Maandag is het 80 jaar geleden dat Auschwitz door de Russen werd bevrijd. Ook voor Christian is dit een emotionele dag. Sinds een paar jaar weet hij namelijk dat zijn moeder Wilhelmina een bewaakster was in dat concentratiekamp. "Een harde realiteit."

Wilhelmina ter Braake hield haar inktzwarte oorlogsverleden haar hele leven geheim voor haar gezin. Zoon Christian* kwam er 3 jaar geleden pas achter dat zijn moeder kampbewaakster in Auschwitz was. Het heeft zijn leven op z'n kop gezet.

Ontwijkende antwoorden

"Ik kende haar als een vrolijke, liefdevolle moeder", begint Christian over zijn moeder. "Maar wel iemand die altijd afstand hield. Ik kon niet echt tot haar doordringen." Wilhelmina sprak nooit over haar verleden, vertelt hij. "Ik stelde wel vragen, maar dan kreeg ik altijd een ontwijkend antwoord."

Christian had wel vermoedens dat zijn moeder misschien een Duits vriendje had gehad, maar de gruwelijke werkelijkheid dat ze kampbewaakster in Auschwitz was, dát had hij nooit kunnen bedenken. "Dat zijn zaken waar ik maar niet mee in het reine kan komen."

'Had ik maar doorgevraagd'

Het blijft moeilijk voor hem om te accepteren dat hij niet de kans heeft gehad om er met zijn moeder over te praten. "Ik vind het zo erg dat ik geen vragen meer aan haar kan stellen. Had ik tijdens haar leven maar doorgevraagd. Maar dat heb ik op gegeven moment niet meer gedaan."

Dat betreurt Christian, want nu moet hij zijn gevoelens alleen verwerken. Al begrijpt hij de keuze van zijn moeder om te zwijgen ook wel: "Zij is natuurlijk doodsbang geweest voor de gevolgen."

Christian doet zijn verhaal ook in de podcast De Nederlandse bewaaksters van Auschwitz, die gemaakt wordt door EenVandaag-verslaggever Harm van Atteveld en collega-journalist Stijn Reurs

Vader wist ook van niets

Als Wilhelmina wel over haar verleden had gesproken, was haar gezin hoogstwaarschijnlijk uit elkaar gevallen, beseft Christian. "Want het gaat niet alleen om mij, maar ook om mijn vader."

Die wist namelijk ook niet dat zijn vrouw in de Tweede Wereldoorlog bewaakster in Auschwitz is geweest. "Ik weet zeker: als hij dat geweten had, dan was het ergens geuit in een echtelijk geschil."

'Familie wilde ons beschermen'

De familie van Wilhelmina wist wél van dit oorlogsverleden. "Een groot deel van haar familie heeft haar na de oorlog verstoten", weet Christian. Maar tegen het gezin zeiden ze niets. Toch neemt Christian hen dat niet kwalijk: "Ze dachten daarmee goed te doen en ons te beschermen."

Er waren volgens hem maar een paar familieleden die Wilhelmina vergaven, waaronder een van haar broers en zussen. "Die verkeerde echt in de veronderstelling dat mijn moeder een dubbele taak had, dat ze ook iets deed ten goede van Nederland terwijl ze in die kampen werkte."

Plattegrond van Auschwitz

Zelf twijfelt Christian daaraan: "Ik heb nooit iets in dossiers kunnen terugvinden daarover." Toen hij 3 jaar geleden door journalisten Stijn Reurs en Harm van Atteveld over het geheime verleden van zijn moeder werd geïnformeerd, ging hij namelijk zelf op onderzoek uit.

Christian sprak met historici en bezocht Nationaal Monument Kamp Vught om meer te leren over de omstandigheden daar. Ook dook hij in het Nationaal Archief, waar hij de dossiers en persoonlijke documenten doornam. Er zat zelfs een plattegrond van Auschwitz tussen de papieren. En zo vielen langzaam de puzzelstukjes van het verleden van Wilhelmina op hun plaats.

Baantje op SS-kantoor

Cristian heeft proberen te achterhalen waarom zijn moeder dienst nam bij de SS. "De primaire reden is dat ze verliefd werd op een jongeman die ze in de trein ontmoette. Hij beweerde voor het verzet te werken. Later bleek hij een pro-Duitse Tsjech te zijn."

Volgens Christian wilde zijn moeder 'graag van huis weg' omdat ze een slechte band had met haar vader. "Haar geliefde bezorgde haar een baantje in Den Bosch, bij het kantoor van de SS-Fürsorgeoffizier. En later als kampbewaakster in Kamp Vught en Auschwitz."

'Ze wilde het huis uit'

Hij denkt dat de achtergrond van een gebroken gezin een belangrijke rol speelde in de keuzes van Wilhelmina. Ze verloor haar eigen moeder al op 17-jarige leeftijd, een groot verdriet dat haar verdere leven tekende. Haar zes broers en zussen waren veel ouder en hadden het ouderlijk huis al verlaten.

