radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Commandant De Punt: 'Er zijn gewoon onwaarheden verteld'

Luisteren

Niet eerder wilden ze er op televisie over praten. Toch vertelt Hans de Waal Malefijt, een van de drie commandanten die betrokken was bij de Molukse treinkaping, nu zijn openhartige verhaal over de bevrijdingsactie. "Er zijn gewoon onwaarheden verteld en wij hebben ons daar niet tegen kunnen verweren."

Commandant De Waal Malefijt keerde met verslaggever Floris Prenger ruim veertig jaar na het gijzelingsdrama terug naar de plek waar het allemaal begon. "Ik had die hele gijzeling een plekje gegeven. Toch kwam het een jaar of drie geleden allemaal weer naar boven. Als je dan weer hier staat en het spoor en de commandopost ziet: dat gaat je niet in de koude kleren zitten." De ex-commandant zag er veel ellende. "Er vallen slachtoffers, doden. En daarna gaat leven gewoon weer door."

'Geen opdracht om gijzelaar te doden'

De afgelopen jaren kantelde het beeld dat men had van de mariniers. Dat kwam mede door de rechtszaak die in 2014 werd aangespannen door mensenrechtenadvocaat Liesbeth Zegveld en de nabestaanden van twee Molukse kapers. Volgens Zegveld zouden de mariniers excessief geweld gebruikt hebben en zou de Staat opdracht hebben gegeven om de gijzelaars te executeren. 

De Waal Malefijt is niet blij dat dat beeld van de mariniers is geschetst. "Ik zou graag willen weten wie die opdracht gegeven zou hebben, want die is bij ons nooit binnengekomen. Op het moment dat wij de aanval moesten inzetten, was onze opdracht heel duidelijk: het bevrijden van de gegijzelden, het aanhouden van de daders en, indien nodig, het uitschakelen van de daders."

Kijk & lees meer:

Moeilijke omstandigheden

Het is natuurlijk de vraag op welk moment het nodig is om tot uitschakelen over te gaan. "Als je je als marinier bedreigd voelt en je niet zeker weet of je tegenstander een gevaar kan opleveren", legt De Waal Malefijt uit.

Volgens Malefijt hebben de beschuldigingen de mariniers veel pijn gedaan. "Als ik alle aantijgingen hoor, over wat we wel of niet gedaan zouden hebben: er werden gewoon onwaarheden verteld. Wij konden ons daar niet goed tegen verweren, omdat er besloten was om details van die militaire operatie niet openbaar te maken." Hij is dan ook blij en opgelucht dat hij eindelijk zijn eigen versie van het verhaal kan delen.

info

Over De Punt

Van 23 mei tot 11 juni 1977 kaapten negen gewapende Zuid-Molukkers een trein ter hoogte van het dorp De Punt in de provincie Drenthe. De kaping werd beëindigd met een beschieting door speciale antiterreureenheden van het Korps Mariniers en de Landmacht. Deze actie kostte twee gegijzelden en zes kapers het leven.

 

Er zijn altijd vraagtekens geweest of de doden niet voorkomen hadden kunnen worden. Hebben de mariniers moedwillig Molukkers geëxecuteerd terwijl die al geen bedreiging meer vormden? Heeft de regering in Den Haag misschien zelfs opdracht gegeven om alle kapers te doden? In 2014 werd bekend dat nabestaanden van twee kapers de Staat aanklaagden. Onder leiding van Advocaat Liesbeth Zegveld meenden de nabestaanden dat er voldoende bewijs was dat de kapers van dichtbij zijn geëxecuteerd. De rechtbank in Den Haag heeft afgelopen juli bepaald dat er geen aanwijzingen zijn dat mariniers de gijzelnemers bij de beëindiging van de treinkaping zonder noodzaak hebben doodgeschoten.

Praten tegen zwijgcode in

Om de vraagtekens voor eens en altijd bij het publiek weg te nemen besloten de mariniers, tegen hun zwijgcode in, eenmalig naar buiten te treden met hun verhaal over de treinkaping. Ze benaderden daarvoor Telegraaf-journalisten Silvan Schoonhoven en Olof van Joolen. Schoonhoven vertelt daarover. "Het ging steeds meer bij ze knagen, dat het publiek ze zag als moordenaars. Na het interviewen, hadden wij sterk het gevoel dat er meer in het verhaal zat."

