Er studeren zo'n 4500 Chinezen in ons land. Die hebben vrije toegang tot onze kennis en techniek, maar daar moeten mee oppassen. Volgens het kabinet zijn we naïef zijn als het op China aankomt.

Zijn we tot nu toe goedgelovig en argeloos geweest als het om China gaat? "Inderdaad" zegt Frank Pieke van het Meric, een China denktank in Berlijn. Hij waarschuwde onlangs dat Nederlandse universiteiten en bedrijven veel scherper moeten opletten wat voor kennis, technologie en informatie ze met China delen.

Kennis delen met China

"Nederland en Europa zijn zolangzamerhand een beetje 'gekke Gerritje' door China te blijven behandelen als een soort hulpbehoevend ontwikkelingsland, maar de ontwikkeling van China is dan ook wel razendsnel gegaan", zegt Pieke.

Pieke wijst erop dat wetenschappers in het Westen er vaak nog vanuit gaan dat China volgens dezelfde spelregels werkt als zij. Dat wil zeggen op basis van een 'open access' model waarbij iedereen uitkomsten en inzichten deelt om onze kennis op een hoger peil te brengen.

Dé grootmacht van de wereld

Maar in China zien ze wetenschap als een middel, een instrument om hun macht te vergroten. De honger naar macht van de Chinese Communistische Partij en hun leider Xi Jin Ping is ongebreideld. In 2050 wil China dé grootmacht van de wereld zijn. In 2025 willen ze daarom al op een aantal wetenschapsgebieden, zoals Robotica en Artificial Intelligence, leidend zijn. "Dat staat onomwonden in de doelstellingen van Xi Jin Ping", zegt Pieke.

Wij in Wageningen zijn de wereldtop. Als je dat wil blijven zal je met China moeten samenwerken

Chinezen zijn inmiddels de op een na grootste groep buitenlandse studenten in Nederland. Op de Universiteit Wageningen (WUR) is 10 procent van de studenten Chinees. De WUR heeft een kantoor in Shanghai en een eigen China-coordinator Xiaoyong Zhang.

'We moeten samenwerken'

Wat Zhang betreft verandert er niets: "Wij zijn de wereldtop. Willen we dat blijven dan moeten we met de Chinese topinstellingen samenwerken. De opmars van China is ook op dit terrein is niet te stoppen, of je er nu aan meewerkt of niet. Maar werk je samen, dan heb je als universiteit een enorme kansen", zegt Zhang.

"Sommige wetenschapsgebieden zijn nu nog niet van strategisch belang, maar kunnen dat wel worden" zegt Pieke. "Op het gebeid van landbouw loopt China nog achter dus daar zal de overheid zich niet rechtstreeks mee bemoeien. Maar we weten wel dat het Chinese leger doelbewust studenten uitzendt naar bijvoorbeeld de TU Delft om strategische kennis binnen te halen."

'Beter screenen'

"Universiteiten zouden studenten veel beter moeten screenen. Nu zien ze dat nog als een taak van de inlichtingendiensten. Maar die willen op hun beurt de vrijheid van de universiteiten niet aantasten. Dus krijg je een raar vacuüm. Strategisch gevoelige technologie en kennis uit het Westen is daardoor makkelijk toegankelijk voor China, terwijl dat andersom niet het het geval is", vertelt Pieke.

Bron: EenVandaag

Moeten we nu met met andere ogen naar Chinese studenten kijken? "Als je naar XI Jin Ping luistert, zijn alle Chinezen in het buitenland wat hem betreft een vijfde colonne, waarvan hij absolute loyaliteit eist. Ze zijn verplicht lid van Chinese studentenverenigingen. Die worden op hun beurt aangestuurd door de ambassades. Het merendeel van de studenten zal daar vooral last van hebben omdat ze weten dat ze in de gaten worden gehouden", zegt Pieke.

Het Chinese leger zendt doelbewust studenten naar de TU Delft om specifieke kennis op te halen

'Niet dezelfde vrijheden'

Ook Xiaoyong Zhang geeft toe dat Chinese wetenschappers in het buitenland niet dezelfde vrijheden hebben als Nederlandse studenten. "In de exacte wetenschappen is dat niet zo'n probleem, want in de wiskunde is een bewering simpelweg waar of niet waar. Maar in alfa- en gammawetenschappen zit een ideologische component. Die studenten en docenten zullen wat meer problemen hebben om alles op te schrijven wat ze willen. Maar bij ons leren ze juist zich wel uit te spreken", zegt Zhang.

Voorzichtigheid is dus geboden bij de uitwisseling van kennis. Maar we moeten niet doorschieten, vindt Pieke. "Want voor 99 procent van de Chinese studenten en docenten in het buitenland geldt waarschijnlijk dat ze te goeder trouw zijn. Zij willen ook volgens zuiver wetenschappelijke normen werken."

