Verschillende media zijn in bezit van data van de politie van de Chinese regio Xinjiang. Daar wordt de Oeigoerse bevolking nog altijd gevangen gehouden in strafkampen. Vraag is of een boycot de Chinese overheid op andere gedachten kan brengen.

De Oeigoeren worden al jaren zwaar onderdrukt in China. Vandaag kregen verschillende media foto's van gevangen genomen Oeigoeren in handen na een datalek. Ook hebben ze spreadsheets met namen van gevangenen en de reden voor hun opsluiting. Met dit lek wordt opnieuw pijnlijk duidelijk dat er iets moet gebeuren om de Oeigoeren te helpen.

Veel uit China

Volgens China-deskundige Fred Sengers wordt ongeveer één op drie producten gemaakt in China. "Ik zeg wel eens tegen mensen als ze het over een boycot hebben: 'Als je thuiskomt, pak dan eens 10 of 20 producten, kijk op het etiket en kijk waar het vandaan komt'. De kans is groot dat dan een derde tot de helft uit China komt." Dan kan het volgens Sengers gaan om meubels en verlichting, maar ook kleding.

Maar, dat er veel in China gemaakt wordt, hoeft volgens de deskundige niet te betekenen dat we er ook afhankelijk van zijn. "Neem kerstverlichting. Als het niet meer uit China komt, is dat heel vervelend voor de tuincentra. Maar daar zal de economie niet echt door veranderen."

Afhankelijk voor medicatie

Maar dat geldt lang niet voor alle spullen die we gebruiken. "Er zijn natuurlijk wel productgroepen waarvoor dat anders is. Denk aan medicijnen", vertelt Sengers. "En tijdens de coronacrisis hebben we gezien hoe afhankelijk we zijn van China voor de levering van medische beschermingsmiddelen."

"Dan kun je het wel over een boycot hebben, maar ik zie niet snel een politicus z'n kiezers vertellen dat er over 3 of 4 weken een medicijntekort is."

'Het kwam ons heel goed uit'

Voor bepaalde belangrijke productgroepen zijn we dus afhankelijk geworden van China. En dat hebben we volgens Sengers geheel aan onszelf te danken. "Het kwam ons heel goed uit. Wij zijn allemaal goedkope spulletjes uit andere landen gaan halen", vertelt hij.

"Heel veel producten halen we goedkoop daar vandaan, dat vinden we prima. Dat heeft niet geleid tot werkloosheid hier, want wij zijn andere dingen gaan doen die misschien nog wel meer geld opleveren." Een boycot gaat volgens Sengers niet zomaar. "Die zal met een enorme prijs komen en als je het al doet, dan zal het op bepaalde deelgebieden zijn."

Aan waarden hangt een prijskaartje

Bij het verplaatsen van de productie naar China is in het verleden niet altijd gedacht aan de mensenrechten. "Aan waarden hangt een prijskaartje, zeker in dit geval." Volgens Sengers wordt het lastig om die waarden weer op de eerste plaats te zetten. "Het kan naast welvaartseffecten ook praktische effecten hebben."

Als voorbeeld geeft Sengers de energietransitie. "We willen minder afhankelijk zijn van Rusland. Daar hebben we bijvoorbeeld zonnepanelen voor nodig. Maar 45 procent van de wereldproductie van polysilicium, wat je daarvoor nodig hebt, komt uit Xinjiang. Dus een boycot zou onze energietransitie treffen. Het is niet goed denkbaar dat je alles wat China maakt, hier gaat maken. Los van de enorme investeringen, wie moet daar gaan werken?"

De druk van China op Taiwan wordt steeds groter. Met grootschalige militaire oefeningen rondom het eiland groeit de vrees voor een invasie. Gaat China nu echt proberen Taiwan zich opnieuw toe te eigenen? "Dit moeten we zien als het nieuwe normaal."

'Eenheid van kabinetsbeleid': voor en tijdens het Kamerdebat over de lintjesaffaire gaat het er veel over. Meerdere politici vinden dat minister Marjolein Faber aan deze eenheid morrelt. Maar wat betekent het precies? "Ze moeten met één mond spreken."