Schoonhoven en Van Joolen schreven er een boek over. In 'Liggen Blijven' wordt een breder beeld geschetst van de totstandkoming van de terreurbestrijding – de mariniers van de Bijzondere Bijstands Eenheid (de BBE) - in de jaren zeventig. Centraal in het boek staat de treinkaping bij De Punt.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom een defensiebudget van 5 procent voor Nederland niet haalbaar is

Waarom een defensiebudget van 5 procent voor Nederland niet haalbaar is
Een Nederlandse militair in Rukla bij de Russische grens
Bron: ANP

Trump wil dat we 5 procent van ons bbp uitgeven aan defensie. En ook de de Europese leiders vinden dat er nog meer geld naar defensie moet, nu we niet meer op onze Amerikaanse 'vrienden' kunnen vertrouwen. Maar het ophogen van het budget, heeft gevolgen.

Elke euro kan je natuurlijk maar een keer uitgeven, zegt financieel journalist van de Telegraaf Martin Visser. Dus een verhoging van het defensiebudget zou niet zonder gevolgen zijn.

Duizelingwekkende bedragen

1 procent meer of minder klinkt misschien als niet zoveel, maar het gaat om duizelingwekkende bedragen legt Visser uit. "1 procent van het bbp is ongeveer 10 miljard. We geven nu ongeveer 2 procent uit, dus dat is iets meer dan 20 miljard. Wanneer dat 5 procent wordt, moet er dus nog 30 miljard bij."

Dat is ongeveer evenveel als wat we aan onderwijs uitgeven, zegt Visser. "Ter vergelijking: het meeste geld gaat naar de zorg en de sociale zekerheid, daar wordt jaarlijks boven de 100 miljard aan uitgegeven."

Bezuinigingen of staatsschuld

Willen we meer aan defensie uitgeven, dan zijn er eigenlijk twee opties, volgens Visser. "Of je haalt het ergens anders vandaan, dus bezuinigen, of je laat de staatsschuld oplopen."

Beide opties zijn ingewikkeld. Bezuinigen wil eigenlijk niemand en de vraag is dan vooral: waarop? "Dat is een politieke keuze, maar je zag bij de bezuinigingen op het onderwijs bijvoorbeeld al dat er veel weerstand is."

Bekijk ook

Hoge bedragen

Ook de hoogte van de bedragen zorgt daarbij voor gevoeligheid. "In Den Haag gaat het al weken over een btw-verhoging. Dat gaat om 1 miljard", vergelijkt hij.

"Bij zulke forse verhogingen in de defensie-uitgaven wordt dat alleen maar lastiger, want dan gaat het om grotere bedragen die ergens weggehaald moeten worden."

Ongemak

De andere optie, een hogere staatsschuld, is ongemakkelijk voor Nederland, vindt Visser. "Wij zijn het land dat altijd anderen de les lezen op het gebied van staatsschuld. Wij zijn daar zelf erg strikt op."

Wanneer wij de staatsschuld op laten lopen, zijn we niet meer geloofwaardig naar andere landen, gaat Visser verder. "En dan geven we hen eigenlijk een vrijbrief."

Bekijk ook

Tussenkop

Minister van financiën Heinen zei maandag in Brussel dat hij het ook niet ziet zitten om met Europese landen samen geld te lenen voor defensie-investeringen. "Deze opgave loopt echt via de nationale begrotingen", zegt Heinen. "Landen zullen daar zelf moeilijke keuzes moeten maken."

Visser roept politici op die keuzes wel te maken. "NAVO-baas Rutte heeft geopperd om het via de 'kaasschaafmethode' te doen en het overal een beetje weg te halen, maar het kan ook zijn dat er minder geld naar uitkeringen gaat omdat er meer naar defensie moet." Het zal dus een lastige afweging zijn om te kijken waar het geld precies vandaan moet komen.

Haalbaarheid

Visser zelf ziet het niet gebeuren dat we 5 procent gaan uitgeven aan defensie. Los van de vraag waar het geld vandaan moet komen, is het ook de vraag waar je het aan uitgeeft, zegt hij.

"Het geld gaat vooral zitten in mensen en materiaal. Defensie heeft behoefte aan mankracht, zowel militairen als niet-militairen. Het probleem is momenteel dat je het geld niet uitgegeven krijgt. Al maak je het geld vrij, er is ook nog een personeelstekort", zegt hij tot slot.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Komt er een Europees leger door de acties van de VS? 'Je moet voldoende militaire macht tegenover Rusland zetten'

Komt er een Europees leger door de acties van de VS? 'Je moet voldoende militaire macht tegenover Rusland zetten'
Premier Dick Schoof stapt uit het regeringsvliegtuig voorafgaand aan een spoedoverleg in Parijs
Bron: ANP

In Parijs is vandaag een spoedoverleg met Europese regeringsleiders over Oekraïne. Ook premier Schoof was erbij. De reden: het nieuwe Amerikaanse beleid onder president Trump.