'Andere spelregels'

"Als er een soort heksenjacht ontstaat op alles wat Chinees is, zoals hier en daar in Amerika gebeurt, dan zullen die mensen het slachtoffer worden. Die worden gekraakt tussen de stoere taal van Ji Xin Ping aan de ene kant, en die van Trump aan de andere kant. Dat neemt niet weg dat we moeten beseffen dat China heel andere, totalitaire spelregels kent. Je kan er niet van uit gaan dat zij, als ze eenmaal de baas zijn in de wereld, ons met respect zullen behandelen omdat wij ze zo goed op weg hebben geholpen."

De Consumentenbond doet vandaag een oproep in de Tweede Kamer: verlaag de btw op elektriciteit om de energierekening financieel behapbaar te houden. Maar is dat de oplossing? "Tijdelijke pleister."

De energierekening: voor veel mensen is het een grote zorg. Daarom roept de Consumentenbond op om het btw-tarief voor energie van 21 procent naar 9 procent te verlagen.

Hoge rekening profiteert

Dat er iets moet gebeuren is duidelijk, ook volgens energie-expert bij Milieu Centraal Gwen Jansen. Maar het voorstel van de Consumentenbond is volgens haar maar 'een tijdelijke pleister'. Daarbij is het vooral voordelig voor mensen die al veel stroom gebruiken, en niet voor mensen die juist proberen de energierekening laag te houden omdat ze al moeite hebben met betalen.

"Dit voorstel is eigenlijk vooral goed voor de mensen met een hoge energierekening, want die profiteren het meest", vertelt ze. "Maar juist de mensen die het heel hard nodig hebben, maar een lagere energierekening hebben, profiteren minder. Dus wij zijn voorstander van meer structurele maatregelen."

Beter isoleren

Minder btw betalen klinkt als een goed idee, maar houdbaar is het niet volgens Jansen. "Want uiteindelijk gaat die btw weer omhoog, dus je kan beter kijken hoe deze mensen op de langere termijn geholpen kunnen worden."

Maar er zijn volgens de energie-expert wel andere maatregelen die genomen kunnen worden om de energierekening betaalbaar te houden. "Verreweg op één staat het beter isoleren en ventileren van de woningen. Energie die je niet verbruikt hoef je ook niet te betalen. 2 op de 3 woningen zijn nog slecht geïsoleerd en 9 op de 10 slecht geventileerd. Dat zorgt voor veel hogere kosten dan nodig is."

Inzet energiecoaches

Maar volgens Jansen kunnen zogenaamde energiecoaches ook een groot verschil maken. Dat terwijl in bijvoorbeeld de gemeente Amsterdam de huis-aan-huisbezoeken met de energiecoaches worden stopgezet. "Uit onderzoek van TNO blijkt heel duidelijk dat energiecoaches, heel goed werk leveren en dat zij de maatschappelijke kosten ook op termijn heel erg laag kunnen houden. Ook voor de gezondheid van heel Nederland is dat goed."

Het is een laagdrempelige manier om mensen te helpen, zegt Jansen. "Je ziet dat heel veel energiehulp mensen nog niet bereikt. De deuren blijven dicht, vooral bij mensen die de energierekening niet kunnen betalen. Daar is schaamte en wantrouwen. Hoe kom je daar wel binnen? Door heel dicht bij deze mensen te staan." Volgens de experts is dat het geval met energiecoaches. "Die werken ook vaak met vrijwilligers uit de buurt, die wel binnenkomen bij deze mensen."

Radiatorfolie, douchetimers en tochtstrips

Claar Wachter is zo'n energiecoach bij organisatie !WOON die bewoners in Amsterdam bijstaat. Zij weet precies waar ze op moet letten als ze bij mensen over de vloer komt, en heeft een aantal trucjes die ze altijd aanbeveelt. Bijvoorbeeld een timer voor in de douche: "Na 5 minuten geeft die een geluid als een sirene." Of folie achter de verwarming: "Dat zorgt dat je niet de buitenmuur verwarmt, maar dat alles binnen blijft."

En zo kan ze nog even verder gaan: tochtstrips, de instellingen van de cv-ketel en zelfs de brievenbus komen aan bod bij haar huisbezoeken. Daar ziet ze ook wat de hoge rekening met mensen kan doen. "Ik kom ook wel bij mensen die hun verwarming niet aan durven te zetten vanwege de energierekening. Dat is ook niet goed voor de gezondheid."

'Het is altijd zinvol'

Het werk van Claar wordt gewaardeerd door de mensen die het nodig hebben. "Mensen zijn blij als ik uitleg hoe de verwarming werkt: dat je niet de radiatoren aan en uit moet doen, maar de thermostaat moet gebruiken. Of mijn uitleg over de radiatorfolie of over ventileren. Het is altijd zinvol, ook als het alleen is om mensen gerust te stellen dat ze het meeste goed doen."

Een lagere btw is volgens Claar helemaal niet zo'n slecht idee. "Er zit nu wel heel veel belasting op voor de consument, dus ik ben het wel eens met de redenatie." Verder is de energiecoach het met Milieu Centraal eens dat goede isolatie in woningen de meest duurzame oplossing is. "Dat scheelt enorm."

Investeren in energiehulp

Helemaal tegen het idee van de Consumentenbond is Jansen van Milieu Centraal overigens niet. "Elke poging om te zorgen dat die energierekening betaalbaar wordt, is hartstikke goed want het is heel erg nodig. Maar", gaat ze verder, "wij denken dat er een betere maatregel is."