Afgelopen weekend werd duidelijk dat minister Marjolein Faber van de Asiel en Migratie weigert te tekenen voor koninklijke onderscheidingen voor vrijwilligers die zich hebben ingezet voor vluchtelingen en asielzoekers. Als oplossing zullen premier Dick Schoof en minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark hun handtekening zetten. Maar volgens critici staat de 'eenheid van kabinetsbeleid' hierdoor op het spel.

Met één mond spreken

Het kabinet moet met één mond spreken, legt politiek commentator Joost Vullings uit. Dat is volgens hem een van de kernwaarden van het Nederlands staatsbestel. "Je moet het eigenlijk zo voor je zien: je mag als minister best je eigen mening hebben, maar die bespreek je dan alleen in de ministerraad met alle ministers achter gesloten deuren."

"Maar als er dan uiteindelijk een besluit wordt genomen, dan sta je daar met z'n allen achter en draag je dat ook uit", gaat hij verder. "Want anders heb je als kabinet natuurlijk buitengewoon weinig gezag als vervolgens iedere minister alsnog zijn eigen mening gaat geven. En dat is dus hier het geval."

Niet de eerste keer

Toch is het niet voor het eerst dat een minister uitspreekt dat hij of zij het niet eens is met de rest van het kabinet. Zo keerde Mona Keijzer, toen nog staatssecretaris van Economische Zaken, zich in 2021 tegen een in de ministerraad genomen besluit over het coronatoegangsbewijs. Zij stapte uiteindelijk niet zelf op, maar werd ontslagen door toenmalig premier Mark Rutte: een uitzonderlijk besluit.

Het Kamerdebat vandaag gaat dan ook niet alleen om een eventueel excuses van minister Faber, maar ook om leiderschap van premier Schoof, vertelt Vullings. "Het is de bedoeling dat hij tegen zijn minister zegt: 'Luister, wij willen dat deze lintjes worden uitgedeeld aan die mensen. En we willen ook dat iedereen dat uitdraagt en er niet één iemand zegt het er niet mee eens te zijn.'"

'Kabinet is als voetbalteam'

Partijleider Mirjam Bikker van de ChristenUnie vergelijkt het kabinet met een voetbalteam. "Als je gaat spelen in verschillende stijlen, wordt het geen wedstrijd. En een belangrijke regel is: het kabinet regeert, en gaat als het goed is aan de slag met wetsvoorstellen, en de Kamer controleert."

"Maar als de ene minister zegt 'ik vind het een goede wet' en de andere 'ik vind het een slechte wet', dan kan de Kamer dat niet meer controleren", benadrukt ze over het belang van 'eenheid van kabinetsbeleid'. "Wat je persoonlijk op een verjaardag vindt, is tot daaraan toe. Maar als minister spreek je dezelfde woorden als je collega's, want je bent het met elkaar eens."

'Niet alleen excuses, ook tekenen'

Ook GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans is niet te spreken over de huidige situatie. Volgens hem is eenheid juist nu nodig. "Kijk eens in wat voor tijd we leven: op 2 uur vliegen is er een oorlog gaande, vandaag kondigt Trump handelsmaatregelen aan die Nederland hard kunnen raken", somt hij op. "Dan moet je een eensgezind landsbestuur hebben en dat hebben we niet, ze maken alleen maar ruzie."

Het is volgens hem dan ook belangrijk dat Faber niet alleen haar excuses aanbiedt, maar ook zelf de aanvragen voor de lintjes ondertekent. "Dat moet ze beloven, want dat is dan eenheid van kabinetsbeleid. En dat ze iedere volgende aanvraag - die ongetwijfeld zal komen - ook zal tekenen. Daarmee herstel je het vertrouwen in het decoratiestelsel."

Herhaling voorkomen

Chris Stoffer van de SGP sluit zich hierbij aan en benadrukt hoe belangrijk die eenheid is. "Het is altijd zo geweest en zie in wat voor rommeltje we nu terechtkomen." Daarom vindt hij het ook belangrijk dat premier Schoof uiteindelijk toch aanwezig is bij het Kamerdebat. "Het gaat nu over het hele kabinet", zegt Stoffer. "Hij moet ingrijpen en zorgen dat het niet nog een keer gebeurt."

Ook Vullings ziet dat alle ogen nu op de premier gericht zijn, zegt de politiek commentator tot slot. "Vijf lintjes zijn misschien een kleine kwestie, maar als je nu niet optreedt, dan kan het nog een keer gebeuren."