot slot.