De VS vindt een toekomstig NAVO-lidmaatschap van Oekraïne niet langer wenselijk, liet president Trump afgelopen week weten. Ook zou het niet realistisch zijn dat Oekraïne in een akkoord met Rusland de bezette gebieden terugkrijgt. En, was Trumps boodschap, Europese landen zullen niet aan tafel zitten bij de onderhandelingen tussen de VS en Rusland.

Vijandige toon

"Trump heeft blijkbaar haast", zegt Patrick Bolder van het Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij vindt Trumps uitspraken niet heel verrassend, voegt hij daaraan toe. "We wisten dat hij niet zoveel op heeft met de NAVO. Niet zoveel met de Europese Unie. Dat hij snel tot een bestand wil komen."

Waar Bolder wél verbaasd over is, is de toon waarop Trump Europese landen benadert. "Dat zijn we niet gewend van Amerika. Hiermee creëeren ze een beetje vijandigheid in onze richting en dat is natuurlijk niet goed."

'Cadeautje voor Poetin'

De Amerikaanse president speelt het Westen uit elkaar, zegt Bolder. Waar Europa en Amerika eerder gezamenlijk optrokken tegen Rusland, is daar nu een hele grote splitsing, ziet de deskundige. "Amerika heeft een heel andere positie ingenomen dan Europa. Dat is een cadeautje voor Poetin, die kan rustig achterover leunen."

"Trump wil heel snel een bestand, dus hij zal Poetin het een en ander moeten geven voordat hij ook maar enige beweging maakt richting zo'n bestand."

Bekijk ook

Toekomstige krijgsmacht

Met de top in Parijs is het de eerste keer dat Europese leiders bij elkaar komen om te spreken over een toekomstige krijgsmacht die een bestand moet gaan bewaken, weet Bolder. "Een eerste peiling onder deelnemers: willen we inderdaad zoiets gaan opzetten?"

"En als dat bekend is, moet vervolgens bepaald worden wat er allemaal nodig is om die krijgsmacht te vormen. Hoe zwaar kunnen we optreden? Welke capaciteiten zijn vereist? Als dat allemaal verzameld is, dan kunnen landen gaan zeggen: 'Oké, dit ga ik leveren.'" Je kunt dat zien als een intentieverklaring, legt Bolder uit.

'Ruggesteun weg'

Tegelijkertijd hebben de VS laten weten dat ze niet mee willen doen aan een eventuele Europese troepenmacht. Bolder: "Het grote gevaar is dat we geen rugdekking krijgen van de Verenigde Staten. Terwijl we er altijd op hebben vertrouwd dat de Verenigde Staten de grote 'escalatiedominatie' zouden kunnen leveren. Bijvoorbeeld met atoomwapens."

"Dat is een hele belangrijke waarschuwing: 'Als jij ons te veel pijn doet, dan slaan we jou met atoomwapens terug.' Als de Amerikanen dat niet meer doen, dan is er wel een hoop ruggesteun weg", verwacht hij.

Bekijk ook

Europa genoeg slagkracht zonder Amerika?

De vraag is ook of Europa genoeg slagkracht heeft zonder Amerika. "Hebben we genoeg vermogen om Rusland ook in de diepte te raken, waar het echt zeer doet? Mogen we dat überhaupt wel? Mag je ook Russische troepen in Rusland raken?"

Uiteindelijk kan het erop uitkomen, zegt Bolder, dat Trump en Poetin een bestand overeen komen, dat voor Zelensky niet verteerbaar is. "Dan zal hij mogelijk zeggen, met steun van een groot deel van Oekraïense bevolking, dat hij liever doorvecht." Maar voor hier iets over duidelijk is, zijn we een aantal maanden verder, vermoedt hij.

Militair vermogen tegen Rusland

Hoe belangrijk een eventuele Europese troepenmacht is, wat Bolder betreft? "Belangrijk. De vraag is namelijk in hoeverre je Poetin op zijn woorden kunt geloven, als je al tot een bestand zou komen. Dus je moet daar echt wel militaire kracht tegenover zetten, om te zorgen dat het bestand ook daadwerkelijk wordt gehandhaafd."

"Niemand vertrouwt Poetin meer en Zelensky vertrouwt hem al helemaal niet. Dus dan moet je er voldoende militair vermogen tegenover zetten om Rusland weg te houden van nieuwe agressieve acties richting Oekraïne."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant