Vaak weten kinderen niet wat gezond voedsel is, waar het vandaan komt en hoe lekker het kan zijn. Voedselonderwijs op basisscholen moet hier verandering in brengen. "Op een creatieve manier leren kinderen bewustere voedingskeuzes maken."
Als je kinderen vraagt wat ze het liefst eten, is de kans groot dat ze pizza, pannenkoeken of patat noemen. Ze kiezen op smaak en wat ze kennen, maar als ze ontdekken hoe lekker gezond eten kan zijn, heeft dat een positief effect op hun gezondheid en welzijn.
Gezond eten en veel bewegen
Kinderen op een leuke en interactieve manier laten ontdekken wat gezond voedsel is. Dat is volgens hoogleraar preventieve geneeskunde Onno van Schayck de beste vorm van voedselonderwijs. "Ze kunnen bijvoorbeeld in schooltuintjes zelf groenten kweken en proeven. Zo leren ze waar eten vandaan komt en ontwikkelen ze bewustere voedingskeuzes."
Naast voeding legt Van Schayck ook de nadruk op beweging. "Schoolpleinen met heuvels en boompjes zorgen ervoor dat de kinderen uit zichzelf ook meer gaan bewegen, omdat ze het leuk vinden. Daarmee kun je het kinderen makkelijk maken en ze uitdagen om op een gezonde manier te leven."
Positieve effecten
Het is volgens de hoogleraar wenselijk om kinderen van jongs af aan op een creatieve manier te leren hoe ze gezond moeten leven. In de eerste plaats om overgewicht te voorkomen. Maar uit onderzoek van de Universiteit Maastricht kwamen ook andere positieve effecten van voedselonderwijs naar voren.
"We zagen dat kinderen niet alleen minder buikvet hadden, maar ook een verlaagd risico op hart- en vaatziekten en diabetes. Daarnaast ontdekten we een aantal onverwachte effecten. Zo zagen we minder pestgedrag en een positieve invloed op gezinnen. In de laatste resultaten zien we zelfs dat het een positief effect heeft op de leerprestaties van kinderen, ze gaan er beter door rekenen."
Bekijk ook
Broodtrommels vol ongezond eten
Directeur Suzanne Bisschops van Stichting Kokkerelli ziet ook hoe belangrijk het is dat kinderen leren wat gezond voedsel is. "We keken op een willekeurig moment in de broodtrommels van kinderen en zagen dat 70 procent niet gezond was. Daar zaten croissantjes, chocolade broodjes en koude stukken pizza in."
Het blijkt dus broodnodig om gezond eetgedrag bij kinderen te stimuleren. "In de supermarkten is 85 procent van de aangeboden producten ongezond. Dus we moeten kinderen echt leren wat gezonde voeding is, zodat ze voedselvaardig worden en gezonde keuzes kunnen maken", vertelt Bisschops.
Bezoeken, koken en proeven
Stichting Kokkerelli wil kinderen op verschillende manieren laten ervaren dat gezond eten leuk, goed en lekker is. "Wij hebben de zogenoemde leerstraat waarbij basisschoolleerlingen met hun klas eerst naar de teler toegaan en vervolgens koken met de groenten die ze daarvandaan hebben meegenomen, uiteindelijk proeven ze gezamenlijk het zelfbereide eten."
Het is opvallend dat kinderen in het begin vaak zeggen dat ze bijvoorbeeld geen champignons lusten, maar na een bezoek aan de teler, het koken en proeven, ontdekken ze dat ze het eigenlijk best lekker vinden, zegt de directeur.
Bekijk ook
'Blik op je Eten'
"De groepen komen twee keer per jaar bij ons langs, eigenlijk zou dat vaker moeten. Herhaling van de lessen levert namelijk meer gezondheidswinst op", zegt Bisschops. Een kijkje nemen in de praktijk klinkt natuurlijk als de ideale wereld, maar niet elke school heeft een teler in de buurt.
Daarom heeft de stichting in samenwerking met de Wageningen Universiteit ook een lesmethode genaamd 'Blik op je Eten' ontwikkeld. Hierbij kunnen docenten in de klas aan de hand van activiteitenkaarten het gesprek over gezond eten beginnen. Dit wordt ingezet in combinatie met gezonde groenterijke lunches.
Voedsel-lessen in klas
Op kindcentrum Eikerwijs in Kessel maken ze sinds het begin van dit schooljaar gebruik van deze lesmethode. "We willen als docenten graag een steentje bijdragen aan het gezond opgroeien van onze leerlingen", vertelt leerkracht Lieneke de Beer.
"Het is natuurlijk belangrijk dat kinderen goed leren rekenen, lezen en schrijven, maar ook dat ze kritisch kunnen nadenken over welke voeding ze tot zich nemen. Daarom geven wij vanaf groep 4 deze laagdrempelige voedsel-lessen en krijgen alle klassen een gezonde schoollunch."
'Niet altijd rozengeur en mannenschijn'
"De kleine kinderen raken snel gewend aan de gezonde lunches en lessen. Ze vinden het leuk en zijn enthousiast, maar het is niet altijd rozengeur en mannenschijn. De leerlingen van de bovenbouw vinden het soms lastig dat hen wordt opgelegd wat ze moeten eten. Ze zijn kritisch en we luisteren naar ze. Helaas kunnen we kunnen het niet altijd direct veranderen, maar we nemen het wel mee."
Bovendien is dit niet op elke school gemakkelijk toepasbaar. Het continurooster dat tegenwoordig op veel scholen wordt gehanteerd, zorgt ervoor dat er weinig tot geen tijd overblijft voor voedseleducatie. "Bij ons zijn kinderen twee korte en drie lange dagen op school, waardoor er op de lange dagen tijd is voor de gezonde schoollunch. Wij werken op die dagen samen met onze opvang, Hoera Kindercentra, waardoor het ook mogelijk is om tijd vrij te maken voor gezonde lessen."
Bekijk ook
Curriculum
Momenteel is voedseleducatie niet opgenomen in het curriculum. Dat zou het kindcentrum wel graag zien: "Wij proberen de dialoog ook met ouders en andere scholen in de regio te voeren. Om er uiteindelijk voor te zorgen dat dit voor alle kinderen mogelijk wordt."
Ook Bisschops benadrukt dit: "Wij streven ernaar dat dit uiteindelijk een structurele plek krijgt in het curriculum. School is namelijk de ideale plek om kinderen onder te dompelen in voedseleducatie, omdat je daar kunt werken aan kansengelijkheid, daar zitten immers alle kinderen."
'Verplichten ligt gevoelig'
Toch is het verplichten van voedselonderwijs lastig, legt hoogleraar Van Schayck uit. "In Nederland ligt verplichten gevoelig, omdat het al snel als betutteling wordt gezien. Op dit moment is er ook geen wettelijk kader om dit verplicht op te leggen."
De focus kan volgens hem beter gelegd worden op de bewustwording bij ouders, kinderen en docenten. "Aanvankelijk waren er twijfels over de gezonde schoollunches en beweging, maar uit de praktijk blijkt dat kinderen razend enthousiast reageren. Ouders zijn vaak aarzelend, omdat ze voeding als hun verantwoordelijkheid zien. Toch ontstaat er een bredere steun door ouders als ze de positieve effecten op hun kinderen zien en actief betrokken raken."
Bekijk ook
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.