Het kabinet komt met wetgeving om de explosieve groei van fastfoodketens en snackbars aan banden te leggen. Gemeenten krijgen bevoegdheid deze eetgelegenheden te weren. Cafetaria-eigenaar Cor Schravens noemt het 'ondernemertje pesten'.

In Nederland is één op de zes kinderen te zwaar en in sommige wijken is dat zelfs één op de drie. Dat is zeer 'zorgwekkend', vindt staatssecretaris Maarten van Ooijen van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. En om die reden wil hij gemeenten meer bevoegdheden geven om aanbieders van ongezond eten een halt toe te riepen.

'Wij zijn niet het probleem'

Cor Schravens is trotse eigenaar van cafetaria Schravens in Breda en vindt dat de bewindsman hiermee de plank volledig misslaat. In zijn ogen zijn de nasiballen en frites die hij in zijn familiebedrijf verkoopt niet het probleem.

"Daar worden kinderen echt niet dik van. Er komen hier nauwelijks scholieren. Weet je waar jongeren dik van worden? Van al die energiedrankjes en andere troep die ze in de supermarkt kopen."

Eigen verantwoordelijkheid

Volgens Schravens is het onterecht dat hij en zijn collega's nu als zondebok worden aangewezen. "Het probleem zit niet bij traditionele cafetaria's zoals die van ons. Wij maken alles zelf. Echt schandalig om telkens dat zakje patat van kleine ondernemers als schuldige aan te wijzen. Daar zit het probleem niet. Pak tankstations en grote supermarkten aan, die 24/7 open zijn. Maar dat durven ze waarschijnlijk niet."

Bovendien vindt de Brabantse horeca-eigenaar dat zeker volwassen consumenten ook hun eigen verantwoordelijkheid hebben. "Als mensen te dik worden, dan is er maar één die daarvoor verantwoordelijk is en dat zijn die mensen zijn. Zij schuiven alles maar naar binnen, dat moet je niet op ons bordje schuiven."

'Geen keuzevrijheid'

Hoogleraar gezondheidsrecht Anniek de Ruijter deed onderzoek naar wat gemeenten kunnen doen om ongezonde eetgelegenheden te weren. Zij vindt dat de overheid meer middelen moet krijgen om het aanbod van gezond voedsel te bevorderen.

"Je ziet nu dat op veel plekken 80 procent van het voedsel dat wordt aangeboden ongezond is, dan heb je dus eigenlijk geen keuzevrijheid. Ik vind dat je burgers daartegen moet beschermen. Ik ben groot voorstander van zelfbeschikkingsrecht, maar nu wordt het je gewoon opgedrongen."

Verslaving

De Ruijter vindt het te makkelijk om te zeggen dat obesitas een probleem van de mensen zelf is. "Het argument dat iemand die dik is, dat aan zichzelf te danken heeft, vind ik veel te makkelijk."

"Het vaak ook een verslaving. Bovendien zie je dat fastfoodketens daar heel slim op inspelen. Ik denk dat het obesitasprobleem zo groot is, dat er onorthodoxe maatregelen nodig zijn om ertegen op te treden."

Asielzoekers die in een ander Europees land zijn aangekomen, mogen hier worden geweigerd door de IND. Als ze na 1,5 jaar niet zijn teruggestuurd, mogen ze blijven. "Er zijn in ons land heel veel mensen die deze mensen helpen onderduiken."

Mohammad uit Iran is opgelucht. Hij heeft van zijn advocaat te horen gekregen dat de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) zijn asielprocedure in behandeling heeft genomen. Hij is een politieke vluchteling en loopt gevaar in zijn geboorteland. Hij moest volgens de Dublinverordening zijn asielaanvraag eigenlijk in Kroatië afwachten.

'Ik wilde niet terug naar Kroatië'

Daar werd hij, voordat hij bijna 2 jaar geleden in Nederland aankwam, door de Kroatische politie opgepakt en voor het eerst geïdentificeerd. Toen hij vervolgens naar Nederland doorreisde en bij de IND asiel aanvroeg, kreeg hij daar te horen dat ze zijn aanvraag niet in behandeling zouden nemen.

"Ik moest terug naar Kroatië", vertelt Mohammad. "Daar zouden ze mijn asielaanvraag in behandeling nemen. Maar ik wilde niet terug naar Kroatië. Ik heb hier in Nederland familie wonen en ben nierpatiënt. Hier heb ik mensen die mij kunnen helpen, in Kroatië niet."

Dublinverordening

De Dublinverordening bepaalt dat het land waar een vreemdeling Europa binnenkomt, verantwoordelijk is voor de behandeling van zijn of haar asielverzoek. Deze regels werden in 2003 ingevoerd om te voorkomen dat asielzoekers Europa rondreizen om in verschillende lidstaten een procedure te beginnen. Maar ook om te zorgen dat niet ieder land zijn handen van een zaak af kan trekken.

Zodra iemand in Nederland asiel aanvraagt, wordt in verschillende databases gecontroleerd of diegene eerder in een andere EU-lidstaat is geweest. Als dat zo is, gaat de IND niet verder met de asielprocedure. Nederland verzoekt de andere lidstaat dan om de asielzoeker terug te nemen. Dat wordt een 'Dublinclaim' genoemd.