"Mijn moeder was alleen met haar vader en er was weinig klik tussen die twee. Dus was ze blij om het huis uit te zijn en haar eigen leven te gaan leiden", vertelt hij. "Ze verdiende goed in het kamp en dat kan een reden zijn geweest voor iemand uit een minder welgesteld gezin om daarvoor te kiezen."

'Geheim in openbaarheid brengen'

De ontdekking over het oorlogsverleden van zijn moeder heeft het leven van Christian totaal veranderd. "Het is een klap in je gezicht", legt hij uit. "Je probeert het een plek te geven. Het helpt me om het van me af te schrijven."

Inmiddels heeft Christian een document van 300 pagina's geschreven in een poging het verleden van zijn moeder te begrijpen. Het is zijn levenswerk geworden: "Ik hoop dat dit me gaat helpen om dit geheim in de openbaarheid te brengen, vooral voor mijn familie en vrienden. Nu is het moment om ermee naar voren te komen."

*Christian is een verzonnen naam, zijn echte naam is bekend bij de redactie.

In Berlicum werd afgelopen maand verhit gesproken over een mogelijk azc, met een intimiderend protest tijdens een raadsvergadering als kookpunt. Het plan lijkt hierna in de koelkast gezet: is de gemeenteraad gezwicht voor geweld? "Het is heel complex."

Om het overvolle stroomnetwerk te ontlasten, wordt gezocht naar creatieve oplossingen. Minister Sophie Hermans en staatssecretaris Chris Jansen sluiten vandaag een 'netcongestiedeal' met de ov-sector om netcongestie tegen te gaan.

Elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen: ons stroomnetwerk is overvol. Netcongestie wordt dat genoemd.

File op het net

"We kunnen spreken van file op het elektriciteitsnet", zegt energieanalist Sanne de Boer van de Rabobank. "Vergelijk het met de de snelweg. Als iedereen tegelijk wil invoegen, dan kan dat niet."

"Hetzelfde gebeurt op het stroomnet. De afgelopen jaren heeft iedereen meer elektriciteit verbruikt, en vaker op hetzelfde moment. Dat past niet."

Deal met de ov-sector

Om deze zogenoemde netcongestie te bestrijden, is de komende 15 jaar een investering van 195 miljard euro nodig, volgens het Rijk. In de tussentijd wordt er gezocht naar creatieve oplossingen.

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei en staatssecretaris Chris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu sluiten daarom vandaag een 'netcongestiedeal' met de openbaar vervoerssector. Het idee is dat het openbaar vervoer gaat helpen om de druk op het elektriciteitsnet te verminderen.

Efficiënter gebruikmaken van infrastructuur

"Op deze manier kunnen we efficiënter gebruikmaken van de infrastructuur die er al is", legt De Boer uit. "Openbare vervoersbedrijven maken gebruik van hun eigen elektriciteitsnetten. Op sommige momenten zijn die kabels hard nodig, bijvoorbeeld in de ochtend- en avondspits", legt ze uit.

"Maar wanneer er minder openbaar vervoer rijdt, kunnen de kabels gebruikt worden om auto's of elektrische bussen op te laden. Hier hoef je dus geen extra kabels voor in de grond te leggen."

Idee op een bierviltje

Het Rotterdamse ov-bedrijf RET is al volop bezig met duurzaam gebruik van energie. "Naast het delen van ons stroomnet, hebben we nu ook een batterij in de buurt van de Erasmusbrug geplaatst", vertelt technicus Leo Vliegenthart van de RET.

"5 jaar geleden heb ik het idee op een bierviltje geschreven. Het woord 'netcongestie' bestond toen nog niet eens."

Batterij die werkt als powerbank

"Op het moment dat er een tram voorbij rijdt, en die remt, dan levert die tram energie terug aan de batterij. De batterij wordt op deze manier continu opgeladen en werkt kostenefficiënt", legt Vliegenthart uit. "De batterij fungeert als powerbank."

De opgeslagen stroom kan weer gebruikt worden om andere voertuigen op te laden. "Op deze manier proberen wij de 'file' op het stroomnet te omzeilen en dragen wij 20 tot 25 procent bij aan de laadsector van Rotterdam."

Alleen geschikt voor kleine hoeveelheden

Maar ondanks de voordelen van zo'n batterij blijft energieanalist De Boer sceptisch. "Batterijen zijn zeker functioneel", zegt ze. "Maar ze nemen ook veel ruimte in."

"Bovendien zijn batterijen alleen geschikt om kleine hoeveelheden energie voor korte tijd op te slaan", vervolgt ze. "Helaas kunnen we de overtollige zonnestroom van de zomer niet bewaren tot aan de winter."

Klein deel van de oplossing

Volgens De Boer is het getekende convenant tussen het Rijk en de ov-sector niet de hele oplossing voor netcongestie. "We moeten niet verwachten dat we hierdoor uit de problemen zijn. Het is ook nodig om de netten te verzwaren, maar dit kost veel tijd en geld."

"Slimmer gebruikmaken van de infrastructuur die we hebben, is een 'no-brainer'. Maar het blijft een klein deel van de oplossing."