"Wij zijn er groot voorstander van dat het energiehulp-werkveld eigenlijk versterkt wordt om hun werk nog beter te kunnen doen. Dat ze de tools krijgen, de content, de kennis om de mensen ook structureel te kunnen helpen", sluit ze af.

Terwijl China en de Verenigde Staten met importheffingen naar elkaar gooien, is er slecht nieuws uit IJmuiden. Mede dankzij die importheffingen zit Tata Steel in zwaar weer. 1 op de 5 medewerkers gaat zijn baan verliezen. "Speelt al heel lang bij Tata."

Tata Steel heeft het, net als andere Europese staalbedrijven, al jarenlang moeilijk. De recente importheffingen van Amerikaanse president Donald Trump van 25 procent op Europees staal zijn maar een van de vele uitdagingen, ziet ook Ron Stoop, strategisch analist geo-economie aan het Haags Centrum voor Strategische Studies.

Concurrentie vanuit China

"Allereerst is er hele hoge concurrentie vanuit China op dit moment", legt hij uit. Dat komt volgens Stoop door het industriebeleid van China, daar wordt erg ingezet op de zogenaamde maakindustrie maar neemt de consumptie minder toe. Dus er wordt heel veel gemaakt in China terwijl de vraag niet enorm hoog is.

"Daardoor wordt er vanuit China heel veel staal geëxporteerd. Dat staal komt dus op andere markten terecht, waaronder de Europese." Dat goedkope Chinese staal drukt op de markt, legt Stoop uit, waardoor Europese staalbedrijven minder aantrekkelijk worden. "Er zijn toch veel bedrijven die gewoon staal kopen waar het het goedkoopst is."

Energieprijzen en investeringen

Maar ook binnen Europa zijn er grote ontwikkelingen, ziet de analist. "Ten eerste de hogere energieprijzen, als gevolg van onder andere de energiecrisis." Daardoor zijn Europese bedrijven die veel energie gebruiken, zoals de staalindustrie, veel duurder uit. "Die worden gewoon minder concurrerend."

De tweede ontwikkeling is volgens Stoop de energietransitie, staal moet op een groenere manier gemaakt worden. "Daarvoor zijn veel investeringen nodig. Daarbij is het ook zo dat groene productiemethoden op dit moment duurder zijn dan de traditionele methoden", legt hij uit. Bedrijven weten daarom volgens hem niet zeker of ze die grote investeringen gaan terugverdienen.

'Speelt al erg lang bij Tata Steel'

Medewerkers van Tata Steel zijn niet verrast dat er ontslagen vallen. "Dat is een verhaal dat eigenlijk al heel erg lang speelt bij Tata Steel", vertelt een logistiek medewerker. "We moeten natuurlijk naar groen staal toe en daar zijn gewoon impactvolle beslissingen voor nodig, dit is waarschijnlijk er weer één van."

Volgens een andere medewerker van het staalbedrijf moeten de Nederlandse regering en Europese beleidsvormers iets doen om het tij te keren voor Europese staalbedrijven. "China dumpt heel veel staal op de internationale markt. Ik denk ook dat de Europese staalindustrie gesubsidieerd moet worden om overeind te blijven."

'Is een algehele trend in Europa'

Voor Stoop is het ook geen verrassing dat Tata Steel met een ontslagronde komt. "Het is een trend, ook in Engeland zijn er staalbedrijven flink aan het snoeien in het aantal medewerkers", vertelt hij. "Je hebt ook andere Europese bedrijven die bepaalde groene staalinitiatieven nu aan het terugschroeven zijn."

Het verschilt volgens de analist enorm per bedrijf wat ze doen om geld te besparen. Zo kunnen bedrijven doorwerken maar geen nieuwe investeringen doen, mensen ontslaan, het bedrijf verplaatsen naar goedkopere plekken of sluiten.

Basisindustrie in Rotterdam

De vraag is hoe belangrijk het nog is dat we staalfabrieken hebben in Europa, want we kunnen het gewoon veel goedkoper halen uit China. Maar volgens Stoop is deze zogenaamde 'basisindustrie' nog steeds nodig. "Belangrijkste is dat die producten weer in andere industrieën verder gebruikt worden, zoals in de hightechindustrie."

Stoop legt uit dat die industrieën zich vaak vestigen waar ze die producten kunnen kopen, zoals in Rotterdam. "Er zijn ook allemaal hightech-bedrijfjes die om die basisindustrie heen zitten. Daar zie je het veel."

'Nodig voor schepen en tanks'

Een andere reden waarom Europa - vooral nu - volgens de analist staalfabrieken nodig heeft, is de herbewapening. "Want staal heb je nodig voor schepen en voor tanks. Zonder staal kun je eigenlijk bijna niet beginnen met het maken van defensieproducten."

"Stel je bent in oorlog met China, jij moet schepen maken en China zegt: 'Je krijgt geen staal meer van ons.' Dan heb je wel een probleem natuurlijk", legt hij uit.