Lastig in de praktijk

Vervolgens heeft de andere lidstaat 2 maanden om op dat verzoek in te gaan. Is er na die periode nog geen reactie, dan geldt: wie zwijgt, stemt toe. De asielzoeker kan dan worden overgedragen.

Dat is de bedoeling, zegt universitair docent migratierecht Mark Klaassen, maar de praktijk is vaak anders. "De Dublinverordening werkt tussen lidstaten, en de effectiviteit hangt dus af van de bereidwilligheid van de verschillende landen. In de praktijk komt er van de Dublinregels niet veel terecht, omdat het andere land niet meewerkt. Of omdat de asielzoeker niet meewerkt."

Een op zes Dublinclaims ingewilligd

Dat blijkt ook uit cijfers die EenVandaag bij de IND heeft opgevraagd. Slechts één op de zes Dublinclaims die Nederland in de afgelopen 5 jaar heeft gedaan, heeft geleid tot overdracht van een asielzoeker naar een ander land.

Het valt op dat er tussen de verschillende lidstaten grote verschillen zijn in bereidwilligheid. Zo neemt Duitsland asielzoekers bij bijna de helft van de claims daadwerkelijk terug, terwijl Italië nauwelijks op dit soort verzoeken reageert. In de afgelopen 3 jaar is geen enkele asielzoeker vanuit Nederland teruggestuurd naar Italië, ondanks de ruim 4.000 verzoeken die er zijn gedaan.

Termijn van 1,5 jaar

Daar kunnen asielzoekers gebruik van maken. 'Dublin' houdt een land namelijk niet voor eeuwig verantwoordelijk voor de opvang: als iemand na 18 maanden niet is overgedragen aan de verantwoordelijke lidstaat, verloopt de claim en kan hij of zij alsnog ergens anders een asielprocedure beginnen.

Klaassen: "Je ziet bij de cijfers vaak staan: 'Met onbekende bestemming vertrokken.' Dat zijn mensen die uit de asielzoekerscentra zijn vertrokken en uit het zicht van de overheid zijn geraakt. In de Dublinverordening staat dat na 18 maanden de Dublinclaim vervalt. Als iemand dan nog niet naar het land van aankomst is teruggestuurd, kan Nederland niet langer iemand weigeren. En wordt dan alsnog verantwoordelijk voor de asielprocedure."

Asielzoekers duiken onder

Volgens asieladvocaat Sonya Taheri weten veel asielzoekers precies hoe dat werkt, en anticiperen ze er ook op. "Ze hebben een paar maanden om een netwerk op te bouwen. Dan vertel ik ze op een zeker moment: het is nu het moment om uit het centrum te vertrekken. Dan duiken ze onder."

"Er zijn veel mensen in Nederland die deze groep willen helpen, omdat ze begrijpen dat ze hier willen blijven", ziet Taheri. "Omdat ze hier familie hebben, of omdat de landen waar ze naar terug moeten veel slechtere omstandigheden hebben."

Organisaties helpen 'Dubliners'

EenVandaag sprak meerdere kerkelijke organisaties die deze 'Dubliners' helpen. Geen van de organisaties wil hiermee in de publiciteit treden. Ze geven aan kwetsbare asielzoekers te helpen om die 18 maanden door te komen, en zo te voorkomen dat ze op straat moeten zwerven.

De gemeente Amsterdam helpt een deel van deze groep asielzoekers in hun opvang voor ongedocumenteerden. "We willen voorkomen dat kwetsbare mensen op straat moeten slapen, want dat is het alternatief", zegt verantwoordelijk wethouder Rutger Groot Wassink. "Dat vinden wij voor die mensen onwenselijk, en het zorgt uiteindelijk voor meer overlast voor de stad."

Drie jaar ook overbruggen

Groot Wassink maakt zich zorgen over de nieuwe regels die volgend jaar zomer van kracht gaan. Dan wordt de termijn voordat een Dublinclaim vervalt 3 jaar in plaats van 18 maanden. "Dat zal betekenen dat mensen nog langer in de illegaliteit moeten leven, met alle gevolgen van dien. Wij zien als gemeente in de praktijk wat het gevolg is van regels die niet goed werken."

Asieladvocaat Taheri maakt zich er geen zorgen over dat asielzoekers die hier willen blijven met een Dublinclaim die 3 jaar niet zullen weten te overbruggen. "Er zijn hele Facebookgroepen waarin mensen in het geheim mensen tijdelijk opvangen. Het zal misschien net wat lastiger worden, maar mensen laten zich niet zo gemakkelijk afschrikken als ze duidelijk hun toekomst in Nederland voor zich zien."

De teelt van lelies op landbouwgrond in het Gelderse Lochem veroorzaakt grote onrust. Bewoners zijn bang dat de bestrijdingsmiddelen die daarbij gebruikt worden, schadelijk zijn voor hun gezondheid. Omwonenden hopen dat de teelt verboden wordt.